Vikipedi

Buça Katliamı

Ukrayna'da Rus güçleri tarafından 2022'de işlenen katliam

Buça Katliamı, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sürerken Ukrayna'nın Buça kentindeki işgal ve muharebe sırasında Rusya Silahlı Kuvvetleri tarafından Ukraynalı sivillerin toplu olarak öldürülmesi, tecavüze uğraması ve işkence görmesiydi. Katliamın fotoğraf ve video materyalleri, 1 Nisan 2022'de Rus kuvvetlerinin şehirden çekilmesinin ardından ortaya çıktı.[3][4]

Buça Katliamı
Buça Muharebesi
Öldürülen Buça sivillerinin fotoğrafı
Harita
BölgeBuça, Kiev Oblastı, Ukrayna
TarihMart 2022
HedefSiviller
Ölü1000+ (Ukrayna'ya göre)[1]
9 Nisan itibarıyla OHCHR tarafından belgelenen yaklaşık 50 yasa dışı sivil cinayeti (toplam ölüm tahmini değildir)[2]
İşleyenlerRusya Silahlı Kuvvetleri (Rusya tarafından inkâr edildi)

Belediye başkanına göre, olayın ardından 1000 ceset bulundu.[1] Fotoğraflı kanıtlar, elleri arkadan bağlı şekilde sıraya dizilen sivillerin cesetlerinin çok yakın mesafeden vurulduğunu gösterdi ve bu da yargısız infazların gerçekleştiğini kanıtladı.[5] Radio Free Europe tarafından yapılan bir soruşturma, bir kamp alanının altındaki bir bodrum katının işkence odası olarak kullanıldığını doğruladı.[6] Birçok ceset parçalanmış ve yanmış olarak bulundu[7] ve on dört yaşındaki kızlar Rus askerleri tarafından tecavüze uğradıklarını bildirdiler.[8] Ukrayna, Uluslararası Ceza Mahkemesinden, Rusya'nın savaş suçu veya insanlığa karşı suç işlenip işlenmediğini belirlemek için devam eden istila soruşturmasının bir parçası olarak Buça'da neler olduğunu araştırmasını istedi.[9][10]

Rus yetkililer sorumluluğu reddettiler ve bunun yerine Ukrayna'nın olayın sahte görüntülerini sunduklarını veya cinayetleri bir sahte bayrak operasyonu olarak sahnelediklerini iddia ettiler.[11] Cesetlerin görüntülerini ve fotoğraflarını Batı'dan gelen sahte haberler ve Ukraynalı yetkililerin bir provokasyon veya sahne performansı olarak nitelendirdiler.[12] Bu inkârlar bir dizi grup ve medya kuruluşu tarafından çürütüldü.[note 1] Bölge sakinlerinin görgü tanığı ifadeleri de cinayetlerden Rusya Silahlı Kuvvetlerini sorumlu tuttu.[19][20][21]

Arka plan değiştir

Ana maddeler: Buça Muharebesi, 2022 Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinde işlenen savaş suçları ve Kiev Taarruzu (2022)

2022 Ukrayna istilasının bir parçası olarak, Rus ordusu Belarus'un güney sınırlarından içeri girdi. İlk hamlelerden biri; Ukrayna'nın başkenti Kiev'e doğru bir hamleydi ve büyük bir askerî araç sütununun parçası olarak Rus ordusu, Kiev'in kuzeyindeki Ukrayna'ya doğru ilerledi. 27 Şubat 2022'de ilerleyen Rus kuvvetleri, Buça şehrine girerek şehri Kiev'in Rus kuvvetlerinin girdiği ilk dış bölgelerden biri haline getirdi.[22][23] Ukrayna askerî istihbaratına göre, Buça'yı işgal eden Rus kuvvetleri, 35. Kombine Silah Ordusunun 64. Motorlu Tüfek Tugayıydı.[24] Tugay lideri Yarbay Azatbek Omurbekov'du.[25]

Mart ayı sonlarında, Rusya'nın Kiev'den çekilmesinden önce Ukrayna Başsavcısı İrina Venediktova, Ukraynalı savcıların işgal sırasında Rusya tarafından işlenen 2500 şüpheli savaş suçu vakasına ilişkin kanıt topladığını ve "birkaç yüz şüpheli" tespit ettiğini söyledi.[26] Ukrayna'daki BM İnsan Hakları İzleme Misyonu başkanı Matilda Bogner, özellikle yoğun ateş altındaki bölge ve şehirlerdeki sivil kayıpların kesin olarak belgelenmesiyle ilgili endişelerini dile getirerek elektrik ve güvenilir iletişim eksikliğinin altını çizdi.[27]

Rus kuvvetlerinin Kiev'in kuzeyindeki genel geri çekilmesinin yanı sıra Ukrayna ordusunun oluşumuna yönelik saldırıların bir parçası olarak Buça bölgesindeki Rus birlikleri devreye girdi ve kuzeye çekildi. Ukrayna kuvvetleri 1 Nisan'da şehre girdi.[28]

Raporlar değiştir

Rus taarruzu sırasında değiştir

The Kyiv Independent'a göre, 4 Mart'ta Rus kuvvetleri, bir köpek barınağına yiyecek teslim etmekten geri dönen silahsız üç Ukraynalı sivili öldürdü.[29] 5 Mart günü sabah saat 07.15 sularında, kaçmaya çalışan iki aileyi taşıyan bir çift araba, araçlar Çıkalova Caddesi'ne giderken Rus askerleri tarafından fark edildi. Rus kuvvetleri konvoya ateş açarak ikinci araçta bulunan bir kişiyi öldürdü. Öndeki araca makineli tüfek ateşi çarptı ve iki çocuk ve anneleri anında öldüler.[30]

Kasabanın belediye başkanı Anatoliy Fedoruk, kasabanın geri alınmasından önce medya kuruluşlarına şehirdeki savaş suçları hakkında bilgi vermişti. 28 Mart'ta Adnkronos'a verdiği röportajda Fedoruk, Rus kuvvetlerinin insanlığa karşı suç işlemekten suçlu olduğunu söyledi ve 7 Mart'ta Associated Press'e verdiği bir röportajda Buça'daki durumu bir "kabus" olarak nitelendirdi ve "Cesetleri bile toplayamıyoruz çünkü ağır silahların bombardımanı gece gündüz durmuyor. Köpekler şehrin sokaklarında cesetleri parçalıyor" dedi.[31][32] 28 Mart'ta Adnkronos'a verdiği röportajda Fedoruk, Rus kuvvetlerinin insanlığa karşı suç işlemekten suçlu olduğunu söyledi.[33] Yapılanların "sivil halka karşı bir terör planı" olduğunu söyledi ve "burada Buça'da duyduğumuz tüm dehşetleri İkinci Dünya Savaşı sırasında Naziler tarafından işlenen suçlar olarak görüyoruz" iddiasında bulundu.[34]

Rus kuvvetlerinin çekilmesinden sonra değiştir

 
2 Nisan 2022'de Buça'da tahrip olmuş bir arabanın içindeki bir ceset
 
Buça'da bodrum katında, bilekleri plastik kelepçelerle bağlı olarak infaz edilen insanlar, 3 Nisan 2022

Rus birliklerinin ayrılmasından sonra geride kalanların kitlesel sivil kayıpları olduğunu gösteren olay yerinin ilk görüntüleri 1 Nisan günü sosyal medyada yayınlandı.[13][35] Buça Belediye Başkanı Anatoliy Fedoruk'a göre, bölgede bulunan cesetler arasında "yüzlerce Rus askeri" de vardı.[36] Ardından, Rus kuvvetlerinin bölgeyi işgal ederken işlenen savaş suçlarını gösteren başka kanıtlar ortaya çıktı.[37] Ukrayna Bölgesel Savunma Kuvvetleri askerleri, Buça yakınlarındaki Zabujya'daki bir yaz kampının bodrumunda on sekiz parçalanmış erkek, kadın ve çocuk cesedi bulduklarını söylediler.[38]

