Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (Rusça: Дагестанская АССР, Dagestanskaya ASSR; Avarca: Дагъистаналъул АССР; Kumukça: Дагъыстан АССР; Lezgice: Дагъустандин АССР; Lakça: Дагъусттаннал),Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı özerk sovyet cumhuriyeti. "Dağlar ülkesi" (Rusça: Strana Gor) olarak tanımlanan bölgede otuzdan fazla etnik grup yaşamaktadır. Ekim Devrimi'nden sonra bölgede ortaya çıkan pan-Türkist ve pan-İslamcı hareketleri bastırılmasının ardından kurulmuştur.[2] Başkenti Mahaçkala olan Dağıstan ÖSSC'deki diğer önemli şehirler Derbent, Kızılyar, İzberbaş ve Buynak'tı.
| 1921-1991 | |||||||||
 Dağıstan ÖSSC bayrağı
.svg) Arma
| |||||||||
| Başkent | Mahaçkale | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Rusça, Avarca, Kumukça, Lezgice, Lakça, Nogayca, Dargince | ||||||||
| Hükûmet | Sosyalist devlet | ||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Nüfus | |||||||||
• Sayılan | 1.802.579[1] | ||||||||
| Para birimi | Sovyet rublesi | ||||||||
| |||||||||
| Günümüzdeki durumu | Dağıstan | ||||||||
Tarih değiştir
Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, 20 Ocak 1921'de Dağıstan Oblastı topraklarında ve kısmen Terek Oblastı bölgesinde kuruldu.[3] 1-7 Aralık 1921 tarihinde düzenlenen ilk kurucu kongre sonrasında Dağıstan ÖSSC Anayasası kabul edildi. Bu tarihten sonra hızla inşa çalışmaları başlatıldı. 16 Şubat 1922'de subbotniklerin 50 km uzunluğundaki sulama kanalını bitirmesi şerefine Dağıstanlı işçilere ve cumhuriyete RSFSC Kızıl Bayrak İşçi Nişanı verildi.
6 Eylül 1931'de Kuzey Kafkasya Krayı'na dahil edildi. 1936 Sovyet Anayasası kapsamında "Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti" ismiyle yeniden kuruluşu ilan edildi.[4]
Ardından 12 Haziran 1937 tarihinde 11. Olağanüstü Kongre sonucunda yeni Dağıstan ÖSSC Anayasası kabul edildi. 22 Şubat 1938'de Stavropol Krayı'na dahil edildi.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından 1991 yılında Rusya'ya bağlı özerk Dağıstan ilan edildi.[5][6]
Popüler kültür değiştir
Sovyet kozmonot Nikolai Chernykh tarafından 1 Eylül 1978'de keşfedilen küçük gezegene 2297 Dağıstan verildi.
Ödülleri değiştir
Cumhuriyete 1922 yılında Rusya SFSC Kızıl Bayrak İşçi Nişanı, 1965 yılında Lenin Nişanı ve 1970 yılında Ekim Devrimi Nişanı verilmiştir.
Nüfus değiştir
| Yıl | Nüfus |
|---|---|
| 1926 | 788 098[7] |
| 1939 | 930 416[8] |
| 1959 | 1 062 472[9] |
| 1970 | 1 428 540[10] |
| 1979 | 1 627 884[11] |
| 1989 | 1 802 579[1] |
Etnik kompozisyon değiştir
| Yıl | Ruslar | Avarlar | Darginler | Kumuklar | Laklar | Lezgiler | Nogaylar | Azeriler | Tabasaranlar | Tatlar Dağ Yahudileri |
Çeçenler |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1926 | 12,5% | 17,7% | 13,9% | 11,2% | 5,1% | 11,5% | 3,3% | 3,0% | 4,0% | 1,5% | 2,8% |
| 1939 | 14,3% | 24,8% | 16,2% | 10,8% | 5,6% | 10,4% | 0,5% | 3,4% | 3,6% | ? | 2,8% |
| 1959 | 20,1% | 22,5% | 13,9% | 11,4% | 5,0% | 10,2% | 1,4% | 3,6% | 3,2% | 1,6% | 1,2% |
| 1970 | 14,7% | 24,4% | 14,5% | 11,8% | 5,0% | 11,4% | 1,5% | 3,8% | 3,7% | 1,3% | 2,8% |
| 1989 | 9,2% | 27,5% | 15,6% | 12,9% | 5,1% | 11,3% | 1,6% | 4,3% | 4,3% | 0,9% | 3,2% |
Kaynakça değiştir
- ^ a b "Всесоюзная перепись населения 1989 г". 22 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.
- ^ Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti // Büyük Sovyet Ansiklopedisi, 3. Baskı, 1969-1978.
- ^ ВСЕРОССИЙСКИЙ ЦЕНТРАЛЬНЫЙ ИСПОЛНИТЕЛЬНЫЙ КОМИТЕТ. ДЕКРЕТ от 20 января 1921 года. ОБ АВТОНОМНОЙ ДАГЕСТАНСКОЙ СОЦИАЛИСТИЧЕСКОЙ СОВЕТСКОЙ РЕСПУБЛИКЕ 20 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.
- ^ Краткая справка об административно-территориальных изменениях Ставропольского края за 1920—1992 гг. 11 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.
- ^ "О ГОСУДАРСТВЕННОМ СТАТУСЕ ДАГЕСТАНСКОЙ АССР". archive.is. 9 Temmuz 2012. 9 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2021.
- ^ Декларация о неделимости и территориальной целостности Республики Дагестан 11 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.
- ^ "Всесоюзная перепись населения 1926 г". 19 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.
- ^ "Всесоюзная перепись населения 1939 г". 19 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.
- ^ "Всесоюзная перепись населения 1959 г". 19 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.
- ^ "Всесоюзная перепись населения 1970 г". 22 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.
- ^ "Всесоюзная перепись населения 1979 г". 22 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.