Virjin Adaları Kreolü
Virjin Adaları Kreolü veya Virjin Adaları Kreol İngilizcesi, Virjin Adaları ve yakındaki Saba, Saint Martin ve Sint Eustatius'taki SSS adaları'nda konuşulan ve sırasıyla Saba İngilizcesi, Saint Martin İngilizcesi ve Statian İngilizcesi olarak bilinen birkaç çeşitten oluşan İngilizce tabanlı bir kreoldür.[2]
| Virjin Adaları Kreolü | |
|---|---|
| Netherlands Antilles Creole English | |
| Ana dili olanlar | Britanya Virjin Adaları, Amerika Birleşik Devletleri Virjin Adaları, Porto Riko Virjin Adaları, Saba, Saint Martin, Sint Eustatius, Virjin Adaları ve SSS adaları diasporaları |
| Konuşan sayısı | (76,000 atıf 1980–2011) |
| Dil ailesi | İngiliz Kreolü
|
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | vic |
| Linguasphere | 52-AAB-apa'dan -ape'ye ve 52-AAB-apg'den api'ye (SSS çeşitleri) |
| Glottolog | virg1240 Virgin Islands Creole English[1] |
"Virgin Adaları Kreolü" terimi, akademisyenler tarafından kullanılan resmi terminolojidir ve günlük konuşmada nadiren kullanılır. Gayri resmi olarak, kreol lehçe terimi ile bilinir, çünkü kreol genellikle yerel halk tarafından İngilizce kreol dili yerine İngilizcenin bir lehçe çeşidi olarak algılanır.[3] Bununla birlikte, akademik sosyotarihsel ve dilbilimsel araştırmalar, bunun aslında bir İngiliz kreol dili olduğunu göstermektedir.[4]
Virjin Adaları Kreolü'nün birkaç çeşidi olduğu için, üzerinde konuşulduğu belirli ada tarafından da halk arasında bilinir: Crucian lehçesi, Thomian lehçesi, Tortol lehçesi, Saba lehçesi, Saint Martin lehçesi, Statian lehçesi.
Tarih
değiştirBu bölüm hiçbir kaynak içermemektedir. (Nisan 2023) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Kreol, Batı Afrika'nın farklı bölgelerinden farklı dillerle alındığı için birbirleriyle ve Avrupalı sahipleriyle iletişim kuramayan köleleştirilmiş Afrikalıların, Batı Afrika kökenli kelimeler ve gramer yapısıyla İngilizce tabanlı bir pidgin oluşturmasıyla oluşmuştur. Bu, sonraki nesillere anadilleri olarak aktarıldığı için yeniden canlandırıldı.
St. Thomas ve St. John, Danimarka kolonileri olsa bile, esas olarak Hollanda kökenli bir Avrupa nüfusuna sahipti ve bu da köleleştirilmiş Afrikalıların önce Negerhollands olarak bilinen Hollanda merkezli bir kreol oluşturmasına yol açtı. Negerhollands, İngilizlerin 1801'den 1802'ye, sonra 1807'den 1815'e kadar Danimarka Batı Hint Adaları'nı işgal ettiği 19. yüzyıla kadar St. Thomas ve St. John'da ana akım kullanımdaydı. Ayrıca işlek Charlotte Amalie limanında ticaret ve iş dili olarak İngilizce tercih edilmeye başlandıkça, Negerhollands'ın yerine Virgin Adaları Kreolü kuruldu. Nüfusun bir kısmı Negerhollands'ı 20. yüzyıla kadar kullanmaya devam etti.
Diğer Danimarka Batı Hint adalarının Avrupa kıtası nüfusunun aksine, St. Croix'inki çoğunlukla İngiliz, İrlanda ve İskoç kökenliydi ve bu da Afrikalı kölelerin 18. ve 19. yüzyıllar boyunca İngiliz kökenli bir kreol geliştirmesine sebep oldu. 19. yüzyılda Virjin Adaları Kreolü, Negerhollands yok olurken St. Thomas ve St. John'da konuşuldu. 19. yüzyılın sonunda, İngiliz kreolü, St. Thomas ve St. John'un yerli lehçesi olarak Negerhollanda'nın yerini tamamen aldı.