Ukrayna ordusunun yayınladığı görüntülerde bodrum katında bir işkence odası görülüyordu.[39] Askerlerden biri, bazı cesetlerin kulaklarının kesildiğini veya dişlerinin çekildiğini, cesetlerin röportajdan bir gün önce çıkarıldığını söyledi.[38] Diğer öldürülen sivillerin cesetleri yolda bırakılmıştı.[36] Özgür Avrupa Radyosu tarafından yapılan bir soruşturma, bodrum katının Rus güçleri tarafından "infaz mahzeni" olarak kullanıldığını doğruladı.[40]

The Kyiv Independent tarafından yayınlanan bir haberde, Rus askerlerinin kaçmadan önce yol kenarında cesetlerini yakmaya çalıştığı bir battaniyenin altında bir erkek ve iki ya da üç çıplak kadın hakkında bir fotoğraf ve bilgi de yer aldı.[28] Ukraynalı yetkililer, kadınların tecavüze uğradığını ve cesetlerin yakıldığını söyledi.[41] Kyiv Independent için yazan gazeteciler, fotoğrafların Rus kuvvetlerinin Ukraynalı sivil erkekleri organize bir şekilde seçip öldürdüğünü ve elleri arkadan bağlı birçok ceset gösterdiğini söylüyorlar.[28]

Kurbanların çoğu, alışveriş çantaları taşıyarak günlük rutinlerine devam ediyor gibi görünüyorlardı.[20] Görüntülerde sivillerin elleri bağlı olarak öldüğü görüldü. Diğer görüntülerde bir bisikletin yanında ölü bir adam görüldü.[42] Şehre giren gazeteciler, sivil giyimli bir düzineden fazla insanın cesetlerini keşfettiler.[43]

CNN,[44] BBC[45] ve AFP[46] Buça'da sokaklarda ve arka bahçelerde yatan, bazıları kolları veya bacakları bağlı olan çok sayıda sivil cesetlerin video belgelerini yayınladı. BBC, sokaktaki 20 ceset hakkında bazılarının tapınakta vurulduğunu ve bazı cesetlerin bir tank tarafından ezildiğini söyledi.[47] 2 Nisan'da bir AFP muhabiri, Buça sokaklarında en az yirmi erkek sivil cesedi gördüğünü ve cesetlerden ikisinin ellerinin bağlı olduğunu söyledi.[48][49] Fedoruk, bu kişilerin hepsinin kafalarının arkasından vurulduğunu söyledi.[43]

5 Nisan'da Associated Press gazetecileri, Buça'daki bir oyun alanının yakınındaki bir yerleşim caddesinde, kafatasında kurşun deliği olan bir ceset ve yanmış bir çocuk cesedi de dahil olmak üzere kömürleşmiş cesetler gördüler.[50] Aynı tarihte Washington Post, Ukraynalı müfettişlerin işkence, kafa kesme, sakatlama ve cesetlerin yakıldığına dair kanıtlar bulduğunu bildirdi. Ölenlerden en az birinin cesetleri tuzak haline getirildi ve mayınlandı. Köylüler, sarhoş Rus askerlerinin kendilerine Ukraynalılara karşı sadist eylemlerde bulunduklarını söylediği başı kesilmiş bir cesedin kimliğinin tespit edilmesi için yardım istedi.[51]

9 Nisan'a kadar Ukraynalı adli tıp araştırmacıları, Havari Andrew kilisesinde olduğu gibi toplu mezarlardan cesetleri kurtarmaya başladılar.[52]

21 Nisan'da İnsan Hakları İzleme Örgütü, Buça'daki kendi soruşturmasını özetleyen ve Rus birliklerinin yargısız infazlar, diğer yasadışı öldürmeler, zorla kaybetmeler ve işkenceyle ilgili olduğunu gösteren kapsamlı bir rapor yayınladı. Ayrıca Ukrayna makamlarını kanıtları korumaya ve gelecekteki savaş suçu kovuşturmalarını desteklemek için Uluslararası Ceza Mahkemesi ile işbirliği yapmaya çağırdı.[53]

Flecchette kullanımı değiştir

24 Nisan'da The Guardian, düzinelerce cesedin içlerinde flechette olduğunu bildirdi. Buça'daki görgü tanıkları daha önce Rus topçularının her biri 8000'e kadar flechette taşıyan mermiler kullandığını bildirmişlerdi. Kentsel alanlarda flechette kullanımı insancıl hukukun ihlali olarak kabul edilir.[54]

Sakinlerin ifadeleri değiştir

Sakinler ve belediye başkanı Rus askerleri tarafından öldürüldüklerini söylediler. Ayrıca hayatta kalanların çoğunun bodrumlarda Ruslardan saklandığını ve dışarı çıkmaya korktuklarını belirttiler. Bazılarının haftalarca ışığı ve elektriği yoktu, mumları suyu ısıtmak ve yemek pişirmek için kullanıyorlardı. Daha sonra ancak Rusların ayrıldığı ve Ukrayna birliklerinin geldiği netleştiğinde saklandıkları yerlerden çıktılar.[20]

BBC ve The Guardian, Buça ve yakınlardaki Obukhoviçi ve İvankiv köylerinde yaşayan Rus askerlerinin, Ukraynalı askerler tarafından saldırıya uğrarken sivilleri canlı kalkan olarak kullandıklarına dair görgü tanıklarının ifadelerine atıfta bulundular.[55][56]

The Economist, bir toplu infazdan sağ kurtulan birinin hesabını bildirdi. Rus topçularının ateşi altında bir kontrol noktasında mahsur kalan şahıs, kontrol noktasında barındığı inşaat işçileri ile birlikte Rus askerleri tarafından yakalandı. Askerler onları yakınlarda Rus üssü olarak kullanılan bir binaya götürdüler, çıplak aradılar, dövdüler ve işkence yaptılar, sonra onları vurmak ve öldürmek için binanın yanına götürdüler. Adam yandan vuruldu, ancak ölü taklidi yaparak ve daha sonra yakındaki bir eve kaçarak hayatta kaldı.[57]

Rus güçlerinin geri çekilmesinin ardından İnsan Hakları İzleme Örgütüne (HRW) konuşan sakinler, kısa süreli işgal sırasında kasabadaki insanlara yapılan muameleyi anlattılar: Rus askerleri kapı kapı dolaşarak insanları sorguya çekti, mallarını tahrip etti ve kendileri giymek için kıyafetlerini yağmaladılar.[58]

HRW, yerel altyapının tahrip olması nedeniyle su ve ısı gibi temel ihtiyaçlardan yoksun olmalarına rağmen, yiyecek ve su için evlerinden çıkarken sivillere ateş edildiği ve Rus birlikleri tarafından evlerine geri gönderilmelerinin istendiği yönünde haberler aldı. Rus silahlı araçları keyfi olarak şehirdeki binalara ateş etti. Rus birlikleri yaralı sivillere tıbbi yardımı reddetti. Yerel kurbanlar için toplu mezar kazıldı ve askerler yargısız infazlar gerçekleştirdiler.[58] Bir HRW sözcüsü, 4 Mart'ta Rus askerleri tarafından en az bir "kesin infaz" vakasının belgelendiğini söyledi.[28][59]

The New York Times'ın bir haberine göre, Rus askerleri bir "terör kampanyası"nda kasaba sakinlerini "pervasızca ve bazen sadistçe" öldürdüler. Rus keskin nişancılar masum sivilleri öldürdüler. Ukraynalı bir kadın Ruslar tarafından kaçırıldı, bir mahzende tutuldu, defalarca tecavüze uğradı ve ardından öldürüldü. Başka bir kadın ve kız grubu, neredeyse bir ay boyunca bir bodrum katında kilitli kaldı; bunlardan dokuzu sonradan hamile kaldı. Kasabanın her yerinde elleri arkadan bağlı ve infaz edilmiş kişilerin bulunması, cinayetleri birkaç Rus askeri biriminin işlediğini gösteriyor.[60]

