Özgür Gündem

Türkçe ve Kürtçe yayımlanmış gazete

Özgür Gündem, Türkiye'de günlük olarak yayınlanmış, Türkçe ve Kürtçe dillerinde faaliyet göstermiş bir gazete.

Özgür Gündem
Gazetenin 25 Nisan 2013 tarihli baskısı
TürGünlük gazete
FormatBerliner
SahibiYaşar Kaya[1]
İmtiyaz sahibiKemal Sancılı
YayımcıErsin Basın ve Yayıncılık San. Tic. Ltd. Şti.
Kuruluş tarihi30 Mayıs 1992 (1. açılış)
4 Nisan 2011 (2. açılış)
DilTürkçe, Kürtçe
Son yayım tarihi16 Ağustos 2016
Genel merkezBeyoğlu, İstanbul
Tirajazalış 6.891
(4-10 Temmuz 2016)[2]
Slogan"Gerçekler karanlıkta kalmayacak..."
Resmî siteÖzgür Gündem

Gazetenin ilk yayın döneminde, aralarında yazar, muhabir ve dağıtımcıların da bulunduğu 27 çalışanının çoğu faili meçhul bir şekilde öldürüldü. Ayrıca birçok ofisi ve bürosuna saldırı düzenlendi. Yayınlanan toplam 580 sayının 486'sı hakkında dava açıldı ve gazete çalışanları toplam 147 yıl hapis cezasına mahkûm oldu. PKK ve KCK propagandası suçlamaları nedeniyle birçok kez toplatılmasına karar verildi.

Öncülü, 1990 ve 1992 yılları arasında haftalık yayınlanan Yeni Ülke gazetesi olan Özgür Gündem, 30 Mayıs 1992'de yayına başlamış ve 14 Nisan 1994'te mahkeme kararıyla kapatılmıştır. Gazete, 17 yıl aradan sonra 4 Nisan 2011 tarihinde yeniden yayına başladı.

Gazete, 16 Ağustos 2016'da "terör örgütü PKK'nın propagandasını yaparak, örgütün yayın organı gibi hareket ettiği" gerekçesi ile geçici olarak kapatıldı. 29 Ekim 2016'da çıkarılan kanun hükmünde kararname ile kapatılmasına karar verildi.

1992-1994 değiştir

Özgür Gündem gazetesi 30 Mayıs 1992'de yayına başladı. Öncülleri, 1990 ve 1992 yılları arasında haftalık yayınlanan Yeni Ülke gazetesi ve Özgür Ülke'dir.[3]

Gazetenin ilk genel yayın yönetmeni Ragıp Duran iki hafta sonra bu görevden ayrıldı, yerine Haluk Gerger ve Hasan Bildirici geldi. Gazetenin sahibi Yaşar Kaya idi. Yayın Kurulu ise Haluk Gerger, Arslan Başer Kafaoğlu, Taner Kutlay, Yavuz Şimşek, Hasan Bildirici ve Veli Özdemir'den oluşuyordu. Yazarlar arasında, Mehmed Uzun, Ali Fırat, Zafer Üskül, Ercan Kanar, Ertuğrul Kürkçü, Yalçın Küçük, Fikret Başkaya, Sedat Yurtdaş, Cemil Gündoğan, Mehmet Yılmazer, Mustafa Erdoğan, Nihat Behram, Hüseyin Ergün, Mete Tunçay, Server Tanilli, Faik Bulut, Arslan Başer Kafaoğlu, Ayşenur Arslan, İsmail Beşikçi, Veli Yılmaz, İbrahim Gürbüz, Sezai Sarıoğlu, Suat Bozkuş, Mihri Belli, Temel Demirer, Engin Erkiner ve M. Can Yüce bulunuyordu.

