İtalya'nın illeri

İtalya'daki iller

İtalya'nın illeri (İtalyancaprovincia), İtalya'nın ikinci düzey idari bölümleridir. Büyüklük ve nüfus olarak bölge ve belediye arasında kalan bir yerel idare ve yerleşim birimidir. Provincia sözcüğü, tarif ettiği yerleşim biriminin yanı sıra o yerleşim birimindeki belediye ya da valilik gibi kurumların işlevlerini yerine getiren yerel yönetimi de ifade eder.

İtalya Bölgeleri ve içlerindeki iller sınırları

İtalya'daki illerin genel hukuki temelleri 27 Aralık 1947'de kanunlaşan ve 1 Ocak 1948'de yürürlüğe giren İtalya Anayasası II. Bölümü V. Faslı tarafından, yani 114. madde ve devamı tarafından verilmiştir.

2010 sonu itibarıyla İtalya illeri sayısı 109'dur. Aosta Vadisi özerk bölgesinde il bulunmamakta ve bölge ile il görevleri tek bir bölge idaresi tarafından yapılmaktadır. Trentino-Alto Adige/Südtirol özerk bölgesinde iki il, Bolzano ve Trento ili, bulunmakta ama bu iki il bazı bölge görevlerini de il görevleri ile birlikte yürütmektedirler. Bunlardan sonra gelen ve iki ili bulunan diğer bölgeler Basilicata, Molise ve Umbria bölgelerdir. En büyük sayıda ili olan bölge, 9 ille Lombardia bölgesidir.

Tarihçe

değiştir
Yıl İl sayısı
1861 59
1866 67
1868 68
1870 69
1920 70
1923 73
1924 76
1927 93
1934 94
1935 95
1941 98
1945 96
1947 91
1954 92
1968 93
1970 94
1974 95
1992 103
2001 107
2009 110
2016 107

İtalyan illeri 23 Ekim 1869'da yürürlüğe giren Sardinya Krallığı 3702 Nolu Kraliyet Kararnamesi ("Rattazzi Kararnamesi") ile krallığın yerel idare sistemini yenileştirmek ve standart hala sokmak için Fransa yerel idaresine benzetilerek ortaya çıkartılmıştır. 1851'de Sardinya Krallığı İtalya Krallığı'na dönüştürüldüğü zaman krallık sınırları içinde 59 il bulunmaktaydı.

İtalya illerinin sayısı gittikçe artan bir eğilim göstermiştir; yukarıdaki tabloda bu gösterilmektedir:

1866'da ve 1868'de Avusturya İmparatorluğu elinde bulunan İtalya bölgeleri ve Roma'nın İtalya'ya katılması ile İtalyan illeri sayısı 69 olmuştur. I. Dünya Savaşı sonucunda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun dağılması ve bu savaşı bitiren anlaşmaların imzalanmasından sonra İtalya'nın eline geçen yeni arazilerle, 1924'te İtalya'nın illerinin sayısı 78'e yükseldi.

II. Dünya Savaşı'ndan sonra il sayısı artmaya devam etti. Fakat 1945'ten sonra il sayısının artma nedeni mevcut illeri birkaç değişik bölme ve sınırlarını değiştirme ve bu değişikliği halk oyuna sunma suretiyle ortaya çıktı. Günümüzde de bu trend devam etmekte ve birkaç mevcut ilin sınırlarının değiştirilmesi ve yeni il yaratılması planları bulunmaktadır. Örneğin 2006'da Sardinya içinde illerin yeniden yapılandırılması ile Olbia-Tempio ili, Oristano ili, Carbonia-Iglesias ili ve Medio Campidano ili kurulmuştur. Lombardiya bölgesi içinde ise hukuken 2004'te ve fiilen halk seçim sonuçları ile Haziran 2009'da Monza ve Brianza ili kurulmuştur.

İtalya'da her il iki-harfli bir kod ile bilinmektedir (örneğin: RO - Roma). Her ilin, genellikle o ilde en yüksek nüfuslu şehir olan, bir il merkezi bulunmaktadır.