Bölgesel savunma gücünün Buça karargahında bulunan bir Kiev sakinine göre, Rus askerleri belgeleri kontrol etti ve Ukrayna'nın Donbass bölgesinde savaşa katılanları öldürdü. Bölge sakini ayrıca, Rus birliklerinin sağcı gruplarla bağlantılı dövmeleri olan insanları ve aynı zamanda Ukrayna sembollerinden dövmeleri olan insanları öldürdüğünü söyledi. Anlattığına göre işgalin son haftasında Kadirovtsılar karşılaştıkları her sivile ateş ediyorlardı.[21][61] Başka bir sakin, Rus askerlerinin, sivilleri götürmeden veya vurmadan önce, cep telefonlarını Rus karşıtı faaliyet kanıtı için kontrol ettiklerini bildirdi.[62]

Bir tanık RFE/RL'ye Rusların "insanları sistematik olarak öldürdüğü"nü söyledi: "Şahsen bir keskin nişancının apartman pencerelerinde gördüğü iki kişiyi 'öldürmek'le övündüğünü duydum... Gerek yoktu. Askerî bir gerekçe yoktu. Sadece sivillere işkence yapılıyordu. Diğer bloklarda insanlara gerçekten işkence yapılıyordu. Elleri arkadan bağlı ve kafalarının arkasından vurulmuş halde bulundular.". Yerel halk, cinayetlerin kasıtlı olduğunu iddia etti ve birçoğu, keskin nişancıların net bir sebep olmaksızın sivilleri vurduğunu bildirdi.[63]

Ukrayna İnsan Hakları Komiseri Lyudmıla Denisova, sivillere yönelik cinsel şiddetin "Ukrayna halkının soykırımı" olarak adlandırdığı olayın bir parçası olarak Rus askerleri tarafından gerçekleştirildiğini belirtti. Denisova'ya göre, 6 Nisan 2022 itibarıyla özel bir telefon yardım hattı, Buça'dan 14 ile 24 yaşları arasındaki kadınlara ve kızlara tecavüz edildiğine dair en az 25 ihbar almıştı.[64]

Uydu analizleri değiştir

Harici video
  The New York Times tarafından yayınlanan uydu görüntüleri analizi

Rus birliklerinin geri çekilmesinden sonra cesetlerin Ukrayna tarafından "sahte olarak konulduğu" iddiaları, Mart ayı ortasında Maxar Technologies tarafından The New York Times'a sağlanan uydu görüntüleri ile çelişiyordu.[65] Yablonska Caddesi'ndeki görüntüler, 9 - 11 Mart tarihleri arasında ortaya çıkan en az 11 "insan vücuduna benzer büyüklükteki karanlık nesneleri" gösteriyordu. Görüntülerin, Ukrayna kuvvetlerinin şehri geri almasının ardından 1 Nisan'da yerel bir meclis üyesi tarafından filme alınan cesetlerle tam olarak aynı pozisyonlarda olduğu görüldü.[18] Aynı caddeye ait başka bir videoda, uydu görüntülerine göre 20 - 21 Mart tarihleri arasında ilk kez ortaya çıkan bisikletlerin ve terk edilmiş arabaların yakınında üç ceset görülüyordu. Times, 4 Nisan'da, "üç haftayı aşkın bir süre önce, Rus ordusu kasabayı kontrol ederken sivillerin çoğu öldürüldü" ve görüntülerin Rusların aksi yönündeki iddialarını çürüttüğü sonucuna vardı.[18] BBC News da aynı sonuca vardı.[65]

Uydu görüntüleri ayrıca 10 Mart'ta Buça'daki bir kilisede toplu mezar için yapılan kazı çalışmalarının ilk işaretlerini de gösterdi. Mezar 31 Mart'a kadar "kilisenin yakınındaki bölgenin güneybatı kesiminde yaklaşık 45 metrelik bir hendeğe" genişletilmişti.[66]

Drone görüntüleri değiştir

The New York Times tarafından doğrulanan drone görüntüleri, iki Rus zırhlı aracının bisikletle yürüyen bir sivile ateş ettiğini gösterdi. Rusya'nın geri çekilmesinden sonra çekilen ayrı bir videoda - bir bisikletin yanında yatan - drone görüntülerine uygun sivil kıyafetler giyen bir ölü görülüyor.[67]

Mekansal dağılım değiştir

Belediye başkanı Anatoliy Fedoruk'a göre, Rus kuvvetleri tarafından en yüksek ölüm oranları Buça'nın Yablonska, Sklozavodska ve Lisova Buça bölgelerinde ve özellikle Yablunska ve Vokzalna caddelerinde gerçekleştirildi.[68]

Bildirilen ölüm sayısı değiştir

 
Buça'da öldürülen Ukraynalı bir kadın, Nisan 2022

Buça Belediye Başkanı Anatoliy Fedoruk, şehirden en az 280 kişinin toplu mezarlara gömülmesi gerektiğini söyledi.[28][43][48][69] Yerel sakinler 57 cesedi başka bir toplu mezara gömmek zorunda kaldılar.[28] Kaçan ancak geri dönen yerel bir adli tabip olan Serhiy Kaplişni, 3 Nisan itibarıyla ekibinin çatışmalar sırasında ve sonrasında (asker ölümleri ve doğal sebeplerden ölümler dahil) 100'den fazla ceset topladığını söyledi.[70]

Ayrılmadan önce, elektrik olmaması nedeniyle morg, cesetleri soğutamadığı için kilisenin yakınında toplu bir mezar kazması için bir beko operatörü tuttuğunu söyledi ve "Bu bir dehşetti" dedi. Ayrıca geri döndüğünden beri, kolları bağlı ve yakın mesafeden vurulmuş 13 sivilin cesedini aldığını söyledi.[70]

Öldürülenlerin kesin sayısı bilinmiyor.[23] Fedoruk, katliamın hemen ardından en az 300 kişinin ölü bulunduğunu söyledi,[71] ancak Belediye Başkan Yardımcısı Taras Şapravskyi Reuters'a verdiği röportajda kurbanlardan sadece 50'sinin yargısız infaz edildiğini doğruladı.[72] 300 sayısı daha sonra 12 Nisan'da 403 olarak revize edildi.[73]

Savunma Bakanı Oleksiy Reznikov, "Sadece Buça'daki ölü sayısı Vukovar'dakinden daha fazla." dedi.[74] 13 Nisan 2022'de BBC News, "Ruslar Buça'dan ayrıldığından beri en az 500 ölü bulundu" yazan bir makale yayınladı.[75]

Kiev Slav Evanjelik Ruhban Okulu Akademik Dekanı Vitalı Vinogradov, Buça'da ölenler arasındaydı.[76] Yerel bir serbest gazeteci olan Zoreslav Zamoiski'nin cesedi de Buça'da bulundu.[77]

Dâhil olan Rus birlikleri değiştir

Ukraynalı aktivistler, Doğu Askerî Bölgesi'nin 35. Ordusunun bir parçası olan motorlu bir piyade tugayı olan 64. Ayrı Motorlu Tüfek Tugayının vahşet gerçekleşirken Buça'yı işgal ettiğini iddia etti.[78][79][80] Buna ek olarak, biri Özel Hızlı Müdahale Gücünden (SOBR) ve OMON olarak bilinen başka bir paramiliter isyan kontrol gücünden olmak üzere iki Kadirovtsı Çeçen birimi, Buça ve civar köylerin işgalinde yer aldı.[81][82]