Merkez ofisi İstanbul'da olan gazetenin bu dönemdeki ulusal tirajının 45.000 civarında olduğu tahmin edilmektedir.[4] Gazetenin ilk yayın döneminde, aralarında yazar, muhabir ve dağıtımcıların da bulunduğu 27 çalışanı çoğu faili meçhul bir şekilde öldürüldü.[5][6] Yayınlanan toplam 580 sayının 486'sı hakkında dava açıldı ve gazete çalışanları toplam 147 yıl hapis cezasına mahkûm oldu.[7]

Gazete, 683 günlük yayını süresince; üç kez 30 gün, on beş kez 15 gün, iki kez 10 gün olmak üzere toplam 335 gün kapatıldı. Gazete yetkilileri toplam 147 yıl hapis ve 21 milyar lira para cezasına çarptırıldı.[8]

Öldürülen çalışanlar değiştir

Yayımlandığı dönemde Özgür Gündem ile bağlantılı gazetecilere, dağıtımcılara ve diğer kişilere yönelik çeşitli saldırılar düzenlenmiştir. Bu olaylarda gazetenin 8 muhabir ve yazarı ile 19 dağıtımcısı, çoğu faili meçhul bir şekilde öldürülmüştür.

Gazeteci Hafız Akdemir 8 Haziran 1992 tarihinde Diyarbakır'da, Yahya Orhan 31 Temmuz 1992 tarihinde Gercüş'te, gazeteci Hüseyin Deniz 10 Ağustos 1992 tarihinde Ceylanpınar'da, köşe yazarı Musa Anter 20 Eylül 1992 tarihinde Diyarbakır'da, gazetenin Şanlıurfa temsilcisi Kemal Kılıç 18 Şubat 1993 tarihinde Akçakale'de ve Yeni Ülke muhabiri Cengiz Altun 24 Şubat 1992 tarihinde vurularak öldürülmüştür. Özgür Gündem muhabiri Burhan Karadeniz, 5 Ağustos 1992 tarihinde Diyarbakır'da uğradığı silahlı saldırı sonucu 19 yaşında felç olmuştur. Yeni Ülke muhabiri Mecit Akgün 2 Haziran 1992'de Nusaybin'de bir telefon direğinde asılı olarak bulunmuştur. Üzerinde "ihanet ettiği için cezalandırıldığını" yazan ve PKK adına imzalanmış bir not bulunmuştur. Özgür Gündem Bitlis muhabiri Ferhat Tepe 28 Temmuz 1993 tarihinde kaçırılmış ve 4 Ağustos 1993 tarihinde ölü olarak bulunmuştur. Gazeteci Salih Tekin'in gözaltında iken insanlık dışı ve aşağılayıcı muameleye maruz kaldığı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne yapılan başvuru sonucunda belirlenmiştir. Gazetenin 17 yaşındaki muhabiri Nazım Babaoğlu, 12 Mart 1994 tarihinde bir haber için Siverek'e gitmiş, kendisinden bir daha haber alınamamıştır.[9][10][11][12]

Diyarbakır'da 16 Kasım 1992'de gazeteyi dağıtan bir stand kundaklanmış, 15 Ocak 1993'te ve 15 Haziran 1993'te de iki gazete bayii silahlı saldırıya uğramıştır. Aynı yıl gazeteyi dağıtan çocuklara yönelik bıçaklı saldırılar düzenlenmiştir. 17 Kasım 1992'de Bingöl'de bir bayii işletmecisinin arabası kundaklanarak tahrip edilmiştir. Ekim 1993'te Yüksekova'da gerçekleşen bir bombalama eyleminde, bir gazete bayii hasar görmüştür. Ardılı Özgür Ülke'nin İstanbul ofisinde 2 Aralık 1994'te meydana gelen bombalı saldırıda bir gazete çalışanı ölmüş, on sekiz kişi de yaralanmıştır.

Gazetecilerinden Gurbetelli Ersöz, Mehmet Şenol ve Behzat Eraslan PKK'nın dağ kadrosuna katılıp öldüler.[6]

Binanın bombalanması değiştir

Gazetenin İstanbul Kadırga'daki teknik binası, Cağaloğlu'ndaki Merkez Bürosu ve Ankara Bürosu, 3 Aralık 1994'te bombalı saldırıya uğradı. Kadırga bürosundaki ulaştırma görevlisi 32 yaşındaki Ersin Yıldız öldü, 23 çalışan yaralandı.[13] Tempo dergisi yıllar sonra bombalama emrini dönemin Başbakanı Tansu Çiller'in verdiğine ilişkin belgeler yayınladı.[14] TBMM Darbe ve Muhtıraları Araştırma Komisyonunun tutanaklarına göre, Çiller "Başta Özgür Ülke olmak üzere bölücü örgütlere destek verici yayın yapanlarla etkin mücadele yöntemlerinin derhal uygulanması" için 30 Kasım 1994'te gizli bir yazı ile talimat verdi ve bu yazıdan birkaç gün sonra, Özgür Ülke bombalandı.[15] Susurluk Raporu'nda da bu yönde ifadeler yer aldı.[16]