Yetkileri

değiştir

İtalya illerine esas olarak dört idari görev yüklenmektedirler:

  • Yerel planlama ve yörel bölgelerin tespit edilip idare edilmesi;
  • Yerel polis hizmetlerinin ve itfaiye hizmetlerinin organize edilmesi;
  • Ulaşımının idaresi; motorlu araçların tescil edilmesi ve ikinci derecede önemli il karayolu şebekesinin kontrolü ve bakımı;
  • "Polizia Provinciale (İl Polisi)" adı verilen polis gücünün idaresi.

3 milyon kişi üzerinde nüfuslu illerde 45 seçilmiş üyeden oluşan bir Meclis ve en çok 12 bakandan (assessori) oluşan bir "hükûmet kabinesi (Giunta)" bulunur. 700.000 ile 3.000.000 kişi nüfusu olan illerde 26 seçilmiş üyeden oluşan bir Meclis ve en çok 12 "bakandan (assessori)" oluşan bir "hükûmet kabinesi (Giunta)" bulunur. Sicilya'daki Palermo ve Catania özel statülü olup 45 seçilmiş üyeli bir meclis ve 15 bakandan oluşurlar. 300.000 ile 700.000 kişi nüfusu olan illerde 30 seçilmiş üyeden oluşan bir Meclis ve en çok 10 "bakandan (assessori)" oluşan bir "hükûmet kabinesi (Giunta)" bulunur.[1] 300.000 kişiden az nüfusu olan illerde 24 seçilmiş üyeden oluşan bir Meclis ve en çok 8 "bakandan (assessori)" oluşan bir "hükûmet kabinesi (Giunta)" bulunur.[2]