Kreol, günümüz İngiliz Virjin Adaları'nda da gelişiyordu. İngilizler 1672 yılında adaları Hollandalılardan devraldı. Köleleştirilmiş Afrikalılar, Tortola, Virgin Gorda, Anegada ve Jost Van Dyke adalarındaki tarlalarda çalışmaya getirildi ve burada 40 mil ötedeki St. Croix'te köleleştirilenler gibi, ingiliz merkezli bir kreol geliştirdiler. ABD ve Britanya Virjin Adaları siyasi olarak ayrı olsalar da, ortak bir Virjin Adaları kültürünü, sömürgecilik ve köleliğe dayanan benzer tarihi ve bazı ortak soyları paylaşıyorlar.
Virjin Adaları'ndakiler gibi Afrikalı köleler de Saba, Sint Eustatius ve Saint Martin bölgelerinin SSS adaları'na getirildi. Avrupalıların Britanya Adaları'ndan bu adalarda yaygınlığı ve SSS Adaları'nın yakındaki İngilizce konuşulan adalarla olan yakınlığı ve ticareti, SSS adaları'nda bir İngilizce kreol konuşulmasına neden oldu. Danimarka Batı Hint Adaları'ndaki 1848 kurtuluşundan sonra Saint Martin'den işçilerin yoğun ithalatı ve zengin yetiştiricilerin hem Virjin Adaları hem de SSS adaları'ndaki tarlalara sahip olma eğilimi nedeniyle, SSS adaları'nın "atalarının" sakinleri (orijinal Afrikalı kölelerin ve Avrupalı sömürgecilerin torunları) ABD ve Britanya Virjin Adaları'nınkilerle ortak soyları ve ortak bir kültürü paylaştı.
Türleri
değiştirBugün kreol, ABD ve Britanya Virjin Adaları'na ve Saba, Saint Martin (hem Fransız hem de Hollanda tarafları) ve Sint Eustatius'un yakındaki "SSS adalarına" özgüdür. Aynı adla anılmasa da Virjin Adaları ve SSS çeşitleri dilbilimciler tarafından aynı kreol olarak kabul edilir.
Adadan adaya küçük farklılıklar var. St. Croix'in (Crucian olarak bilinir) konuşma şekli, Belize ve Panama'nın İngiliz kreolleriyle birçok benzerliği paylaşan en belirgin olanıdır. Bu belki de Panama Kanalı'nın inşası sırasında St. Croix'ten Panama'ya göçten kaynaklanmaktadır. SSS adaları'nın konuşma şekli, İngiliz Virjin Adaları'nınkine ABD Virjin Adaları'nın konuşma şeklinden biraz daha yakındır. St. Thomas ve St. John'un konuşma şekli, hem Crucian hem de İngiliz Virjin Adaları varyantlarıyla farklı benzerlikleri paylaşıyor.
Dil kullanımı ve algılar
değiştirVirjin Adaları Kreolü resmi bir dil statüsüne sahip değildir. Hükûmetin, eğitimin ve medyanın dili ABD Virjin Adaları'nın içinde Amerikan İngilizcesi, İngiliz Virjin Adaları'nın içinde İngiliz İngilizcesi, Saba, Sint Eustatius ve Saint Martin'in Hollanda tarafında hem Felemenkçe hem de İngilizce ve Saint Martin'in Fransız tarafında Fransızca.
Çoğu Anglofon Karayip adası gibi, iki uç noktanın olduğu bir kreol sonrası konuşma sürekliliği vardır — standart İngilizce (akrolekt olarak bilinir) ve kreol en belirgin veya ham haliyle (bazilekt olarak bilinir).
Yerel toplumda standart İngilizce ve Virjin Adaları Kreolü arasındaki sürekli temas nedeniyle, aralarında birçok konuşma çeşidi de vardır (mezolektler olarak bilinir). Yerli Virjin Adalılarının çoğu, ruh hallerine, konularına veya muhataplarına bağlı olarak bu sürekliliği kolayca değiştirebilir.
