Frombork

Polonya'daki bir kasaba

Frombork (Lehçe telaffuz: [ˈfrɔmbɔrk]  ( dinle)) (AlmancaFrauenburg, Almanca telaffuz: [ˈfʁaʊənbʊʁk]  ( dinle)),[3] Polonya'nın kuzeyinde bulunan tarihi bir kasabadır. Varmiya-Mazurya Voyvodalığındaki Braniewo ilçesinde, Vistül Lagününün yanında bulunmaktadır. Frombork aynı zamanda birçok tarihi mekanı nedeniyle "Varmiya'nın İncisi" olarak da bilinir.

Frombork
AlmancaFrauenburg
LatinceFrueburgo Prussiae,
bazan LatinceCivitas Warmiensis
veya LatinceCastrum Dominae Nostrae[1]
Kasaba
en üst: Kasabanın panoraması
sol-orta: Frombork katedrali (arkadaki Vistül Lagünü ile)
sağ-orta: Katedral tepesinin güney geçidi
sol-alt: Kopernik kulesi
orta-alt: Aziz Adalbert kilisesi
sağ-alt: Radziejowski kulesi
Frombork bayrağı
Bayrak
Frombork arması
Arma
Polonya üzerinde Frombork
Frombork
Frombork
Koordinatlar: 54°21′30″K 19°41′51″D / 54.35833°K 19.69750°D / 54.35833; 19.69750
Ülke Polonya
Voyvodalık Varmiya-Mazurya
İlçe Braniewo
Gmina Frombork
Kuruluş13. yüzyıl
Kaynaklarda ilk değinilişi1278
Kasaba imtiyazı1310'den 1945'e kadar ve 1959'da tekrar
İdare
 • Belediye BaşkanıZbigniew Pietkiewicz
Yüzölçümü
 • Toplam7,59 km²
RakımMin. 0 ve Maks. 6 m
Nüfus
 (31 Aralık 2021)[2]
 • Toplam2.260
 • Yoğunluk300/km²
Zaman dilimiUTC+01.00 (OAS)
 • Yaz (YSU)UTC+02.00 (OAYS)
Posta kodu
14-530
Alan kodu+48 55
Plaka koduNBR
İklimDfb
Voyvodalık yolları

Kasaba; Polonya'nın, hızlı nüfus kaybeden, yüksek işsizliğe (%17), yüksek bekarlık oranlarına, yüksek suç oranına sahip bir yerleşimdir.[4]

haritası.
Frombork kasabasının bulunduğu Braniewo ilçesinin
Tarihi Varmia'nın kısımları

Kasaba ve Frombork kasabasının simgelerinden olan 14. yüzyıldan kalma Frombork Kemerli Katedrali 2.Dünya Savaşında ciddi bir yıkıma uğramıştır. Savaş sonrasında katedral tekrar inşa edilir ve kasaba popüler bir turizm merkezi haline gelir. Frombork Katedrali 16 Eylül 1994'ten beri Polonya'nın Tarihi Anıtları Listesindedir.[5] Günümüzde kasabada 6 adet konaklama tesisi mevcuttur.[6]

Frombork'ta bulunan Kopernik Müzesi, astronomi ile ilgili çeşitli sergiler düzenlemektedir. Müzenin bir planetaryumu da vardır.[7] En büyük eğlence programı ise her yaz düzenlenen Uluslararası Org Müzik Festivalidir.[8]

Kasabanın Tarihi

değiştir

Erken Tarih

değiştir

Kasaba, Eski Prusyalıların diyarında defansif bir müstahkem mevki olarak kurulmuştur. 1224 yılında Kutsal Roma Cermen İmparatoru 2.Friedrich, Katanya şehrinde iken, tarafından Prusya bölgesinin(bkz) kiliseye ve imparatorluğa tâbi olduğunu ilan eder. Daha sonra aynı yılın sonlarında Papa, Piskopos Modenalı William(bkz) Prusya bölgesine papa elçisi olarak atar. 1226 tarihli Rimini fermanı(bkz) ile de Töton Şövalyelerine bölgenin idaresi devredildi ki daha sonradan bölge tamamen Töton egemenliğine girdi. Efsanelere göre Eski Prusyalı ahali Töton Papaz Meissenli Anselm (Anselm von Meißen) tarafından vaftiz edilir ve Varmiya(bkz) Başpiskoposluğunun ki 1242 yılında Modenalı William tarafından kurulur, ilk piskoposu olur.