Adı Merkez Bölge Yüzölçümü¹ Nüfus² Yoğunluk³ ISO
Agrigento[nb 1] Agrigento Sicilya 3.042 454.593 149 IT-AG
Ancona Ancona Marche 1.940 478.319 247 IT-AN
Alessandria Alessandria Piyemonte 3.559 439.414 123 IT-AL
L'Aquila L'Aquila Abruzzo 5.035 309.264 61,4 IT-AQ
Aosta Vadisi[nb 2] Aosta Aosta Vadisi 3.266 127.866 39 IT-AO
Arezzo Arezzo Toskana 3.236 348.127 108 IT-AR
Ascoli Piceno Ascoli Piceno Marche 1.228 213.586 174 IT-AP
Asti Asti Piyemonte 1.515 221.151 146 IT-AT
Avellino Avellino Campania 2.792 439.036 157 IT-AV
Bari[nb 3] Bari Puglia 3.821 1.256.233 329 IT-BA
Barletta-Andria-Trani Barletta, Andria, Trani Puglia 1.538 391.506 255 IT-BT
Belluno Belluno Veneto 3.676 213.876 58 IT-BL
Benevento Benevento Campania 2.071 288.283 139 IT-BN
Bergamo Bergamo Lombardiya 2.723 1.092.765 401 IT-BG
Biella Biella Piyemonte 914 186.698 204 IT-BI
Bologna[nb 3] Bologna Emilia-Romagna 3.702 988.267 267 IT-BO
Brescia Brescia Lombardiya 4.783 1.248.950 261 IT-BS
Brindisi Brindisi Puglia 1.839 402.870 219 IT-BR
Cagliari[nb 3] Cagliari Sardinya 4.569 561.080 123 IT-CA
Caltanissetta[nb 1] Caltanissetta Sicilya 2.124 272.052 128 IT-CL
Campobasso Campobasso Molise 2.910 231.440 80 IT-CB
Caserta Caserta Campania 2.640 911.592 345 IT-CE
Catanzaro Catanzaro Calabria 2.392 368.219 54 IT-CZ
Cenova[nb 3] Cenova Ligurya 1.839 882.851 480 IT-GE
Chieti Chieti Abruzzo 2.588 396.852 153 IT-CH
Cremona Cremona Lombardiya 1.771 362.061 204 IT-CR
Crotone Crotone Calabria 1.716 173.812 101 IT-KR
Como Como Lombardiya 1.288 590.050 458 IT-CO
Cosenza Cosenza Calabria 6.650 734.260 110 IT-CS
Cuneo Cuneo Piyemonte 6.902 589.586 85 IT-CN
Enna[nb 1] Enna Sicilya 2.561 173.009 68 IT-EN
Fermo Fermo Marche 860 177.480 206 IT-FM
Ferrara Ferrara Emilia-Romagna 2.630 358.972 136 IT-FE
Floransa[nb 3] Floransa Toskana 3.515 993.759 283 IT-FI
Foggia Foggia Puglia 6.966 640.891 92 IT-FG
Forli-Cesena Forli Emilia-Romagna 2.376 392.329 165 IT-FC
Frosinone Frosinone Lazio 3.243 497.849 154 IT-FR
Gorizia[nb 4] Gorizia Friuli-Venezia Giulia 466 142.627 306 IT-GO
Grosseto Grosseto Toskana 4.501 227.063 50 IT-GR
Güney Sardinya Carbonia Sardinya 6.530,67 338.264 52 IT-SU
Güney Tirol[nb 5] Bolzano Trentino-Alto Adige/Südtirol 7.400 503.434 68 IT-BZ
Imperia Imperia Ligurya 1.156 221.885 192 IT-IM
Isernia Isernia Molise 1.528 88.789 58 IT-IS
Katanya[nb 3] Katanya Sicilya 3.553 1.089.301 306 IT-CT
Latina Latina Lazio 2.250 551.217 245 IT-LT
Lecce Lecce Puglia 2.759 813.809 295 IT-LE
Lecco Lecco Lombardiya 816 337.912 414 IT-LC
Livorno Livorno Toskana 1.211 341.453 282 IT-LI
Lodi Lodi Lombardiya 782 225.825 289 IT-LO
Lucca Lucca Toskana 1.773 392.182 221 IT-LU
Macerata Macerata Marche 2.774 324.369 117 IT-MC
Mantova Mantova Lombardiya 2.339 412.606 176 IT-MN
Massa-Carrara Massa Toskana 1.157 203.642 176 IT-MS
Matera Matera Basilicata 3.447 203.570 59 IT-MT
Messina[nb 3] Messina Sicilya 3.247 653.810 201 IT-ME
Milano[nb 3] Milano Lombardiya 1.575 3.250.315 2.004 IT-RM
Modena Modena Emilia-Romagna 2.689 694.579 258 IT-MO
Monza ve Brianza Monza Lombardiya 405 843.899 2.084 IT-MB
Napoli[nb 3] Napoli Campania 1.171 3.084.890 2.631 IT-RM
Novara Novara Piyemonte 1.339 368.864 275 ITNO
Nuoro Nuoro Sardinya 3.934 161.020 41 IT-NU
Oristano Oristano Sardinya 3.040 166.712 55 IT-OR
