Adolfo Lutz
Adolfo Lutz (8 Aralık 1855 - 18 Aralık 1940), Brezilyalı doktor, Brezilya'da tropikal tıp ve tıbbi zoolojinin babası ve bulaşıcı hastalıklarda öncü bir epidemiyolog ve araştırmacıdır.
Adolfo Lutz | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 6 Aralık 1855 Rio de Janeiro, Brezilya İmparatorluğu |
| Ölüm | 18 Aralık 1940 (85 yaşında) Rio de Janeiro, Brazil |
| Eğitim | Bern Üniversitesi |
| Kariyeri | |
| Dalı | Doktor |
Yaşamı değiştir
Lutz, 18 Aralık 1855'te Rio de Janeiro'da Gustav Lutz ve Bern'in bir ailesi olan Mathilde Oberteeffer'in oğlu olarak dünyaya geldi. İsviçre'de tıp okudu ve 1879'da Bern Üniversitesinden mezun oldu. Mezun olduktan sonra Londra, İngiltere'de (Joseph Lister ile çalıştığı, 1827–1912), Leipzig, Almanya, Viyana, Avusturya, Prag ve Paris, Fransa'da (Louis Pasteur ile çalıştığı, 1822–1895) deneysel tıp teknikleri üzerine çalışmaya devam etti.
1908'de emekli olduktan sonra, Dr. Adolfo Lutz Rio de Janeiro'ya taşındı ve burada 6 Ekim 1940'ta bir başka büyük Brezilyalı doktor ve epidemiyolog Oswaldo Cruz tarafından oluşturulan Instituto Oswaldo Cruz'da ölene kadar 32 yıl daha çalıştı. Cruz ve burada Deneysel Patoloji Enstitüsü'nün direktörüydü.
Kızı Bertha Lutz (1894–1976), Brezilyalı bir zoolog, feminist ve politikacıydı.
Kariyeri değiştir
1881'de Brezilya'ya döndükten sonra, Lutz başlangıçta São Paulo eyaletinin küçük Limeira şehrinde 6 yıl genel klinisyen olarak çalıştı. Tıbbi araştırma yapmak isteyen Paul Gerson Unna (1850–1929) ile bulaşıcı hastalıklar ve tropikal tıpta uzmanlaşmak üzere bir kez daha Almanya'nın Hamburg kentine döndü. Artan ünü nedeniyle Hawaii'deki Kalihi Hastanesi'nin yöneticiliğine davet edildi ve burada cüzzamla ilgili araştırmalar yaptı. Bunu takiben, 1892'de Brezilya'ya dönmeden önce bir süre Kaliforniya, Amerika Birleşik Devletleri'nde çalıştı ve São Paulo eyaleti hükümetinin Bakteriyoloji Enstitüsü'nü (daha sonra onuruna Instituto Adolfo Lutz olarak yeniden adlandırılmıştır ve bugün hala São Paulo şehrinde varlığını sürdürmektedir) yönetme davetine katıldı. Santos şehri şiddetli bir hıyarcıklı veba salgını geçiriyordu ve Lutz, Brezilya tıbbının aydınları olacak diğer iki genç doktor Emílio Ribas ve Vital Brazil ile birlikte bunun üzerinde çalışmaya gitti. Vital Brazil ve Lutz arkadaş oldular ve Lutz, Vital Brazil'in yılan ısırıkları için panzehirler konusundaki öncü araştırmasını destekleyerek, São Paulo'da özel olarak ophydian araştırmasına adanmış başka bir kurumun, Instituto Butantan'ın kurulmasına kararlı bir şekilde katkıda bulundu. Bu seroloji enstitüsü, çiçek hastalığı ve veba gibi çeşitli hastalıklara karşı aşı ve antiserum üreten bir fabrikaya ev sahipliği yaptı.
Lutz, birkaç yıl önce Amerikalı doktor Walter Reed tarafından keşfedildiği şekliyle, Aedes aegypti sivrisinek türleri, doğal rezervuarı ve vektörü tarafından sarı hummanın bulaşma mekanizmalarını derinlemesine inceleyen ve doğrulayan ilk Latin Amerikalı bilim adamıydı. Lutz, adını alan Güney Amerika blastomikozunun (m-Splendore-de-Almeida hastalığı) tanımlanmasından da sorumluydu. Halk sağlığına olan bağlılığı; kolera, hıyarcıklı veba, çiçek hastalığı, tifo, sıtma, ankilostomiyaz, şistozomiyaz ve leishmaniasis gibi Brezilya'nın birçok noktasındaki çeşitli salgın hastalıkların araştırılması ve bunlarla mücadele edilmesinde de çok önemliydi. Yoksulluğun kötü koşulları, hijyen ve bulaşma mekanizmaları hakkındaki cehalet nedeniyle o zamanlar eyalette tropikal hastalıklar olarak yaygındı. Bu amaçla Lutz, Brezilya'yı baştan başa dolaştı ve sık sık ülkenin São Francisco Nehri kıyısındaki hinterlandını ziyaret etti.
Adolfo Lutz, birçok başarısının yanı sıra tıbbi entomoloji ve Brezilya bitkilerinin (botanik, etnofarmakoloji ve fitoterapi) terapötik özellikleri konusunda öncü bir araştırmacıydı. Bir zoolog olarak, Anopheles lutzii (bir Anopheles sivrisinek) gibi birkaç yeni amfibi ve böcek türü tanımladı.
Adolfo Lutz, iki Brezilya amfibi ve sürüngen türünün bilimsel adlarıyla onurlandırılmıştır: Paratelmatobius lutzii,[1] bir kurbağa; ve Bothrops lutzi[2] zehirli bir yılan. Lutz, tropikal hastalıklar üzerine yaptığı çalışmalardan dolayı 1938'de Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'ne aday gösterildi.[3]
Kaynakça değiştir
- ^ Beolens, Bo; Watkins, Michael; Grayson, Michael (2013). The Eponym Dictionary of Amphibians. Exeter, England: Pelagic Publishing Ltd. xiii + 262 pp. 978-1-907807-41-1.
- ^ Beolens B, Watkins M, Grayson M (2011). The Eponym Dictionary of Reptiles. Baltimore, Maryland: Johns Hopkins University Press. xiii + 296 pp. 978-1-4214-0135-5. ("Lutz, A.", p. 163).
- ^ Pittella JEH (2018). "The Nobel Prize database as an indicator of the internationalization of Brazilian science from 1901 to 1966 (in Portuguese)". História, Ciências, Saúde - Manguinhos, v. 25, n. 2, p. 569-590.