Demokratik konfederalizm

ideoloji ve hükûmet yapısı

Kürt komünalizmi veya Apoculuk[not 1] olarak da bilinen demokratik konfederalizm[2][3] (Kürtçe: Konfederalîzma demokratîk), PKK lideri Abdullah Öcalan tarafından teorize edilen, özerklik, doğrudan demokrasi, siyasi ekoloji, feminizm, çok kültürlülük, öz savunma, öz yönetim ve kooperatif ekonomisi unsurlarına dayanan konfederasyon özelliklerine sahip bir demokratik öz örgütlenme[4] sistemine ilişkin siyasi bir kavramdır.[5][6][7] Toplumsal ekoloji, özgürlükçü belediyecilik, Orta Doğu tarihi ve genel devlet teorisinden etkilenen Öcalan, bu konsepti Kürt ulusal özlemlerinin yanı sıra sınıflı topluma kök salmış bölge ülkelerindeki diğer temel sorunlara siyasi bir çözüm ve dünyanın dört bir yanındaki halklar için özgürlük ve demokratikleşmeye giden bir yol olarak sunmaktadır.[8][9][10][11]

Demokratik konfederalizmin temsil edildiği, aynı zamanda KCK'nın da simgesi olan bayrak.

PKK'nın kurtuluş mücadelesi başlangıçta Marksist-Leninist temelde bir Kürt ulus devleti yaratma beklentisi tarafından yönlendirilmiş olsa da[7][12] Öcalan ulus devlet modeli ve devlet sosyalizmi konusunda hayal kırıklığına uğradı.[13] Özgürlükçü belediyeci ve eski anarşist Murray Bookchin gibi Batılı düşünürlerin fikirlerinden etkilenen Öcalan,[14][15][16][17] eski devletçi ve merkeziyetçi sosyalist projeyi terk ederek, artık Türkiye'den ayrı bağımsız bir devlet kurmayı değil, demokratik konfederalizm fikirlerine dayanan özerk, demokratik ve adem-i merkeziyetçi bir oluşum kurmayı amaçlayan bir tür özgürlükçü sosyalizm[18][19][20] için radikal ve yenilenmiş bir öneri ile Kürt özgürlük hareketinin siyasi hedeflerini yeniden formüle etti.[21][22]

Hakkında

değiştir

Arka plan

değiştir

Öcalan, 2004 yılının başlarında avukatları aracılığıyla, kendisini Murray Bookchin'in "öğrencisi" olarak tanımlayarak, onun görüşlerini Ortadoğu toplumlarına uyarlamayı istediğini belirterek Bookchin'le bir görüşme ayarlanmasını istemiştir. Bookchin görüşmeyi kabul edemeyecek kadar hasta olduğunu bildirmesine karşın, cevaben bir destek mektubu göndermiştir. Bununla birlikte Öcalan ile Bookchin arasında birçok kez yazışma da gerçekleşmiştir.[23] Bookchin 2006'da öldüğünde PKK, Bookchin'i "20. yüzyılın en büyük sosyal bilimcilerinden biri" olarak tanımlamış ve onun teorisini pratiğe dökmek üzere mücadele edeceğini bildirmiştir.[24]

Genel bilgiler

değiştir

Abdullah Öcalan, Post Marksist görüşleri, Murray Bookchin'in düşüncelerinden biri olan komünalizmi katarak yorumlamış ve ekoloji ve feminizm gibi konuları da içine katarak Demokratik Konfederasyonizm adı altında doktrinleştirmiştir.[25] Herhangi bir devlete dayanmayan sosyalizm anlayışını içeren bu fikre göre her topluluk veya ulus, kendi içinde konfederal bir yapıya bürünebilir. Orta Doğunun toplumsal yapısına model olarak öngördüğü bu kuram için Öcalan, 22 Arap devletinin kendi arasında bu durumun gerçekleştirebileceğini, buna benzer olarak Türklerin de kendi aralarında "Türk demokratik konfederasyonizmi" kurabileceğini ifade etmiştir. Çünkü Öcalan'a göre bu ulusların ayrı ayrı bağımsız milli devletleri bulunduğu için tek devlet bayrağı altında toplanamaz.[26]

Öcalan, Demokratik konfederalizm ilkesini aynı isimli eserinde şu şekilde tanımlamıştır;[26]

"Demokratik konfederalizm bir devlet sistemi değil, halkın devlet olmayan demokratik sistemidir. Başta kadınlar ve gençler olmak üzere halkın tüm kesimlerinin kendi demokratik örgütlenmesini yarattığı, politikayı doğrudan ve özgür-eşit konfederasyon yurttaşlığı temelinde, yerelde kendi özgür yurttaşlık meclislerinde yaptığı bir sistemdir. Dolayısıyla öz güç ve öz yeterlilik ilkesine dayanır. Gücünü halktan alır ve ekonomi de dahil her alanda öz yeterliliğe ulaşmayı benimser. Demokratik konfederasyonizm ... klan sisteminden ve aşiret konfederasyonlarından günümüze kadar uygarlık tarihi boyunca devletçi toplum merkezileşmesine girmek istemeyen doğal toplumun demokratik komünal yapısına dayanır."