Son yıllarda, kreol'ün bazilekt formu tipik olarak yalnızca yaşlı adalılar arasında konuşulmaktadır. Bazilekt artık genç nüfus arasında yaygın olarak kullanılmasa da, tarihi oyunlar, türküler ve yerel edebiyat yoluyla hala korunmuştur. Bugün orta yaşlı ve daha genç Virjin Adalıları tarafından konuşulan çeşitlilik, hala çok sayıda kreol özelliğini koruyan, ancak standart İngilizceye yaşlı adalılar tarafından konuşulan bazilektten biraz daha yakın olan mezolektal bir formdadır.[5]
Virjin Adaları Kreolü, konuşanın yaşına göre değişen farklı biçimlere sahiptir, çünkü birçok kelime ve ifade yalnızca yaşlı adalılar tarafından bilinirken, yalnızca genç adalılar tarafından bilinen nispeten daha yeni kelimeler ve ifadeler de vardır. Kreol, kreol sonrası bir ortamda değişikliklere uğramaya devam eder. En modern mezolektal formu, Leeward Adaları bölgesindeki Afrikalı-Amerikalı ve Jamaikalı ana akım pop kültürünün yaygınlığı nedeniyle, Afrikalı-Amerikalı ve Jamaikalı deyimlerden etkilenen geleneksel Virjin Adaları Kreolü terimlerinden, deyimlerinden, atasözlerinden ve cümle yapısından türetilmiştir. Crucian olarak bilinen St. Croix'te konuşulan Virjin Adaları Kreolü çeşidi, St. Croix'in büyük etnik Porto Rikolu nüfusu nedeniyle İspanyolcadan türetilmiş birçok kelime içerir.[6] Porto Riko kökenli birçok Crucian, Porto Riko İspanyolcası ve yerel Crucian lehçesinin Spanglish benzeri bir kod değiştirmesini konuşur. Ek olarak, St. Croix ile yakındaki Porto Riko adaları Vieques ve Culebra arasındaki uzun süredir devam eden tarihi ve aile bağları nedeniyle, Crucian kökenli birçok Vieques ve Culebra yerlisi de Crucian lehçesini konuşuyor. İngilizce kreolü Hollanda St. Martin'inde konuşulduğu ve İspanyolca, İngilizce ve kreol'ün yanında en baskın ikinci dil olduğu gibi, Porto Rikolular ve diğer İspanyollar da Porto Rikolu ve diğer İspanyol lehçelerinin ve adanın yerel lehçesinin Felemenkçe ve standart İngilizce ile birlikte Spanglish benzeri kod değiştirmesini konuşurlar. Aynı durum Saba ve St. Eustatius'ta da olur ve İngiliz Virjin Adaları'nda İspanyolca ve kreol'ün İngiliz İngilizcesi ile Spanglish benzeri kod değiştirmesini konuşurlar.
Diğer Karayip kreollerinde olduğu gibi, atasözleri Virjin Adaları Kreolünde yaygındır. Bununla birlikte, 2004 yılında, Porto Riko Üniversitesi'nin Rio Piedras kampüsü ile işbirliği içinde bir dilbilimsel çalışma grubu, eski nesiller arasında yaygın olan Crucian lehçesindeki birçok eski atasözünün ortadan kalktığını ve genellikle birçok genç Crucian arasında bilinmediğini buldu.[7] Amerika Birleşik Devletleri'ne göç eden birçok Virjin Adalı, genellikle akran gruplarının yerel konuşmasını etkileyen Amerika'dan etkilenen konuşma kalıplarıyla (halk dilinde yankin' olarak bilinir) geri döner. Bu değişiklikler ve birçok yaşlı Virjin Adalı'nın lehçenin şu anda azalmakta olduğuna dair algısı, bugün genç Virjin Adalılarının konuştuğu lehçenin aslında gerçek Virjin Adaları Kreolü olup olmadığı konusundaki tartışmalara ilham verdi.
Çoğu Karayip kreolü gibi, Virjin Adaları Kreolü'nün kullanımı sosyoekonomik sınıfa bağlı olarak değişebilir. Orta ve üst sınıflar bunu arkadaşlar arasında ve evde gayri resmi olarak konuşma eğilimindedir, ancak profesyonel alanda kod Standart İngilizceye geçer. Alt sosyoekonomik sınıflar lehçeyi günlük yaşamın hemen hemen her alanında kullanma eğilimindedir.
