Avrupa Altın Ayakkabı
Avrupa Altın Ayakkabı, UEFA üyesi ülkelerin birinci seviye ulusal futbol liglerinde sezon içinde attığı golün, lige ait katsayıyla çarpılmasıyla oluşturulan puan sistemine göre en çok puan toplayan futbolculara verilen ödüldür. Ödül, krampon şeklinde bir heykeldir. İlk kez 1967-68 sezonu sonrasında Fransız L'Équipe dergisi tarafından verilmeye başlanan ödüle 1990-91 sezonundan sonra ara verilmiş, 1996-97 sezonundan itibaren ise European Sports Media tarafından dağıtılmaya başlanmıştır.
| Avrupa Altın Ayakkabı | |
|---|---|
 | |
| Dağıtan |
L'Équipe (1968-1991) European Sports Media (1997-günümüz) |
| Tarih | 1968-günümüz |
| En çok kazanan |
 Lionel Messi (6 kez) |
1968-1991 yılları arasında ödül, UEFA üyesi ülkelerin birinci seviye ulusal liglerinde en çok gol atan futbolcuya verilmekteydi. 1968'deki ilk ödülü, Benfica formasıyla ligde 42 gol atan Eusébio kazandı. 1990-91 sezonu sonrasında Kıbrıs Futbol Federasyonu, liglerinde bir futbolcunun 40 gol attığını iddia ederek (liglerinin gol krallığını 19 golle iki futbolcu paylaşmasına rağmen) 34 golle ödülü kazanan Darko Pançev'in kazanmasına itiraz etti. Bu olayın ardından L'Équipe, ödülü vermemeye karar verdi.[1] 1996-97 sezonundan itibaren European Sports Media, kolay liglerle zor ligleri birbirinden ayıracak bir puanlama sistemiyle ödülü vermeye başladı. Bu puanlamada her ligden en başarılı takımların katıldığı UEFA kupalarındaki geçmiş beş sezona bakılarak oluşturulan UEFA katsayılarına göre belirlenen lig sıralaması esas alınmaktaydı. Bu sıralamada en üstte yer alan beş ligde atılan gol sayısı 2 ile, 6 ila 21. sıra arasında yer alan liglerde atılan gol sayısı 1,5 ile, diğer liglerde atılan gol sayısı ise 1 ile çarpılmaktaydı.[2] Yeni sistem sonrasında günümüze dek iki futbolcu, Scottish Premier League'den Henrik Larsson (2000-01) ve Primeira Liga'dan Mário Jardel (1998-99, 2001-02), en iyi beş ligde yer almayıp bu ödülü kazandı.
1991'e olan kadar süreçte Eusébio (1967-68, 1972-73), Gerd Müller (1969-70, 1971-72), Dudu Georgescu (1974-75, 1976-77) ve Fernando Gomes (1982-83, 1984-85) bu dönemde birden çok kez ödül kazanan isimler olmuştu.[3] 1996-97 sezonuyla başlayan sistemde ise altı kez ile Lionel Messi (2009-10, 2011-12, 2012-13, 2016-17, 2017-18, 2018-19), ödülü en çok kazanan oyuncu konumundadır. Cristiano Ronaldo (2007-08, 2010-11, 2013-14, 2014-15), Mário Jardel (1998-99, 2001-02), Thierry Henry (2003-04, 2004-05), Diego Forlán (2004-05, 2008-09) ve Luis Suárez (2013-14, 2015-16) ise ödülü birden fazla kez kazanan isimlerdi. Messi ayrıca, ödülü üç sezon art arda kazanan tek isim konumundadır. 1989-90'da otuz sekizer gol atan Hristo Stoiçkov ile Hugo Sánchez, 2004-05'te yirmi beşer gol atan Thierry Henry ile Diego Forlán ve 2013-14'te otuz birer gol atan Luis Suárez ve Cristiano Ronaldo o sezonun ödülünü paylaştı.
Kulüpler açısından, üç futbolcusu toplamda sekiz kez ödül kazanan Barcelona, bu alanda en başarılı kulüp konumundadır. Liglere göre ise on beş kez ödül kazanan ismi çıkartan La Liga en başarılı ligdir. 3 farklı oyuncu ile 8 kez ödülü kazanan Portekizli futbolcular, milletlere göre kazanılan ödüller sıralamasında ilk sırada yer almaktadır.