Öcalan demokratik konfederalizmi "esnek, çok kültürlü, anti-tekelci ve uzlaşma odaklı" olarak tanımlamıştır.[27]

Buna benzer olarak PKK'nın günümüzdeki lideri Murat Karayılan da bu ilkenin Türkiye'deki uygulamasının nasıl olabileceği hakkında şu görüşlere sahiptir;[28]

"Türkiye ile her ne kadar stratejik amacımız demokratik birlik temelinde buluşmak olsa da, bizimle demokrasi+devlet yaşamak istemezlerse, buna karşı çözümsüz değiliz, alternatifimiz vardır. Bu da demokratik konfederal sistemin bağımsız bir biçimde kendini ilan etmesidir. Toplum bağımsız olmalı, ulus bağımsız olmalı. Ama bağımsız ulusların konfederal sistem içerisinde birlikte ve eşit bir biçimde demokratik ulus topluluğunu oluşturması temel amaç olmalıdır. Türkiye'de bunu geliştirmek istiyoruz. ... Mantığımız otonomici bir mantık değildir. Ulusların eşitliği mantığıdır, demokratik ulus mantığıdır."

Savunucularına göre bu kuramın toplumu yönetim tarzı demokratik siyasettir ve seçimler esastır. Aynı zamanda ulus devletçiliğe karşı demokratik ulus önermesini koyar. Fakat bu ulusu devlet olgusu ile bağdaştırmaz. Bu kurama göre uluslar devlet ile demokratik özerk yönetimlerini tanıma temelinde "devlet + demokrasi" formülüyle barış içinde bir arada yaşayabilirler. Bu durum ise yalnızca diyalog, uzlaşı ve demokratik müzakere yoluyla mümkündür.[29]

KCK Yönetim Konseyi üyesi Duran Kalkan da, bu görüşe paralel olarak devlet ile sosyalizm konularının birbirinden ayrı olduğunu ifade etmiştir. Kalkan bu konuyu su şekilde izah etmiştir;[30]

"Reel sosyalizmin eleştirisi üzerinden demokratik modernite kuramı ve demokratik sosyalizm geliştirildi. Artık devlet ile sosyalizmin bir arada olabileceğine hiç kimse inanmıyor. Yani devletçi sosyalizm anlayışı tarihe karıştı. Sosyalizmin özgürlük, farklılıklara dayalı eşitlik ve paylaşım ilkelerinin devlet gibi bir baskı ve zor aracıyla gerçekleşemeyeceği herkesçe anlaşılır oldu. Sosyalizmin devlet aracından kurtarılması insanlık düşüncesi açısından çok önemli bir gelişmedir."

Yine bu kurama göre, Marksist-Leninist bir ilke olan ulusların kendi kaderini tayin hakkı salt devlet kurma ilkesi olarak ele alındığı için tarihi felaketlere yol açmıştır. Buna karşın Demokratik konfederasyonizm, demokratik ulus seçeneğinin yönetme şekli olarak bir halkın kendi geleceğini özgür ve demokratik yollarla belirleyebilmesinde bir biçim olarak kendini tarif etmektedir.

Öcalan; "Eğer biz Türkiye’de konfederalizmi başaramazsak, Barzani ve Talabani tarzı federe burjuva milliyetçiliği gelişir." diyerek kuramının milliyetçiliğin panzehri olduğunu iddia etmiştir.[26]

Etkileri

değiştir

İlgili eserler

değiştir
  • Abdullah Öcalan - Demokratik Konfederalizm (2011)
  • Cahit İlboğa - Demokratik Konfederalizm Anaçlığın Toplumsallıktaki Rolü ve Önemi (2011), ISBN 6055454203.
  • Jordi Vàzquez - Kurdistan: El Poble Del Sol -Història Política- (2015), ISBN 978-84-943205-4-5.