ABD Virjin Adaları'nda, 1960'lardan bu yana Amerikanlaşma nedeniyle Virjin Adalılar üzerinde lehçelerini ortadan kaldırmaları için altta yatan olumsuz bir baskı var.[3] Amerika Birleşik Devletleri adaları 1917'de Danimarka'dan satın alsa da, Amerikan etkisi 1960'ların başına kadar gelmedi. Standart Amerikan İngilizcesi, sosyal hareketlilik ile ilişkilidir, çünkü Amerikan İngilizcesi, iş ve profesyonel çevrelerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Virjin Adaları Kreolü, kültürel değeriyle takdir edilmesine ve gayri resmi olarak yaygın olarak kullanılmasına rağmen, genellikle ekonomik ve eğitimsel ilerlemenin önünde bir engel olarak görülür.[8]
Virjin Adalılarının çoğu Virjin Adaları Kreolü'nü konuşur. Ancak, Karayipler ve Amerika Birleşik Devletleri'nin geri kalanından gelen göç nedeniyle, bazı Virjin Adaları sakinleri bunu konuşmuyor. Yerli olmayan uzun süredir ikamet edenlerin çoğu, kendileri konuşmakta akıcı olmasa bile, konuşulan Virjin Adaları Kreol'nü anlayabilir. Yerel dilde, Virjin Adaları Kreolü nadiren kreol olarak anılır, çünkü yerel olarak "creole" (ve "patois") genellikle Saint Lucialı, Dominikalı (Dominika) ve Haitili göçmenler tarafından konuşulan Fransız merkezli kreolleri ifade eder. Bunun yerine, Virjin Adalıları lehçeye kendi adalarından (yani "Crucian lehçesi", "Thomian lehçesi", "Tolian lehçesi" vb.) atıfta bulunma eğilimindedir.
Diğer Karayip kreollerinde olduğu gibi, Virjin Adaları Kreolü genellikle yazılı değildir. Bununla birlikte, yerel yazarlar genellikle kreol'de konuşma edebiyatı alanında yazarlar ve genç Virjin Adalılar internet üzerinden iletişim kurarken buna yazma eğilimindedir. Virjin Adaları Kreolü'nde standart bir yazım sistemi bulunmadığından, onu yazmaya çalışanlar İngilizce yazım kullanırlar.
Hakim duygu, Virjin Adaları Kreolü'nün standart bir dil gibi öğrenilemeyeceği, ancak yalnızca kişinin biçimlendirici yıllarını Virjin Adaları'nda geçirmesiyle edinilebileceğidir. Virjin Adaları yerli olmayan sakinlerin lehçeyi saygısızca bile konuşma girişimleri genellikle onaylanmamakla karşılanır. Varışta İngilizce konuşamayan göçmenler için dikkate değer bir istisna geçerlidir. Örneğin, Dominik Cumhuriyeti ve Haiti'den varışta İngilizce akıcılığından yoksun kişiler, standart İngilizceye hakim olmadan önce genellikle Virjin Adaları Kreolü'nü öğrenirler. Yakındaki Fransız St. Martin, Fransa ve Fransız Batı Hint Adaları'ndan, St. Martin'e vardıklarında İngilizce akıcılığı olmayan, yerli halk tarafından konuşulan yerel Saint Martin İngilizcesi çeşidini öğrenen kişiler var.
Dilbilgisi yapısı ve telaffuz
değiştirDiğer Karayip kreollerinde olduğu gibi, Virjin Adaları Kreolü İngilizceden daha küçük bir zamir kümesine sahiptir ve çekimler daha az sıklıkta gerçekleşir. Örneğin, İngilizce "I gave it to her" ifadesi, Virjin Adaları Kreolü'nde "Ah gi'e it toh she" anlamına gelirdi. Virjin Adaları Kreolü'nde bulunan bir diğer yaygın model, çoğul, iyelik ve üçüncü şahıs şimdiki zamanda "s" harfinin olmamasıdır.[9] Örneğin, "gözlerim", "ma eye dem" anlamına gelirdi.