KazananlarDeğiştir
.jpg)
| Oyuncunun ödülü kaçıncı kez kazandığını gösterir | |
| Kazanan futbolcunun takımı lig şampiyonu olmuştur |
Birden fazla kazananlarDeğiştir
| Futbolcu | Toplam | Sezonlar | Kulüp |
|---|---|---|---|
| Lionel Messi
|
6 | 2009-10, 2011-12, 2012-13, 2016-17, 2017-18, 2018-19 | Barcelona (6) |
 Cristiano Ronaldo
|
4 | 2007-08, 2010-11, 2013-14, 2014-15 | Manchester United (1), Real Madrid (3) |
 Gerd Müller
|
2 | 1969-70, 1971-72 | Bayern Münih (2) |
| Eusébio
|
1967-68, 1972-73 | Benfica (2) | |
 Dudu Georgescu
|
1974-75, 1976-77 | Dinamo București (2) | |
| Fernando Gomes
|
1982-83, 1984-85 | Porto (2) | |
 Mário Jardel
|
1998-99, 2001-02 | Porto (1), Sporting CP (1) | |
 Thierry Henry
|
2003-04, 2004-05 | Arsenal (2) | |
 Diego Forlán
|
2004-05, 2008-09 | Villarreal (1), Atlético Madrid (1) | |
| Luis Suárez
|
2013-14, 2015-16 | Liverpool (1), Barcelona (1) | |
 Robert Lewandowski
|
2020-21, 2021-22 | Bayern München (2) |
Kulübe göre kazananlarDeğiştir
| Kulüp | Toplam | Futbolcu |
|---|---|---|
 Barcelona
|
8 | 3 |
| Bayern München
|
4 | 2 |
| Real Madrid
|
4 | 2 |
| Dinamo București
|
3 | 2 |
| Porto
|
3 | 2 |
 Liverpool
|
2 | 2 |
| Sporting CP
|
2 | 2 |
 PFK CSKA
|
2 | 2 |
 Ajax
|
2 | 2 |
 Rangers
|
2 | 1 |
| Benfica
|
2 | 1 |
| Arsenal
|
2 | 1 |
| Marseille
|
1 | 1 |
 Omonia Nicosia
|
1 | 1 |
 Rapid Wien
|
1 | 1 |
| AZ
|
1 | 1 |
 Lierse
|
1 | 1 |
| Botev Plovdiv
|
1 | 1 |
| Austria Wien
|
1 | 1 |
 Galatasaray
|
1 | 1 |
 Crvena zvezda
|
1 | 1 |
 Porthmadog
|
1 | 1 |
 Homenetmen
|
1 | 1 |
 Zestafoni
|
1 | 1 |
| SBV Vitesse
|
1 | 1 |
| Sunderland
|
1 | 1 |
| Deportivo La Coruña
|
1 | 1 |
| Villarreal
|
1 | 1 |
 Fiorentina
|
1 | 1 |
| Roma
|
1 | 1 |
| Manchester United
|
1 | 1 |
| Atlético Madrid
|
1 | 1 |
| Celtic
|
1 | 1 |
| Lazio
|
1 | 1 |
Millete göre kazananlarDeğiştir
| Ülke | Toplam | Oyuncu |
|---|---|---|
 Portekiz
|
8 | 3 |
 Hollanda
|
4 | 4 |
 Romanya
|
4 | 3 |
 Arjantin
|
7 | 2 |
 Uruguay
|
4 | 2 |
 Bulgaristan
|
3 | 3 |
 İtalya
|
3 | 3 |
| Brezilya
|
3 | 2 |
 Galler
|
2 | 2 |
 Yugoslavya
|
2 | 2 |
 Fransa
|
2 | 1 |
 Almanya
|
2 | 1 |
 İskoçya
|
2 | 1 |
 Polonya
|
2 | 1 |
 Avusturya
|
2 | 2 |
 Kıbrıs Cumhuriyeti
|
1 | 1 |
 Belçika
|
1 | 1 |
 Meksika
|
1 | 1 |
 Ermenistan
|
1 | 1 |
 Gürcistan
|
1 | 1 |
 Yunanistan
|
1 | 1 |
 İngiltere
|
1 | 1 |
 Türkiye
|
1 | 1 |
 İsveç
|
1 | 1 |
Lige göre kazananlarDeğiştir
| Lig | Toplam | Oyuncu |
|---|---|---|
| La Liga
|
15 | 7 |
| Primeira Liga
|
7 | 4 |
| Premier League
|
5 | 4 |
| Eredivisie
|
4 | 4 |
| Bundesliga
|
4 | 2 |
 Prva Liga
|
3 | 3 |
| Serie A
|
3 | 3 |
| Premier Division
|
3 | 2 |
| Divizia A
|
3 | 2 |
| Bundesliga
|
2 | 2 |
| Ligue 1
|
1 | 1 |
| First Division
|
1 | 1 |
| Eerste klasse
|
1 | 1 |
| Süper Lig
|
1 | 1 |
| Prva Liga
|
1 | 1 |
| Premier League
|
1 | 1 |
| Bardzraguyn humb
|
1 | 1 |
| Erovnuli Liga
|
1 | 1 |
| A' Katigorias
|
1 | 1 |
NotlarDeğiştir
- ^ 1986-87 sezonunda kazanan isim 44 golle Rodion Cămătaru olsa da daha sonra diskalifiye edildi ve ödül 1990 yılında Polster'a verildi. Yine de Cămǎtaru'ya verilen ödülün kendisinde kalmasına izin verildi.[4]
- ^ 1990-91 sezonunun kazananı Darko Pançev, Kıbrıs'tan bir futbolcunun 40 gol attığına dair itirazlardan dolayı ödülünü ancak 2006 yılında alabildi. (Kıbrıs Ligi'nde resmi olarak o sezon Suad Beširević ve Panayiotis Xiourouppas 19 golle gol krallığını paylaşmıştı.) [5]. Bu olaydan sonra L'Équipe tarafından ödül töreni düzenlenmedi.[4]
- ^ Ödül verilmeyen sezonlarda Avrupa liglerinde en çok gol atan isimler şunlardı: 1991-92 Ally McCoist (Rangers-34 gol), 1992-93 Ally McCoist (Rangers-34 gol), 1993-94 David Taylor (Porthmadog-43 gol), 1994-95 Arsen Avetisyan (Homenetmen-39 gol), 1995-96 Zviad Endeladze (Margveti-40 gol).
KaynakçaDeğiştir
- ^ "What is the European Golden Shoe? Winners, scoring & guide to top scorer award". goal.com. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020.
- ^ a b "European Golden Shoe". European Sports Magazine. 4 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020.
- ^ "Golden Boot: The Quotients Decide It All". soccerphile.com. 26 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020.
- ^ a b "Golden Boot ("Soulier d'Or") Awards". Rsssf.com. 5 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019.
- ^ "Macedonia's Pancev awarded Golden boot....15 years late". Dnaindia.com. 4 Ağustos 2006. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019.
Dış bağlantılarDeğiştir
- Golden Boot: Actual Standing 3 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)