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararı değiştir

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 2000 yılında verdiği bir kararda, gazetenin ifade özgürlüğünü müspeten korumayla yükümlü olan Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti'nin bu yükümlülüğü yerine getiremediği ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 10. maddesini ihlal ettiği sonucuna varmıştır (§46). Mahkeme, Hükûmet'in gazete ve çalışanlarının PKK'yı desteklediklerine dair güçlü bir kanaate sahip olmasının, araştırmaların yürütülmemesine ve gerektiğinde şiddet içeren yasa dışı eylemlere karşı korunmaları için etkili adımların atılmamasına gerekçe sağlamadığını belirtmiştir (§45).

2011'den sonra değiştir

Özgür Gündem, 17 yıl aradan sonra 4 Nisan 2011 tarihinde yayına yeniden başladı.[17] Gazetenin 4-10 Temmuz 2016 tarihleri arasındaki toplam tirajı 6.891 adettir.[2]

PKK yanlısı yayın iddiaları değiştir

Gazetenin PKK yanlısı yayın yaptığına dair çok sayıda iddia, suçlama ve yargı kararı bulunmaktadır.[18][19][20][21] PKK propagandası ve KCK üyeliği suçlamaları nedeniyle birçok gazeteci, köşe yazarı ve çalışanları tutuklandı ve yargılandı.[22][23] 2008 yılında Wikileaks belgelerinde, ABD'nin Türkiye Büyükelçisi Ross L. Wilson'in Özgür Gündem gazetesinin PKK yanlısı yayın yaptığına dair iddiaları yer aldı.[24]

Gazetede PKK ve KCK yöneticisi birçok militan köşe yazıları yayımlamaktadır. PKK'nın yönetim kadrosunda yer alan ve KCK Yürütme Konseyi Üyesi Mustafa Karasu, "Hüseyin Ali" takma adıyla Özgür Gündem gazetesinde köşe yazarlığı yapmaktadır.[25] PKK kurucularından Muzaffer Ayata, yazar kadrosunda bulunmaktadır.[26] KCK Yürütme Konseyi Eş Başkanı "Bese Hozat" kod adlı Hülya Oran, hâlen Özgür Gündem gazetesinin editör kadrosunda yer almaktadır.[27][28] Ayrıca, PKK'nın kurucu liderlerinden Abdullah Öcalan, 2012-2014 yılları arasında gazetede yazılar yayımladı.[29] PKK yöneticilerinden Duran Kalkan, "Adil Bayram" müstear ismi ile gazetede editörlük yaptı.[30][31] 9 Eylül 2015'te "Özgür Gündem'in haber kaynağının gizli tutulmasında titiz davranmadığı" ve "yazdıklarının içeriğinden çok yazanın kim olduğu konusunun tartışıldığı" gerekçeleri ile gazetede artık yazmayacağını açıkladı.[32]

20 Haziran 2016'da; Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü Türkiye Temsilcisi Erol Önderoğlu, Türkiye İnsan Hakları Vakfı Başkanı Şebnem Korur Fincancı ve yazar Ahmet Nesin, Özgür Gündem gazetesi ile dayanışma için başlatılan "bir günlük nöbetçi genel yayın yönetmenliği" kampanyasına katılmaları nedeniyle "terör örgütü propagandası yapmak" suçlaması ile tutuklanmalarına karar verildi. Mahkeme gerekçe olarak, "üç kişinin gazetenin genel yayın yönetmenliğini üstlendikleri tarihlerde yayımlanan haber içerikleri ve görsellerde silahlı terör örgütü PKK/KCK veya bu örgüte bağlı alt yapılanmaların propagandası mahiyetinde yazılar yazıldığı, örgüt adına suç işleyen, güvenlik güçleriyle çatışan kişilerin övüldüğünün anlaşıldığı" belirtildi.[33][34] 30 Haziran 2016'da Şebnem Korur Fincancı ve Erol Önderoğlu, 1 Temmuz 2016'da ise Ahmet Nesin cezaevinden tahliye edildi.[35]