Çeşitli Ukraynalı gruplar, sorumluları bulmak amacıyla işgal güçlerinin bir parçası olarak 64. Motorlu Tüfek Tugayı, birim 51460'ı belirlemek için açık istihbarat kaynaklarını kullandılar.[83] Ukrayna medyası, işgal sırasında Buça'da bulunduğunu iddia ettiği Rus ordusunun isimlerini yayınladı.[84][85] Ukrayna istihbarat müdürlüğünden alıntı yapan Ukrayinska Pravda, 64. Motorlu Tüfek Tugayının bölgeden çekildiğini, ancak Ukrayna'da Harvov cephesinde yeniden harekete geçeceğini söyledi.[86]

6 Nisan 2022'de CNN; ismi açıklanmayan bir ABD'li yetkiliden alıntı yaparak Buça vahşetine karışan Rus birimlerinin kimliğinin, çalışmalarında mevcut tüm araç ve varlıkları kullanan ve sorumluluğu "daraltma" noktasında olan ABD istihbarat teşkilatları için "son derece yüksek bir öncelik" olduğunu söylediğini aktardı.[87]

6 Nisan 2022'de Alman istihbaratı Bundesnachrichtendienst (BND), parlamenterlere Kiev'in kuzeyindeki Rus askerlerinin Buça'da bulunan cesetlerle bağlantılı olabilecek radyo dinlemeleri hakkında bilgi verdi. Kayıtlar; görünüşe göre Wagner Grubunun vahşetlerde öncü bir rol oynadığını, cinayetleri tartışan askerler tarafından istisnai olarak kabul edilmediğini ve ses kaydına aşina olan isimsiz bir kaynağa göre, vahşetlerin Rus askerî faaliyetinin standart bir unsuru hâline geldiğini gösteriyor.[88]

Soruşturmalar değiştir

Ayrıca bakınız: Ukrayna'da İşlenen Suçlar için Hesap Verebilirlik Görev Gücü, Ukrayna Uluslararası Bağımsız Soruşturma Komisyonu, Ukrayna'daki BM İnsan Hakları İzleme Misyonu ve Ukrayna'daki savaş suçlarının evrensel yargı soruşturmaları

Ukrayna değiştir

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski'nin katliama yönelik konuşması

Ukrayna polisi, geniş alanın suç mahalli olarak değerlendirildiği Buça'daki olaylarla ilgili soruşturma başlattı.[89] Aynı zamanda, Dışişleri Bakanlığı Ukrayna'daki Uluslararası Ceza Mahkemesi soruşturmasından Buça'ya ve Kiev Oblastı'nın diğer bölgelerine müfettiş göndermesini talep etti. Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba diğer uluslararası grupları da kanıt toplamaya çağırdı.[90]

Rusya değiştir

Rusya, beş daimî üyesinden biri olduğu BM Güvenlik Konseyinden "Ukraynalı radikallerin iğrenç provokasyonu" olduğunu iddia ettiği konuyu ele almak için özel bir toplantı talep etti.[91] Rusya Soruşturma Komitesi Başkanı Aleksandr Bastrikin, Ukrayna makamlarını Rusya Silahlı Kuvvetlerinin eylemleri hakkında "kasıtlı olarak yanlış bilgi" yaymakla suçlayarak "Ukrayna provokasyonu" olarak nitelendirdiği olayla ilgili soruşturma talimatı verdi.[92]

Tepkiler değiştir

Ulusal Polisin özel kuvvetleri Buça şehrini kurtarırken, video Ukrayna Ulusal Polisi tarafından çekildi

Ukrayna değiştir

Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, olayları "kasıtlı bir katliam" olarak nitelendirdi. Rusya'nın "IŞİD'den daha kötü" olduğunu ve Rus güçlerinin cinayet, işkence, tecavüz ve yağmalamadan suçlu olduğunu söyledi. Kuleba ayrıca G7 ülkelerini "yıkıcı" ek yaptırımlar uygulamaya çağırdı.[93]

Kiev Belediye Başkanı Vitali Kliçko, Bild'e verdiği röportajda, "Buça'da ve Kiev'in diğer banliyölerinde yaşananlar ancak soykırım olarak tanımlanabilir" dedi ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i savaş suçlarıyla suçladı.[94] Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, gazetecilere ve dünyaya Buça'da bildirilen vahşeti göstermek için 4 Nisan 2022'de bölgeyi ziyaret etti.[95]

5 Nisan'da Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine konuşan Zelenski, katliamın "ne yazık ki işgalcilerin son 41 gündür topraklarımızda yaptıklarının sadece bir örneği" olduğunu[96] ve Rus kuvvetlerinin tankları arabalarındaki Ukraynalı sivilleri "zevk için" ezmek için kullandığını söyledi.[97] Rusya'nın ordusunun eylemlerinden sorumlu tutulması ve Güvenlik Konseyindeki konumunu kaybetmesi çağrısında bulundu.[97]

Uluslararası kurumlar değiştir

 
Genel açılış - Avrupa Parlamentosu, Buça Katliamı'ndan özel olarak söz ederek, Ukrayna savaşının kurbanları için bir dakikalık saygı duruşunda bulunuyor. 4 Nisan 2022

Katliam AB Konseyi Başkanı Charles Michel tarafından kınandı ve "Rus ordusunun Kiev'de gerçekleştirdiği vahşetlerin akıldan çıkmayan görüntüleri karşısında şok olduğunu" söyledi ve AB'nin Ukrayna'ya ve insan hakları gruplarına uluslararası mahkemelerde kullanılmak üzere delil toplamada yardımcı olacağına dair söz verdi.[98] NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de benzer şekilde sivillerin hedef alınmasından duyduğu korkuyu dile getirdi.[99]

BM Genel Sekreteri António Guterres, görüntüler karşısında duyduğu şoku dile getirdi ve etkin hesap verebilirliği sağlayacak bağımsız bir soruşturma çağrısında bulundu.[100][101] BM Güvenlik Konseyi, Başkan Zelenski'nin bir video konuşması da dahil olmak üzere durumu görüşmek üzere 5 Nisan'da toplandı.[102][103]

7 Nisan'da ABD, BM Genel Kurulunun olağanüstü özel oturumunda BM'nin önde gelen insan hakları organı olan İnsan Hakları Konseyindeki Rusya üyeliğini askıya almak için bir karar başlattı.[104] Önerge, 93 ülkenin öneriye lehte, 24 aleyhte ve 58 çekimser oyuyla kabul edildi.[105] Rusya, konseyde üyelik hakları iptal edilen ikinci ülke ve bu hakları iptal edilen tek Güvenlik Konseyi daimi üyesidir.[104][105]

G7 dışişleri bakanları, Rusya'nın Buça'da ve Ukrayna'nın diğer bölgelerinde işlediği "vahşetleri" kınayan ortak bir bildiri yayınladılar.[106]

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, 8 Nisan'da Buça'yı ziyaret ederek toplu mezarları ziyaret etti ve katliamı "Putin'in ordusunun zalim yüzü" olarak nitelendirdi.[107] Von der Leyen daha sonra Kiev'i ziyaret etti ve Devlet Başkanı Zelenski ile bir araya gelerek, Zelenski'ye Ukrayna'nın Avrupa Birliği'ne üyelik sürecini başlatmak için evrakları sundu ve Ukrayna'nın başvurusunu hızlandırmayı teklif etti.[108]

Diğer ülkeler değiştir

Komşu ve yakın Avrupa ülkelerinin liderleri saldırıyı kınadılar ve işlenen vahşetlerin soruşturulması çağrısında bulundular. Estonya Başbakanı Kaja Kallas, olayın görüntülerini Sovyetler Birliği ve Nazi Almanyası tarafından işlenen toplu katliamlarla karşılaştırdı ve ayrıntıların toplanıp faillerin mahkemeye çıkarılması çağrısında bulundu.[109] Slovakya Başbakanı Eduard Heger, katliamı "eski Yugoslavya'daki savaş kıyameti" ile karşılaştırdı.[110] Moldova Cumhurbaşkanı Maia Sandu olayı "insanlığa karşı suç" olarak nitelendirdi ve 4 Nisan 2022'yi Rusya-Ukrayna Savaşı'nda öldürülen tüm Ukraynalıların anısına ulusal yas günü ilan etti.[111] Ukrayna ve Rusya'nın diğer komşuları arasındaki bu tür kınamalar Finlandiya,[112] Litvanya,[113] Polonya[114] ve Türkiye'deki[115][116] siyasi liderler tarafından da dile getirildi.