Padova Padova Veneto 2.142 929.933 434 IT-PD
Palermo[nb 3] Palermo Sicilya 4.992 1.247.976 250 IT-PA
Parma Parma Emilia-Romagna 3.450 437.349 127 IT-PR
Pavia Pavia Lombardiya 2.965 544.230 184 IT-PV
Perugia Perugia Umbria 6.332 667.071 105 IT-PG
Pesaro ve Urbino Pesaro Marche 2.564 365.788 143 IT-PU
Pescara Pescara Abruzzo 1.225 321.192 262 IT-PE
Piacenza Piacenza Emilia-Romagna 2.590 288.003 111 IT-PC
Pisa Pisa Toskana 2.445 414.154 169 IT-PI
Pistoia Pistoia Toskana 965 292.108 303 IT-PT
Pordenone[nb 4] Pordenone Friuli-Venezia Giulia 2.130 313.870 147 IT-PN
Potenza Potenza Basilicata 6.549 385.309 59 IT-PZ
Prato Prato Toskana 365 248.174 680 IT-PO
Ragusa[nb 1] Ragusa Sicilya 1.614 316.113 196 IT-RG
Ravenna Ravenna Emilia-Romagna 1.858 389.509 210 IT-RA
Reggio Calabria[nb 3] Reggio Calabria Calabria 3.184 565.756 178 IT-RC
Reggio Emilia Reggio Emilia Emilia-Romagna 2.292 525.267 229 IT-RE
Rieti Rieti Lazio 2.750 159.979 58 IT-RI
Rimini Rimini Emilia-Romagna 863 325.219 377 IT-RN
Roma[nb 3] Roma Lazio 5.352 4.342.212 784 IT-RM
Rovigo Rovigo Veneto 1.790 247.297 138 IT-RO
Salerno Salerno Campania 4.918 1.107.919 225 IT-SA
Sassari Sassari Sardinya 4.281 336.632 79 IT-SS
Savona Savona Ligurya 1.545 287.315 186 IT-SV
Siena Siena Toskana 3.823 271.365 71 IT-SI
Siraküza[nb 1] Siraküza Sicilya 2.108 402.840 191 IT-SR
Sondrio Sondrio Lombardiya 3.210 182.709 57 IT-SO
La Spezia La Spezia Ligurya 881 223.606 254 IT-SP
Taranto Taranto Puglia 2.436 580.525 238 IT-TA
Teramo Teramo Abruzzo 1.948 311.590 160 IT-TE
Terni Terni Umbria 2.122 233.719 110 IT-TR
Torino[nb 3] Torino Piyemonte 6.829 2.299.102 337 IT-TO
Trapani[nb 1] Trapani Sicilya 2.460 436.283 177 IT-TP
Trento[nb 5] Trento Trentino-Alto Adige/Südtirol 6.203 524.826 85 IT-TN
Treviso Treviso Veneto 2.477 884.867 357 IT-TV
Trieste[nb 4] Trieste Friuli-Venezia Giulia 212 236.546 1.116 IT-TS
Udine[nb 4] Udine Friuli-Venezia Giulia 4.904 541.036 110 IT-UD
Varese Varese Lombardiya 1.199 879.605 734 IT-VA
Venedik[nb 3] Venedik Veneto 2.461 859.826 349 IT-VE
Verbano-Cusio-Ossola Verbania Piyemonte 2.256 163.121 72 IT-VB
Vercelli Vercelli Piyemonte 2.088 179.798 86 IT-VC
Verona Verona Veneto 3.120 916.228 294 IT-VR
Vibo Valentia Vibo Valentia Calabria 1.139 166.891 147 IT-VV
Vicenza Vicenza Veneto 2.723 868.230 319 IT-VI
Viterbo Viterbo Lazio 3.614 318.139 88 IT-VT

Notlar: ¹ km²; ² 2019 yılı itibarıyla;[3] ³ /km²

^1 Serbest belediye konsortiyumu.
^2 Bölge ve il.
^3 Metropoliten şehir.
^4 Bölgesel merkezi olmayan entite.
^5 Özerk il.

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Buna istisna Sicilya Özerk Bolgesine bagli Agrigento, Trapani, Siracusa, Ragusa ve Messina illeridir. Agrigento, Trapani, Siracusa, Ragusa illerinde 35 seçilmiş üyeden oluşan bir Meclis ve en çok 12 "bakandan (assessori)" oluşan bir "hükûmet kabinesi (Giunta)" vardir. Messina ilinde ise 45 seçilmiş üyelik Meclis ve 15 "bakan (assessori)" dan oluşan bir "hükûmet kabinesi (Giunta)" bulunur.
  2. ^ Buna istisna Sicilya Özerk Bölgesi'nde bulunan Caltanissetta, Enna illeridir. Bu illerde Il Meclisi 25 uyeden oluşur.
  3. ^ Italy: Regions and Provinces. 21 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. CityPopulation. Updated January 2019. 28 Nisan 2022 tarihinde erişilmiştir.

Dış bağlantılar

değiştir