Rivayet odur ki kalenin lordu öldüğünde dul kalan eşi Gertruda, piskoposa (Modenalı William) kaleye yerleşmesini teklif eder ve bunun şerefine bu kaleye Frauenburg(Almanca manasıyla "Bizim hanımefendimizin kalesi", Latince şekliylede "Castrum Dominae Nostrae).[9] Bu durum münferit bir vaka olmayıp Alman coğrafyasında yaygındır. Genellikle bir tahkimat içinde bulunan ve Hazreti Meryem'e adanmış veya rahibeler ikamet ettiği şapel, kilise, manastır yapılarından kaynaklanır. Bu şekildeki isimlendirme sonucunda bir sürü Frauenburg ve Maridenburg adının taşıyan bir sürü yer oluşmuştur.

Köyden ilk kez 1278 tarihli Piskopos Heinrich Fleming tarafından imzalanmış bir belgede bahsedilir. 8 Temmuz 1310 tarihinde ise Piskopos Neisseli Eberhard tarafından kasabaya Lübeck şehir hakları(bkz) tanındı, ki Hansa birliğinin bir sürü üyesinde olduğu gibi. Kasabaya dönemine normlarına uygun olarak Civitas Warmiensis (Varmialıların şehri) ismi de verilmiştir.

1329-1388 yılları arasında Tuğla Gotik Mimari(bkz) tarzında yapılan ihtişamlı Frombork Katedrali inşa edilir ve Hazreti Meryem'e veya "Bizim Hanımefendimize" adanır. Yüzyıllar içindeyse defalarca genişler yeniden inşa edilir. Ayrıca kasabada Aziz Nikolaos, Aziz Yorgi, Azize Hanne'ye adanan kiliseler mevcuttur.[10]

Kopernik Dönemi

değiştir

Kasaba, 1414 senesinde Tötonlar ve Lehistan arasında süren Kıtlık Savaşı sırasında yağmalanır ve yakılır. 1440 senesinde ise anti-Tötonik Prusya Konfederasyonuna katılır. 1454 senesine gelindiğinde ise Lehistan Kralı IV. Kazimierz Jagiellon talebiyle Lehistan Krallığına katılmayı kabul eder.[11]

Töton Şövalyeleri, 1454 senesinde Varmiya bölgesinin Lehistan'ın hakimiyetini tanımasına misilleme olarak aynı sene kasabayı istila eder.[12] Jan Skalski komutasıdaki Lehistan'ın Çek paralı askerleri tarafından kasaba[13] 1455 yılında geri alınır.[14] 1466 yılında imzalanan İkinci Toruń Barışı ile de Lehistan'ın bir parçası olarak tanınır ve Polonya Prusyasının Varmiya Prensliği ve Piskoposluğundaki(bkz) mühim bir kasaba olur. Kasaba, 1520 yılında, Leh-Töton Savaşı(1519-21) sırasında ise Albrecht komutasındaki Töton Şövalyelerinde harap edilir.[13]

 
Kopernik'in kitabesi

Meşhur astronolog Nicolaus Copernicus, 1512-16 ve 1522-43 yılarında burada yaşamış ve pek çok rasadî faaliyet yapmıştır. Göksel Kürelerin Devinimleri Üzerine(De revolutionibus orbium coelestium) adlı çığır açan eserini de bu kasabada telif etmiştir. Bu kitapta Kopernik şehrin ve bölgenin Latince ismi olan Frueburgo Prussiae[15][16] ismini kullanmıştır.