Olaylar; Danimarka, Estonya, Fransa, Almanya, İtalya, Letonya, Litvanya, Portekiz, Romanya, Slovenya, İspanya ve İsveç dahil olmak üzere çok sayıda Avrupa Birliği üyesinin toplamda 200'den fazla Rus diplomatın ülkelerinden sınır dışı edilmesini emretmesine yol açtı.[117][118] Bu tür sınır dışı etme işlemleri, Japonya gibi Avrupa dışındaki ülkeler tarafından da gerçekleştirildi.[119]

Çin ve Hindistan'ın BM Güvenlik Konseyi temsilcileri de raporları "son derece rahatsız edici" olarak nitelendirdi ve uluslararası soruşturma çağrılarını desteklediler.[120][121] Çin'de, bu tür tepkiler Dışişleri Bakanlığına düzenlenen bir basın toplantısında da yankılandı, ancak olayla ilgili suçlama doğrudan ilgili aktörlerden herhangi birine atfedilmedi.[122] Suçlamayı reddetmeyi, Çin devlet medyasında olayların doğruluğunu tartışan Rus iddialarının tekrarlanması izledi.[123] Putin'in müttefiki Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko da Buça Katliamı'nı "sahte bayrak saldırısı" ve İngiliz ajanlar tarafından Rusya'ya yeni yaptırımlar getirmek için düzenlenen bir "psikolojik operasyon" olarak nitelendirdi ve iddiaya göre Putin'e bu iddialarla ilgili belgeler verdi.[124][125][126][127]

ABD Başkanı Joe Biden, Putin'in savaş suçlarından yargılanmasını istedi. Biden, Rusya'ya ek yaptırımları desteklediğini de belirtti.[128][129] Benzer bir ifade, Ukrayna'ya ekonomik yaptırımların ve askeri desteğin artırılacağını söyleyen Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson tarafından da paylaşıldı.[130]

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Rus ordusunun eylemlerini savaş suçu olarak nitelendirdi ve yanıt olarak yeni yaptırımların gerekli olduğunu söyledi. Macron, Rus petrol ve kömür endüstrilerini hedef almayı önerdi.[131] Ardından Avrupa Birliği, Rusya'dan kömür, odun, kauçuk, çimento, gübre ve diğer ürünlerin ithalatının yasaklanması da dahil olmak üzere Rusya'ya karşı ek yaptırımlar açıkladı. Kömür ithalatı yasağının Rusya'ya yıllık 8 milyar Euro'ya mal olması bekleniyor. Ek yaptırımlar, Avrupa'dan yüksek teknolojili ekipman ve teknolojinin ihracat yasaklarını da içeriyor. Josep Borrell yaptırımları açıklarken, yaptırımların "Rus silahlı kuvvetlerinin Buça'da işlediği vahşet sonrasında" kabul edildiğini belirtti.[132]

Rusya'nın tepkisi ve inkârı değiştir

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, katliamı Rusya'ya karşı kullanılan başka bir "sahte saldırı" olarak nitelendirerek tiyatro olduğunu iddia etti. Rus kuvvetlerinin 30 Mart'ta Buça'dan ayrıldığını, ancak dört gün sonra Ukrayna güvenlik servisinin Buça'ya gelmesinin ardından cinayetlere dair kanıtların ortaya çıktığını söyledi ve 31 Mart'ta Buça Belediye Başkanı Anatoliy Fedoruk'un, sokaklarda vurulan yerlilerden bahsetmeden Rus ordusunun şehri terk ettiğini belirten bir video mesajı yayınladığını iddia etti.[133][134] Associated Press, Belediye Başkanı Fedoruk'un 7 Mart'ta "Buça'da yığılan cesetler" hakkındaki hesabını verdiğini bildirdi.[135]

4 Nisan'da Birleşmiş Milletler Rusya Temsilcisi Vasili Nebenzya, videolardaki cesetlerin Rus kuvvetleri Buça'dan çekilmeden önce orada olmadığını söyledi.[136] Bu iddia, cesetlerin 19 Mart gibi erken bir tarihte orada olduğunu gösteren uydu görüntüleri ile çelişiyordu.[137] Uydu görüntülerindeki cesetlerin konumu, Nisan ayı başlarında çekilen akıllı telefon fotoğraflarıyla eşleşiyor.[138]

Rusya Savunma Bakanlığının Telegram kanalı, Rus güçlerinin savaş sırasında sivilleri hedef almadığını belirten bir raporu yeniden yayınladı. Açıklamaya göre, Rus ordusu bir katliamın üstünü örtemezdi ve kentteki toplu mezar Ukrayna hava saldırılarının kurbanlarıyla dolmuştu. Bakanlık, Buça'da ölü sivillerin cesetlerini gösterdiği iddia edilen bir videoyu analiz ettiğini ve filme alınan cesetlerin hareket ettiğini söyledi. Bu iddia BBC'nin Moskova departmanı tarafından soruşturuldu ve videonun tiyatro dair hiçbir kanıt bulunmadığı sonucuna vardı.[139]

Bellingcat, BBC'nin açıklamasını doğruladı ve Rus hükûmet kaynaklarının sunduğu zaman çizelgesini daha da sorguladı.[13] Özellikle Bellingcat gazetecisi ve kurucusu Eliot Higgins, hem Rus medya kuruluşu TV Zvezda'nın hem de Buça Belediye Meclisi Sekreteri Taras Şapravski'nin Rus kuvvetlerinin en az 1 Nisan'a kadar Buça'da hâlâ bulunduğunu bildirdiğini kaydetti.[13]

Rus devlet televizyonu Russia-24'te, Ukraynalıların Buça Katliamı'nı "sahnelemek" için mankenleri kullandığını iddia eden bir video kullanılarak, olayı sahte olarak gösterme girişiminde bulundu. Fakat görüntülerin, Saint Petersburg'da çekilen bir televizyon setinden geldiği hemen tespit edildi. Televizyon programı çalışanları, videonun bir Rus televizyon programından olduğunu doğruladı.[140] Benzer şekilde, Ukraynalı askerlerin Buça'da kablolarla cesetleri çektiğini gösteren bir video, sözde sahnenin sahnelendiğini kanıtlamak için Rusya yanlısı sosyal medya tarafından geniş çapta paylaşıldı. Videonun kaynağı Associated Press'ti. Raporunda kablo kullanımının cesetlerin muhtemelen bubi tuzağına yakalanma endişesinden kaynaklandığı açıklanmaktadır.[141][142]

Gazeteci Tomas Sniegon The Conversation için yazıdığı bir makalesinde, Rusya'nın Buça'ya yaklaşımını, Sovyetler Birliği'nin Katyn Katliamı'nı inkâr etmesine benzer şekilde tanımladı: Sovyet birlikleri, katliamın Alman ordusu tarafından yapıldığı konusunda ısrar ederek binlerce Polonyalının infazını örtbas etmişti.[143] Asahi Shimbun[144] ve Slovenya Başbakanı Janez Janša da iki olay arasında karşılaştırmalar yaptı.[145]