16 Ağustos 2016'da; İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Özgür Gündem gazetesinin yetkilileri hakkında "gazetede sürekli PKK terör örgütü propagandası yapıldığı ve bu örgütün yayın organı gibi hareket edildiği"nin anlaşılması nedeniyle, "devletin birliğini ve bütünlüğünü bozmak, silahlı terör örgütü üyeliği, örgüt kurmak, yönetmek, üye olmak, yardım etmek ve terör örgütü propagandası yapmak" suçlarından soruşturma başlatıldığını belirterek, İstanbul 8. Sulh Ceza Hakimliği'nden gazetenin geçici olarak kapatılması talebinde bulundu. Talebi değerlendiren Hakimlik, yetkilileri hakkında soruşturma başlatıldığı anlaşılan gazetenin, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın, 28. maddesi uyarınca geçici olarak kapatılmasına karar verdi.[36][37]

29 Ekim 2016 tarihinde çıkarılan 675 ve 676 sayılı kanun hükmünde kararnameler ile aralarında Dicle Haber Ajansı, Tîroj ve Azadiya Welat gibi birçok gazete, dergi ve haber ajansı ile birlikte kapatılmasına karar verildi.[38]

Toplatma ve tedbir kararları değiştir

Gazete hakkında birçok defa toplatma kararı verildi.[39]

24 Mart 2012'de İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi'nin aldığı kararla, gazetenin 24 Mart 2012 tarihli sayısının 1, 8, 9, 10 ve 11. sayfalarında "örgüt propagandası" yapıldığı iddiasıyla 1 aylık kapatma cezası verdi.[17] Bianet'in haberine göre Özgür Gündem'in 24 ve 25 Mart 2012 tarihli sayılarına da el konuldu.[17]

14 Mart 2016'da, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, gazete hakkında “terör örgütü propagandası” yaptığı iddiasıyla soruşturma başlattı ve 14 Mart tarihli nüshasının toplanması için Sulh Ceza Hakimliği’nden talepte bulundu. Soruşturmaya gerekçe olarak, gazetenin birinci sayfasında 13 Mart'ta gerçekleşen Ankara saldırısının fotoğrafı ile verilen "Newroz'un ayak sesleri" sürmanşeti ve "Baharı erteleyemezsin" manşetlerini, içeriği ve fotoğrafları ile birlikte değerlendiren Başsavcılık, Kızılay'da düzenlenen bombalı intihar saldırısına atıf yapılarak, terör eylemini övücü nitelikte yayın yapıldığını belirtti.[39][40] Talebi değerlendiren Ankara 1. Sulh Ceza Hakimliği, gazetenin toplatılması yönünde karar verdi.[39]

Meclis araştırma önergesi değiştir

Halkların Demokratik Partisi Iğdır Milletvekili ve Grup Başkanvekili Pervin Buldan Haziran 2014'te TBMM'ye verdiği Meclis araştırma önergesinde; 1992'den itibaren gazete çalışanlarının uğradığı saldırıları söz konusu etti.[41]

Erişim yasağı değiştir

Gazetenin internet sitesine Türkiye'den erişim Temmuz 2015'te yasaklanmıştır.[42] 9 Ağustos 2016'da Dicle Haber Ajansı (DİHA) ve Fırat Haber Ajansı (ANF) ile birlikte gazetenin resmî Twitter hesabına erişim, Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı tarafından engellendi.[43]

Eleştiriler değiştir

10 Mart 2016 tarihli baskısında Halil İncesu imzalı, bir kadının bir erkeğin ayakları altında resmedildiği ve üstünde "Cennet kadının ayakları altındadır!.." ifadesi ile bir karikatür yayımlandı. Karikatürde İslam peygamberi Muhammed'e ait "Cennet annelerin ayakları altındadır" hadisine atıf yapılarak hakaret edildiği iddia edildi.[44] Gelen tepkiler ve eleştiriler üzerine gazete şu açıklamayı yaptı: "Karikatür son derece açık bir biçimde erkeklerin kadınları ezmesiyle ilgilidir ve buradan Muhammed'e yönelik bir hakaret anlamı çıkarılması da mümkün değildir. İnsaf ve vicdan sahibi her insan, karikatürde Muhammed'in sözü hatırlatılarak, erkeklerin kadın üzerindeki baskısının eleştiri konusu yapıldığını, Muhammed'in hadisinin yüceltildiğini anlar. Ancak, hiç istemediğimiz halde, duyarlı müslüman okurlarımızı da üzdüysek eğer, özür dileriz." [45]