Ayrıca bakınız

değiştir
  1. ^ Öcalan'ın takipçileri ve PKK üyeleri onun küçültülmüş ismi olan "Apocu", hareketi ise "Apoculuk" olarak bilinmektedir.[1]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Mango 2005, s. 32.
  2. ^ Öcalan 2011, s. 21.
  3. ^ Öcalan 2005.
  4. ^ Öcalan 2008, s. 32.
  5. ^ Öcalan 2011, ss. 21–32.
  6. ^ Öcalan 2008, ss. 31–36.
  7. ^ a b Dirik 2016, chpt. 2.
  8. ^ Öcalan 2011, ss. 35–44.
  9. ^ Öcalan 2008, ss. 7–8; 34–35.
  10. ^ Dockstader, Jason; Mûkrîyan, Rojîn (2022). "Kurdish liberty". Philosophy & Social Criticism. 48 (8). ss. 1174-1196. doi:10.1177/01914537211040250. 
  11. ^ Fadaee, Simin; Brancolini, Camilla (2019). "From national liberation to radical democracy: Exploring the shift in the Kurdish liberation movement in Turkey". Ethnicities. 19 (5). ss. 858-875. doi:10.1177/1468796819826146. 
  12. ^ Öcalan 2011, ss. 7–14.
  13. ^ Öcalan 2008, ss. 28–30.
  14. ^ Bookchin 2018.
  15. ^ Shilton 2019.
  16. ^ Enzinna 2015.
  17. ^ Gerber, Damian; Brincat, Shannon (2021). "When Öcalan met Bookchin: The Kurdish Freedom Movement and the Political Theory of Democratic Confederalism". Geopolitics. 26 (4). ss. 973-997. doi:10.1080/14650045.2018.1508016. 
  18. ^ Błaszczyk, Cezary (27 Haziran 2022). "Jineology: Kurdish "feminism" in the doctrine of democratic confederalism and the political system of the Democratic Federation of Northern Syria (Rojava)". Studia Iuridica, 90. s. 77. doi:10.31338/2544-3135.si.2022-90.4. Thus, the doctrine of democratic confederalism presents itself as a libertarian socialism based on the neo-Marxism, ecologism and, finally, feminism. 
  19. ^ De Jong, Alex (18 Mart 2016). "The New-Old PKK". Jacobin (İngilizce). 1 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2023. It was compelling enough to win over Öcalan, who, in the popular narrative, made a balance sheet of the PKK’s failures and decided to reorient his goals to a similar kind of libertarian socialism called “democratic confederalism.” 
  20. ^ Fitzherbert, Yvo (26 Ağustos 2014). "A new kind of freedom born in terror". openDemocracy (İngilizce). 24 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2023. The ideology behind this progressive autonomous structure, which has a secular constitution, is that of the PKK leader, Abdullah Öcalan. His vision of ‘Democratic Confederalism’ builds on a concept espoused by the American anarchist Murray Bookchin. Since Öcalan’s arrest in 1999, the PKK’s ideology has changed considerably, so much so that they have all but denounced nationalism in favour of a form of libertarian socialism. 
  21. ^ Öcalan 2011, ss. 21; 33–34.
  22. ^ Öcalan 2008, ss. 31–32.
  23. ^ Öcalan ile ünlü yazar Murray Bookchin arasındaki yazışmalar 24 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 15 Şubat 2016, Erişim tarihi: 16 Şubat 2016.
  24. ^ Biehl, J. Bookchin, Öcalan, and the Dialectics of Democracy 15 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 16 Şubat 2012, Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
  25. ^ "Anarchists vs. ISIS: The Revolution in Syria Nobody's Talking About". 29 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2016. 
  26. ^ a b c Öcalan, A. Democratic Confederalism 15 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce) Lulu Press, 2015, ISBN 978-3942961172
  27. ^ Öcalan, A. Democratic Confederalism 9 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce) Transmedia Publishing Ltd., 2011, s. 21 ISBN 978-0-9567514-2-3.
  28. ^ Karayılan M, Bir Savaşın Anatomisi, Aram Yayınları, s. 461, ISBN 6054986378
  29. ^ Demokratik Konfederasyonizm 1 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Özgür Gündem, 15 Ağustos 2012, Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.
  30. ^ KCK'dan HDP'ye sitem: O maddenin bildirgedeki yeri biraz şaşkınlık yarattı 19 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., T24, 28 Nisan 2015, Erişim tarihi: 15 Haziran 2016.
  31. ^ İki buçuk Yıldır Gündemdeki "KCK" nedir? 3 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Bianet, 28 Haziran 2011, Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.
  32. ^ After Kobani victory, Kurds expand fight against ISIS 28 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce) 27 Ocak 2015, Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.
  33. ^ Akinan, S. Demokratik Konfederasyonizm üzerine… 4 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 13 Ekim 2015, Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.

Konuyla ilgili yayınlar

değiştir

Dış bağlantılar

değiştir