Ayrıca bakınız değiştir

Notlar değiştir

  1. ^ Çürütmeler Bellingcat,[13] Deutsche Welle,[14] BBC,[15] Associated Press,[16] Agence France-Presse,[17] ve The New York Times[18] tarafından sunuldu

Not listesi değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b "Bucha counts toll of Russian occupation". BBC News. 23 Nisan 2022. 24 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2022. 
  2. ^ "United Nations Documented 50 "Unlawful' Killings In Bucha Amid War". 26 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2022. 
  3. ^ "In Bucha, the scope of Russian barbarity is coming into focus". The Washington Post. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022. 
  4. ^ "Bucha: reports emerge of Russian war crimes in Ukrainian town outside Kyiv". www.nationalworld.com. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2022. 
  5. ^ "Explained: What happened in Ukraine's Bucha, and was it 'genocide'?". The Indian Express (İngilizce). 7 Nisan 2022. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2022. 
  6. ^ Inside An 'Execution Cellar' In Ukraine, 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 9 Nisan 2022 
  7. ^ News, A. B. C. "In Bucha, Ukraine, burned, piled bodies among latest horrors". ABC News. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2022. 
  8. ^ "Women and girls as young as 14 report being raped by Russian soldiers". uk.news.yahoo.com. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2022. 
  9. ^ "Retreat of Russian forces uncovers evidence of possible war crimes". El País. 3 Nisan 2022. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  10. ^ "War Crimes Watch: Hard Path to Justice in Bucha, Ukraine, Atrocities". Frontline. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  11. ^ "Russia denies military forces killed Bucha civilians in Ukraine". Al Jazeera English. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2022. 
  12. ^ Reuters (3 Nisan 2022). "Russia denies killing civilians in Ukraine's Bucha". Reuters. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  13. ^ a b c d Eliot Higgins (4 Nisan 2022). "Russia's Bucha 'Facts' Versus the Evidence". Bellingcat. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  14. ^ "Fact check: Atrocities in Bucha not 'staged'". Deutsche Welle (İngilizce). 5 Nisan 2022. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  15. ^ "Fact-checking Russian claims about Bucha killings". BBC (İngilizce). 4 Nisan 2022. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  16. ^ "Video does not show staged bodies in Bucha". AP NEWS. 4 Nisan 2022. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  17. ^ AFP France (4 Nisan 2022). "No, the discovery of bodies in Ukraine's Bucha was not 'staged' with 'actors'". AFP Fact Check. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  18. ^ a b c Browne, Malachy; Botti, David; Willis, Haley (4 Nisan 2022). "Satellite images show bodies lay in Bucha for weeks, despite Russian claims". The New York Times. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  19. ^ Lee, Joseph (6 Nisan 2022). "Ukraine war: Bucha deaths 'not far short of genocide' - PM". BBC News. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  20. ^ a b c Gardner, Simon; Bensemra, Zohra; Boumzar, Abdelaziz (2 Nisan 2022). "Russian retreat leaves trail of dead civilians in Bucha, a town near Kyiv". Reuters. 2 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  21. ^ a b Spiridonov, Alik (3 Nisan 2022). ""Стреляли либо в затылок, либо в сердце". Рассказ свидетеля казней жителей Бучи в оккупации" ["They were either shot in the back of the head or in the heart". Eyewitness account of the execution of the inhabitants of Bucha during the occupation]. Vot-Tak.tv (Rusça). 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  22. ^ "У Бучі під Києвом тривають бої, колона ворога проривається до столиці (відео)". Konkurent (Ukraynaca). 27 Şubat 2022. 6 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  23. ^ a b AFP (4 Nisan 2022). "What We Know About What Happened in Ukraine's Bucha". The Moscow Times (İngilizce). 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  24. ^ Mirovalev, Mansur. "Bucha killings: 'The world cannot be tricked anymore'". www.aljazeera.com (İngilizce). 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  25. ^ Cole, Brendan. "Who Is Azatbek Omurbekov? Commander Believed To Be Behind Bucha Killings". Newsweek. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022. 
  26. ^ Farmer, Ben; Kozyreva, Tanya; Townsley, Simon (30 Mart 2022). "I'm building 2,500 war crimes cases against Vladimir Putin's invasion, says Ukraine's chief prosecutor". The Telegraph (İngilizce). ISSN 0307-1235. 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  27. ^ Raycraft, Richard (3 Nisan 2022). "'Very high levels' of civilian casualties in Ukraine, UN human rights monitor says". CBC. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  28. ^ a b c d e f Rudenko, Olga (2 Nisan 2022). "Hundreds of murdered civilians discovered as Russians withdraw from towns near Kyiv (GRAPHIC IMAGES)". The Kyiv Independent (İngilizce). 2 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  29. ^ Myroniuk, Anna (8 Mart 2022). "Russian soldiers murder volunteers helping starving animals near Kyiv". The Kyiv Independent. 9 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2022. 
  30. ^ "'It is a war crime': two young boys among neighbours shot dead during attempted evacuation". The Guardian (İngilizce). 2 Nisan 2022. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  31. ^ "Live updates: Nissan plans to halt production in Russia". AP NEWS. 7 Mart 2022. 7 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2022. 
  32. ^ "Russian media campaign falsely claims Bucha deaths are fakes". ABC News. 8 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2022. 
  33. ^ "Russian media campaign dismisses Bucha deaths as fakes". Japan Today. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2022. 
  34. ^ "Guerra Ucraina, sindaco Bucha: "Zona occupata da Russia, viviamo orrori da II guerra mondiale"" (İtalyanca). Adnkronos. 28 Mart 2022. 29 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2022. 
  35. ^ Ough, Tom (4 Nisan 2022). "Debunking Russia's Bucha massacre conspiracy theories". The Daily Telegraph. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  36. ^ a b Stern, David (3 Nisan 2022). "Bodies and Rubble in the streets of Bucha following Russian retreat". The Washington Post. 2 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  37. ^ "'It was like a movie': Recaptured Bucha recounts violence of Russian invasion". The Guardian. 3 Nisan 2022. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  38. ^ a b Ukraine, Louise Callaghan, Zabuchchya. "Bodies of mutilated children among horrors the Russians left behind". The Times (İngilizce). 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  39. ^ "Ukraine says 'torture room' found after Russian troops withdrawal from Bucha". The Independent (İngilizce). 5 Nisan 2022. 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  40. ^ Inside An 'Execution Cellar' In Ukraine (İngilizce), 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 5 Nisan 2022 
  41. ^ Swinford, Steven; Waterfield, Bruno; Ames, Jonathan (3 Nisan 2022). "Zelensky accuses Russia of genocide in Irpin and Bucha". The Times. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  42. ^ "Russia Accused Of Atrocities In Kyiv Suburb Of Bucha". Radio Free Europe/Radio Liberty. 3 Nisan 2022. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  43. ^ a b c "War in Ukraine: Street in Bucha found strewn with dead bodies". BBC News. 2 Nisan 2022. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  44. ^ "En la ciudad ucraniana de Bucha, los cuerpos sin vida yacen en las calles". CNN (İspanyolca). 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  45. ^ "Ukraine war: Gruesome evidence points to war crimes on road outside Kyiv". BBC News. 1 Nisan 2022. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  46. ^ "War in Ukraine: Street in Bucha found strewn with dead bodies". BBC News. 2 Nisan 2022. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  47. ^ "Ukraine war: Ukraine investigates alleged execution of civilians by Russians". BBC News. 4 Nisan 2022. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  48. ^ a b "Almost 300 people buried in "mass grave" in Bucha, dozens of bodies found in the streets". Ukrayinska Pravda. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  49. ^ "At least 20 bodies seen in one street in town near Kyiv". Times of Malta. AFP. 2 Nisan 2022. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  50. ^ "Associated Press journalists witness more evidence of civilian killings, torture in Bucha". CBC. Associated Press. 5 Nisan 2022. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  51. ^ "In Bucha, the scope of Russian barbarity is coming into focus". The Washington Post. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022. 