Gazete 15 Mart 2016 tarihli baskısında, 2016 Ankara saldırısı'nda hayatını kaybeden Destina Peri Parlak’ın yakınının hastanede söylediği “İktidarınız batsın” sözlerini "Başkanlığın Batsın" şeklinde manşetine taşıdı. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Özgür Gündem ve Sözcü’nün bu manşetlerine tepki göstererek isim vermeden "paçavra" olarak tanımladı.[46]

Hürriyet gazetesi yazarı Ahmet Hakan, 21 Mart 2016 tarihli "Alışmayacağız" başlıklı bir yazısında, Özgür Gündem'in 2016 İstanbul saldırısı sonrasında attığı "DAİŞ Yılanı Halkları Vurdu" manşeti ve haberin devamında yer alan "Sivilleri Barbarca Katlettiler" başlığına atıfta bulunarak; 13 Mart 2016'da gerçekleştirilen ve TAK tarafından üstlenilen Ankara saldırısına tepkisiz kalmakla eleştirdi. Hakan yazısında, "DAİŞ'in yaptığı barbarlık da, TAK'ın yaptığı barbarlık değil mi? DAİŞ vurunca yılan oluyorda, TAK vurunca kahraman mı oluyor?" sorularını yöneltti.[47]

Ayrıca bakınız değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Yaşar Kaya yaşamını yitirdi". Cumhuriyet. 9 Mart 2016. Erişim tarihi: 23 Nisan 2016. 
  2. ^ a b "04-10 Temmuz 2016 haftası Tiraj Tablosu". www.medyatava.com. 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2016. 
  3. ^ "Özgür Ülke 20 Yıl Önce Bombalandı, Failleri Bulunamadı". 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2016. 
  4. ^ "Prior to the actions of the authorities, the newspaper was selling about 45,000 copies per day." Case of Özgür Gündem v. Turkey 17 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (İngilizce)
  5. ^ "İki yılda 27 çalışanı öldürüldü". www.radikal.com.tr. 13 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2016. 
  6. ^ a b "Halkların Sesi Özgür Gündem 20 Yaşında 24 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Özgür Gündem. 30 Mayıs 2012. Son erişim tarihi: 12 Ocak 2013.
  7. ^ "114 Yıl, 76 Şehit 106 Tutuklu 24 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Özgür Gündem. 22 Nisan 2012. Son erişim tarihi: 12 Ocak 2013.
  8. ^ "Özgür Gündem 17 yıl Sonra Yeniden; Hoş Geldin!". 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2016. 
  9. ^ "10 Aralık 1993: Özgür Gündem gazetesi yüzlerce polis tarafından basıldı". 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2016. 
  10. ^ "Susurluk Raporu'ndaki "Sansürlü Bilgi" Perinçek'ten mi Çıktı?". 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2016. 
  11. ^ "Şüphelendiğimiz herkesi infaz yetkimiz var". 5 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2016. 
  12. ^ "Sol melankolinin ilacı". 14 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2016. 
  13. ^ "Özgür Ülke 20 Yıl Önce Bombalandı, Failleri Bulunamadı". 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2016. 
  14. ^ "Tansu Çiller Sadece Mağdur mu?". 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2016. 
  15. ^ "20 soruda Tansu Çiller Türkiye'sinin karanlığında işlenen o cinayetler". 9 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2016. 
  16. ^ "Susurluk Raporu (Sönmez Köksal)". 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2016. 
  17. ^ a b c Nilay Vardar (26 Mart 2012). "Özgür Gündem Gazetesi'ne Kapama". Bianet. 5 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2012. 
  18. ^ Lois Whitman (1993). The Kurds of Turkey: Killings, Disappearances and Torture. İnsan Hakları İzleme Örgütü. s. 20. ISBN 1564320960. 
  19. ^ Amerika Birleşik Devletleri Senatosu Dış İlişkiler Komitesi (2007). Country Reports on Human Rights Practices for 2007. Washington, DC: Government Printing Office. s. 1707. ISBN 0160813999. 
  20. ^ Ali Kemal Özcan (2012). Turkey's Kurds: A Theoretical Analysis of the PKK and Abdullah Ocalan. Routledge Advances in Middle East and Islamic Studies. s. 143. ISBN 1134211309. 
  21. ^ USAK Books (2010). Terörün Ekonomik Maliyeti: Diyarbakır Olayları Örneği. Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu. s. 34. ISBN 9786054030231. 