Eserin yayınlanmasından kısa süre sonra Kopernik hayata veda eder ve katedrale defnolunur. Kitabesinde şu ifadeler yazılırdır: Astronomo celeberrimo, cujus nomen et gloria utrumque implevit orbem (Adı ve nâmı iki cihanı dolduran en mâruf astrolog)[17]

Ulaşım

değiştir

Kasaba 504 ve 505 numaralı Voyvodalık yollarınının (bkz) kesişim noktasıdır. Bunun yanında deniz tramvayı ve tekneler ile Krynica Morska ve Tolkmicko kasabalarına ulaşım sağlanabilmektedir.

2013 yılında bölgenin demiryolu ulaşım faaliyetleri son bulmuştur. Frombork Tren İstasyonuna 7 Temmuz 2013'ten beri yolcu trenleri uğramıyor.

Kasaba Zalew Frombork adında yerel bir futbol kulübüne sahiptir.[18] Takım Varmiya-Mazurya bölge liginin 2. grubunda (en alt ligde) oynamaktadır.

Kardeş şehirler

değiştir

Frombork kasabasının mevcut kardeş şehirleri şunlardır:

24 Mart 2022'de kasaba yönetimi, Rusya'nın 24 Şubat 2022 günü Ukrayna'ya karşı başlattığı operasyon sebebiyle Belarus ve Rus şehirleri ile olan partnerliği feshetti.

Eski kardeş şehirler

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ url=https://books.google.com.tr/books?id=vQrUAAAAMAAJ&q=Frauenburg+Castrum+Dominae+Nostrae&redir_esc=y
  2. ^ url=https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/teryt/jednostka 22 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ Kaemmerer, M., and Müller, Friedrich. Müllers Verzeichnis der jenseits der Oder-Neisse gelegenen, unter fremder Verwaltung stehenden Ortschaften. Almanya, Post- u. Ortsbuchverl., 1974. ISBN 3-7921-0368-0.
  4. ^ "Frombork (warmińsko-mazurskie) » mapy, nieruchomości, GUS, noclegi, szkoły, atrakcje, regon, kody pocztowe, wypadki drogowe, wynagrodzenie, bezrobocie, zarobki, edukacja, tabele, demografia". Polska w liczbach (Lehçe). 13 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2023. 
  6. ^ "HOTEL KOPERNIK - Prices & Reviews (Frombork, Poland)". Tripadvisor (İngilizce). 2 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2023. 
  7. ^ "Strona archiwalna | Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku" (Lehçe). 2 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2023. 
  8. ^ Intermedia / 2ClickPortal, Trol (20 Ekim 2023). "Miasto Elbląg". Miasto Elbląg (Lehçe). 24 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2023. 
  9. ^ Historycznych, Towarzystwo Naukowe w Toruniu Wydział Nauk (1987). Zapiski historyczne (Lehçe). Państwowe Wydawn. Naukowe. 
  10. ^ Serwis Internetowy Miasta Frombork, "Historia Miasta" (Şehrin tarihi) 23 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  11. ^ Górski, Karol (1949). Związek Pruski i poddanie się Prus Polsce: zbiór tekstów źródłowych (Lehçe). Poznań: Instytut Zachodni. XXXVII, sayfa 54.
  12. ^ Bałdowski, Jan (1977). Warmia i Mazury, mały przewodnik (Lehçe). Varşova: Wydawnictwo Sport i Turystyka. s. 82.
  13. ^ a b Serwis Internetowy Miasta Frombork, "Historia Miasta" (Şehrin Tarihi)
  14. ^ Skurzyński, Piotr (2004). Warmia, Mazury, Suwalszczyzna (Lehçe). Varşova: Wyd. Sport i Turystyka – Muza S.A. s. 103-104.
  15. ^ "Pagina:Nicolai Copernici torinensis De revolutionibus orbium coelestium.djvu/142 - Wikisource". la.wikisource.org (Latince). 27 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2023. 
  16. ^ "Wayback Machine". web.archive.org. 7 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2023. 
  17. ^ "1911 Encyclopædia Britannica/Frauenburg - Wikisource, the free online library". en.wikisource.org (İngilizce). 17 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2023. 
  18. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2023. 
  19. ^ url= https://www.frombork.pl/gmina/pl/artykul/miasta-partnerskie

Ayrıca bakınız

değiştir