  52. ^ "With bloodied gloves, forensic teams uncover gruesome secrets of Bucha in Ukraine". the Guardian (İngilizce). 9 Nisan 2022. 9 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2022. 
  53. ^ "Ukraine: Russian Forces' Trail of Death in Bucha". Human Rights Watch. 25 Nisan 2022. 21 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2022. 
  54. ^ Tondo, Lorenzo (24 Nisan 2022). "Dozens of Bucha civilians were killed by metal darts from Russian artillery". The Guardian, U.S. Edition (İngilizce). Kiyv: Guardian Media Group. 24 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2022. 
  55. ^ Bowen, Jeremy (7 Nisan 2022). "Ukraine War: 'Russian soldiers held us as human shields'". BBC News (İngilizce). 8 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2022. 
  56. ^ Boffey, Daniel (2 Nisan 2022). "Ukrainian children used as 'human shields' near Kyiv, say witness reports". The Guardian (İngilizce). 2 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  57. ^ "One killing among many in a Kyiv suburb". The Economist. 5 Nisan 2022. ISSN 0013-0613. 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  58. ^ a b "Devastation and Loss in Bucha, Ukraine: Life for Civilians in a Town Encircled by Russian Forces". Human Rights Watch. 1 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  59. ^ "Human Rights Watch documents alleged war crimes by Russian forces in occupied regions of Ukraine". CNN. 3 Nisan 2022. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  60. ^ Berehulak, Daniel (11 Nisan 2022). "Bucha's Month of Terror". The New York Times. 11 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022. 
  61. ^ "Bucha survivor: One man was tortured … They cut out his cheek and shot him in the heart". The Daily Telegraph (İngilizce). 4 Nisan 2022. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  62. ^ "Ukraine authorities discover 410 bodies in Bucha, accusing Russia of war crimes and a massacre". ABC News (İngilizce). 3 Nisan 2022. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  63. ^ "Bucha Residents Describe 'Systematic' Killings By Russian Troops". RadioFreeEurope/RadioLiberty (İngilizce). 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  64. ^ "25 women and girls say they were raped by Russian troops in Bucha - Ukrainian official" (İngilizce). BBC News. 6 Nisan 2022. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  65. ^ a b "Bucha killings: Satellite image of bodies site contradicts Russian claims". BBC News. 5 Nisan 2022. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  66. ^ "Satellite images show long trench at Ukrainian mass grave site, Maxar says". Reuters. 4 Nisan 2022. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  67. ^ "Russian soldiers open fire on cyclist in Bucha in video verified by The New York Times". Reuters. 6 Nisan 2022. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  68. ^ Kossov, Igor (22 Nisan 2022). "Uncovering the scope of the Bucha massacre". Kyiv Independent. 23 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2022. 
  69. ^ "Almost 300 buried in mass grave in Bucha, near Kyiv: Mayor". Al Jazeera. 2 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  70. ^ a b Gall, Carlotta; Kramer, Andrew E. (3 Nisan 2022). "In a Kyiv Suburb,'They Shot Everyone They Saw'". The New York Times. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  71. ^ "Russia claims Bucha civilian massacre faked as a "provocation" as outrage builds over Ukraine war atrocities". www.cbsnews.com. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  72. ^ Gardner, Simon (4 Nisan 2022). "In Ukrainian street, a corpse with hands bound and a bullet wound to the head". Reuters (İngilizce). 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  73. ^ Hunder, Max; Winning, Alexander; Jones, Gareth (12 Nisan 2022). "Mayor of Ukraine's Bucha says 403 bodies found so far" (İngilizce). Reuters. 12 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022. 
  74. ^ "Reznikov: Ukraine's intelligence agencies identifying Russian invaders responsible for atrocities". Interfax-Ukraine (İngilizce). 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  75. ^ "Collecting the dead in Bucha". BBC News. 13 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022. 
  76. ^ "Bucha killings: Ukrainian dean of Evangelical seminary among the dead - Premier Christian News | Headlines, Breaking News, Comment & Analysis". premierchristian.news (İngilizce). 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022. 
  77. ^ "After Russian withdrawal, Ukrainian journalists found killed in Bucha and Yahidne". Committee to Protect Journalists (İngilizce). 13 Nisan 2022. 13 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022. 
  78. ^ "Ukraine war: Zelensky fears worst atrocities still to be found" (İngilizce). BBC News. 5 Nisan 2022. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  79. ^ için, Bucha'da sivillerin cansız bedenleri toplu mezarlara gömülüyordaha fazla video. "Ukrayna her yerde onu arıyor... İşte Buça katliamının baş şüphelisi". Hurriyet Daily News. 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  80. ^ Gall, Carlotta (5 Nisan 2022). "In Bucha 'they shot everyone they saw'". The Sydney Morning Herald. 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  81. ^ "Everyone should know their names! Ukrainian intelligence published the names of the Russian military who staged the #BuchaMassacre". odessa-journal.com (İngilizce). 4 Nisan 2022. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  82. ^ "Hunt for 'out of control' Russian forces suspected of Bucha war crimes focuses on seven units". inews.co.uk (İngilizce). 4 Nisan 2022. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  83. ^ Stewart, Will (4 Nisan 2022). "Hunt for Russian commanders in charge of Bucha atrocities as colonel named". Evening Standard (İngilizce). 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  84. ^ Mirovalev, Mansur. "Bucha killings: 'The world cannot be tricked anymore'". www.aljazeera.com (İngilizce). 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  85. ^ "Main Intelligence Directorate of Ukraine published a list of Russian soldiers involved in the atrocities in Bucha". Ukrayinska Pravda (İngilizce). 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  86. ^ "The invaders who were in Bucha will be returned to Ukraine — Ukrainian Intelligence Directorate". Ukrayinska Pravda (İngilizce). 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  87. ^ "US believes it can "identify the Russian units" that carried out Bucha atrocities, official says" (İngilizce). CNN. 6 Nisan 2022. Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  88. ^ Amann, Melanie; Gebauer, Matthias; Schmid, Fidelius (7 Nisan 2022). "Possible Evidence of Russian Atrocities: German Intelligence Intercepts Radio Traffic Discussing the Murder of Civilians in Bucha". Der Spiegel (İngilizce). ISSN 2195-1349. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022. 
  89. ^ "Evidence grows of civilian killings in Bucha". BBC News (İngilizce). 2 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  90. ^ "Kuleba calls on ICC mission to come to Bucha to collect evidence of Russian war crimes". Interfax-Ukraine (İngilizce). 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  91. ^ "Russia Seeks UN Security Council Meeting on Bucha, Ukraine". The Moscow Times. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  92. ^ "Russia orders probe of Ukrainian 'provocation' over civilian deaths in Bucha". Reuters. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  93. ^ "Killing of civilians in Bucha and Kyiv condemned as 'terrible war crime'". the Guardian. 3 Nisan 2022. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  94. ^ AP. "Kyiv mayor says Russian attacks in Bucha are 'genocide'". The Times of Israel (İngilizce). 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  95. ^ Simko-Bednarski, Evan (4 Nisan 2022). "Zelensky visits Bucha, vows to hold Russia accountable for 'genocide'". New York Post (İngilizce). 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  96. ^ "Ukraine's Zelenskyy to UN: Bucha is 'only one' example of Russian atrocities". DW.com. 5 Nisan 2022. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  97. ^ a b "Ukraine war: Zelensky tells UN of horrors of Russian invasion". BBC News. 5 Nisan 2022. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  98. ^ "EU accuses Russian troops of committing atrocities in Ukrainian town Bucha". Reuters. 3 Nisan 2022. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  99. ^ Ioanes, Ellen (3 Nisan 2022). "Russian troops pull back from Kyiv, leaving horrors in their wake". Vox. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  100. ^ "Secretary-General, Deeply Shocked by Killings in Ukraine, Urges Accountability". United Nations Meetings Coverage and Press Releases. 3 Nisan 2022. 