  22. ^ "Özgür Gündem eski editörü Kişin tutuklandı". Evrensel. İstanbul. 2 Ocak 2012. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2016. 
  23. ^ "İşte tutuklu gazetecilerin listesi: 104 gazeteci, 35 dağıtımcı". 28 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2023. 
  24. ^ "ANKARA MEDIA REACTION REPORT MONDAY, OCTOBER 27, 2008". WikiLeaks. 27 Ekim 2008. 5 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2016. 
  25. ^ "Karasu: Ankara'da çevik kuvvet polisleri hedef alındı". Al Jazeera Türk. 15 Mart 2016. 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2016. 
  26. ^ Muzaffer Ayata (15 Mayıs 2016). "Hitler'i aşan bir faşizm tasarlanıyor!". Özgür Gündem. 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2016. 
  27. ^ "PKK'dan HDP'ye eleştiri…CHP'ye müthiş çağrı…". Taraf. 4 Kasım 2015. 2 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. 
  28. ^ "PKK'dan tek taraflı eylemsizlik sinyali". Milliyet. Ankara. 7 Ekim 2015. 10 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. 
  29. ^ "Abdullah Öcalan". Özgür Gündem. 22 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2016. 
  30. ^ "Duran Kalkan'dan HDP'ye: AKP ile o kadar karşıtlaşılmamalıydı". Milliyet. 31 Ağustos 2015. 9 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2016. 
  31. ^ "Duran Kalkan'dan çok tartışılacak iddia". Rûdaw. 6 Nisan 2015. 3 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2016. 
  32. ^ "Duran Kalkan:Özgür Gündem'de artık yazmayacağım". ilkehaber.com. 9 Eylül 2015. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2016. 
  33. ^ Yazıcıoğlu, Yıldız (21 Haziran 2016). "Tartışma Yaratan Tutuklamalar". Amerika'nın Sesi. 16 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2016. 
  34. ^ "Erol Önderoğlu, Ahmet Nesin ve Şebnem Korur Fincancı tutuklandı". CNN Türk. 20 Haziran 2016. 23 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2016. 
  35. ^ "Özgür Gündem'in nöbetçi yayın yönetmeni Ahmet Nesin tahliye oldu". BBC Türkçe. 1 Temmuz 2016. 20 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2016. 
  36. ^ "Kapatılan Özgür Gündem gazetesine polis baskını... Çok sayıda gazeteci gözaltında". Cumhuriyet. 16 Ağustos 2016. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2016. 
  37. ^ "Özgür Gündem 'PKK propagandası gerekçesiyle geçici olarak kapatıldı". BBC Türkçe. 16 Ağustos 2016. 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2016. 
  38. ^ "KHK ile yeni düzenlemeler". Al Jazeera Türk. 29 Ekim 2016. 30 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2016. 
  39. ^ a b c "Özgür Gündem gazetesi hakkında toplatma kararı". Hürriyet. Anadolu Ajansı. 14 Mart 2016. 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2016. 
  40. ^ Araca, Asuman (14 Mart 2016). "Özgür Gündem'e soruşturma". Ankara. 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2016. 
  41. ^ "TBMM Meclis Araştırma Önergesi" (PDF). 8 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2016. 
  42. ^ "Özgür Gündem'e Erişim 17 Gündür Yasak". 5 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2016. 
  43. ^ "DİHA, ANF ve Özgür Gündem'in Twitter hesaplarına erişim engeli". Agos. 9 Ağustos 2016. 10 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2016. 
  44. ^ "ÖZGÜR GÜNDEM GAZETESİ'NE 'KARİKATÜR' TEPKİSİ". Milliyet. 11 Mart 2016. 1 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2016. 
  45. ^ "Özgür Gündem'den tartışma yaratan karikatürü için açıklama: Duyarlı Müslüman okurlarımızı üzdüysek özür dileriz". T24. 28 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2023. 
  46. ^ "Erdoğan'dan "Batsın senin başkanlığın" manşeti atan Sözcü ve Özgür Gündem'e: Paçavralar!". T24. 16 Mart 2016. 20 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2016. 
  47. ^ Ahmet Hakan (21 Mart 2016). "Alışmayacağız". Hürriyet. 5 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2016.