  101. ^ "U.N. chief calls for independent probe of civilian deaths in Ukrainian town". Reuters. 3 Nisan 2022. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  102. ^ "Ukraine's President calls on Security Council to act for peace, or 'dissolve' itself". UN News. 5 Nisan 2022. 
  103. ^ "Describing Relentless Russian Attacks against His Country, Ukraine President Challenges Security Council to Act for Peace or Disband United Nations". United Nations Meetings Coverage and Press Releases. 5 Nisan 2022. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  104. ^ a b Lederer, Edith M. (6 Nisan 2022). "UN to vote Thursday on suspending Russia from rights council". AP News. Associated Press. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022. 
  105. ^ a b Lederer, Edith M. (7 Nisan 2022). "UN ousts Russia from Human Rights Council". The Belfast Telegraph. Associated Press. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022. 
  106. ^ "G7 Condemns 'In Strongest Terms' Russian 'Atrocities' In Bucha". Radio Free Europe/Radio Liberty. 7 Nisan 2022. 10 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2022. 
  107. ^ "'Unthinkable': Ursula von der Leyen shown mass grave in Bucha". The Guardian. 8 Nisan 2022. 8 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2022. 
  108. ^ "Ukraine: EU chief offers Kyiv fast track to membership". DW. 8 Nisan 2022. 8 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2022. 
  109. ^ Raun, Miikael (3 Nisan 2022). "HÄIRIVAD KAADRID | Venemaa korraldas Butša linnas massimõrva". Delfi (Estonca). 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  110. ^ "Premiér: Barbarské vyčíňanie ruských vojakov na Ukrajine bude tvrdo potrestané". aktuality.sk (Slovakça). 3 Nisan 2022. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  111. ^ "Maia Sandu anunță zi de doliu național în Republica Moldova după Masacrul de la Bucha". Digi24 (Rumence). 3 Nisan 2022. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  112. ^ "Sanna Marin ja Sauli Niinistö järkyttyivät: "Sotarikokset on tutkittava"". Uusi Suomi (Fince). 3 Nisan 2022. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  113. ^ "Lietuvos reakcija į karą prieš Ukrainą: Rusijos ambasadorius išsiunčiamas iš šalies, uždaromas konsulatas Klaipėdoje" [Lithuania's reaction to the war against Ukraine: Russian ambassador expelled, consulate in Klaipeda closes]. LRT. 4 Nisan 2022. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  114. ^ "Polish Minister Calls for Investigation of Russian Army's Actions in Kyiv Region". US News (İngilizce). 3 Nisan 2022. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  115. ^ "Turkey calls for probe into civilian deaths in Bucha". Al Arabiya. 6 Nisan 2022. 
  116. ^ "Turkey calls for probe into civilian deaths in Ukraine's Bucha". Hürriyet Daily News. 6 Nisan 2022. 
  117. ^ "Six EU countries to expel Russian diplomats", Politico (İngilizce), 5 Nisan 2022, erişim tarihi: 6 Nisan 2022 
  118. ^ "EU allies expel 200 Russian diplomats in two days after Bucha killings". the Guardian (İngilizce). 5 Nisan 2022. 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  119. ^ "Japan expels eight Russian diplomats, condemns situation in Ukraine", Reuters (İngilizce), 8 Nisan 2022, 8 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 8 Nisan 2022 
  120. ^ "China's envoy to U.N. calls images of dead civilians from Bucha 'very disturbing'". Reuters. 5 Nisan 2022. 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  121. ^ Rezaul H Laskar (5 Nisan 2022). "'Deeply disturbing': India condemns civilian killings in Ukraine's Bucha at UNSC meet, seeks independent probe". Hindustan Times (İngilizce). Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  122. ^ "China calls for probe into 'disturbing' Bucha killings, assigns no blame". Hindustan Times. 6 Nisan 2022. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2022. 
  123. ^ McCarthy, Simone; Xiong, Yong (6 Nisan 2022). "As the world reacts in horror to Bucha, China's state media strikes a different tone". CNN. 9 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2022. 
  124. ^ "Talks with Kiev and provocation in Bucha: what Putin, Lukashenko discussed". TASS. 12 Nisan 2022. 12 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2022. 
  125. ^ Ball, Tom (12 Nisan 2022). "Belarus leader Lukashenko: Britain staged Bucha massacre of civilians". The Times. 12 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2022. 
  126. ^ Wilkie, Christina (12 Nisan 2022). "Putin and Lukashenko falsely claim British operatives committed the atrocities in Bucha". CNBC. 12 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022. 
  127. ^ Batchelor, Tom (12 Nisan 2022). "Belarus leader Lukashenko makes baseless claim UK responsible for Bucha atrocities". The Independent (İngilizce). 12 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2022. 
  128. ^ "Biden calls for war crimes trial after Bucha images surface". CNN.com (İngilizce). 4 Nisan 2022. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  129. ^ "Biden Floats Putin War-Crimes Trial, More Sanctions on Russia". bloomberg.com (İngilizce). 4 Nisan 2022. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  130. ^ "Ukraine war: Boris Johnson condemns Russia's 'despicable' civilian attacks". BBC News. 3 Nisan 2022. 18 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022. 
  131. ^ "Bucha killings demand new sanctions on Russia, Macron says". Reuters. Paris. 4 Nisan 2022. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  132. ^ "EU adopts fresh sanctions against Russia including coal import ban". France24. 8 Nisan 2022. 8 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2022. 
  133. ^ "Lavrov slams situation in Bucha as fake attack staged by West". TASS (İngilizce). 4 Nisan 2022. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  134. ^ "Russia to demand convening UN SC session over Bucha provocation again". TASS. 4 Nisan 2022. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  135. ^ Amanda Seitz; Arijeta Lajka (6 Nisan 2022), "Russian media campaign falsely claims Bucha deaths are fakes", Associated Press, 13 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 12 Nisan 2022 
  136. ^ Ball, Tom (5 Nisan 2022). "Satellite images show bodies in Bucha before Russian retreat". The Times. ISSN 0140-0460. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  137. ^ "Bucha killings: Satellite image of bodies site contradicts Russian claims". BBC News. 5 Nisan 2022. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  138. ^ "Satellite images of corpses in Bucha contradict Russian claims". The Guardian. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  139. ^ "Questions over Russian Bucha denials". BBC News. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  140. ^ "Fact-check: Viral video does not prove Bucha killings were staged". euronews (İngilizce). 8 Nisan 2022. 8 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022. 
  141. ^ Aude Dejaifve; Arthur Bamas (6 Nisan 2022), "Fresh round of fake videos claim the Bucha massacre was staged", France 24 (İngilizce), 16 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 14 Nisan 2022 
  142. ^ "GRAPHIC: Bodies dot streets on outskirts of Kyiv", Associated Press, 2 Nisan 2022, 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 14 Nisan 2022 
  143. ^ Sniegon, Tomas. "Russia's denial of responsibility for atrocities in Bucha recalls 50 years of lies over the Katyn massacre". The Conversation (İngilizce). 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2022. 
  144. ^ "VOX POPULI: Horrors of Bucha echo the 1940 Soviet massacre in Katyn, Poland | The Asahi Shimbun: Breaking News, Japan News and Analysis". The Asahi Shimbun (İngilizce). 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2022. 
  145. ^ W3bStudio (4 Nisan 2022). "Janša likens Bucha killings to Katyn massacre". Slovenia Times (İngilizce). 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2022. 

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Buça_Katliamı&oldid=30738205" sayfasından alınmıştır