İngilizce'den farklar
değiştirTelaffuz, Standart İngilizceden çeşitli şekillerde farklılık gösterir. Virjin Adaları ve "SSS adaları" aksanları, diğer Karayip ülkelerininkine, özellikle Guyana, Cayman Adaları, Belize ve Panama'ya biraz benzer, ancak aynı zamanda birçok yönden benzersizdir. Çoğu Anglofon Karayip lehçesinde olduğu gibi, Virjin Adaları Kreolü, diş sürtünmeleri ("-inci" sesi) genellikle konuşmadan çıkarılır ve yerini diş durakları ("-t" veya "-d" sesleri) alır. Virjin Adaları Kreolü'nün sesli telaffuzu Amerikan İngilizcesi'nden çok farklı olabilir. Örneğin, Virjin Adaları Kreolü'nde (diğer Anglofon Karayip kreollerinin çoğunda olduğu gibi), İngilizcedeki "er" eki, /ər/ Amerikan İngilizcesi'nde /æ/ olarak telaffuz edilir (örneğin: bilgisayar telaffuz edilir [kompuːtæ] ("computah") ve asla telaffuz edilmez [nevæ] ("nevah"). Ancak "er" ile biten tüm kelimeler bu şekilde telaffuz edilmez.
Diğer birçok Karayip adası gibi, Standart İngilizcedeki "oi" sesi de uzun I (/aɪ/) ile değiştirilir. Örneğin, İngilizce "join" kelimesi jine olarak telaffuz edilir. Bu tür anomalilerin kökleri, bu tür sesli harflerin benzer şekilde telaffuz edildiği 17. ve 18. yüzyıl İngiltere'sine dayanır.
Virjin Adaları Kreolü, Afrika substrat dillerinin süperstrat dili olarak İngilizce ile harmanlanmasından kaynaklanan ortak kökenleri nedeniyle, Batı Afrika'nın İngilizce tabanlı pidgin ve Kreol dilleriyle de benzerlikler göstermektedir.
Adalar arasında dilbilgisi ve konuşmadaki farklılıklar
değiştirYerel konuşma şekli, ABD ve İngiliz Virjin Adaları'nın her biri arasında değişir. Farklı adaların Virjin Adalıları bir araya geldiğinde bu tür farklılıkların şakayla belirtilmesi olağandır. Örneğin, standart İngilizce "come here" ifadesinin telaffuzu St. Croix'te come ya olur ve St. Thomas, St. John ve İngiliz Virjin Adaları'nda come heh olur. Komşu Saint Martin adasında, come hyuh olarak telaffuz edilir. Buna ek olarak, "car" kelimesinin Virjin Adaları Kreolü formu, St. Croix'te cyar ve St. Thomas, St. John ve İngiliz Virjin Adaları'nda cah'tır. Bu iki anomallik, Danimarka sömürge döneminde İrlanda'nın St. Croix üzerindeki etkisinden kaynaklanmaktadır.
Ünlü sesler adalar arasında farklılıklar gösterebilir. Örneğin, "özel" sözcüğü genellikle St. Croix'te speshahl ve St. Thomas, St. John, İngiliz Virjin Adaları ve St. Martin'de speshuhl olarak söylenir. "Ada" kelimesi genellikle St. Thomas, St. John, İngiliz Virjin Adaları ve St. Martin'de isluhn, St. Croix'de islahn olarak söylenir.
Adalar arasındaki dilsel farklılıkların yaygın olarak alıntılanan bir başka örneği deh teriminin, standart İngilizce "there" zarfının Virjin Adaları Kreolü biçiminin kullanılmasıdır. St. Croix'de, genellikle deh-deh ifadesini oluşturan ek bir tane daha deh eklenir. Bu tür kullanım, Virjin Adaları'ndan başka birçok Karayip adasında da bulunur. Bir adada bulunan kelimelerin ve deyimlerin (özellikle argo) başka bir adada bulunmayabileceği birçok örnek vardır. Ek olarak, St. Croix'de konuşulan Virjin Adaları Kreolü, diğer Virjin Adaları'ndakilere göre genellikle daha ham veya standart İngilizceden uzak olarak tanımlanır.
Virjin Adaları Kreolü Atasözlerinden Örnekler
değiştirAyrıca bakınız
değiştir- Krio dili
- Nijerya Pidgin İngilizcesi
Kaynakça
değiştir- ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Virgin Islands Creole English". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ^ Ethnologue Report for language code: vic [Tarih hatası] (5)[Tarih uyuşmuyor], tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Ethnologue
- ^ a b Wiltshire, Shari (January 28–29, 2007). "Crucian: Dialect or a language? Professor at UVI to publish dictionary". St. Croix Avis
- ^ "Virgin Islands Creoles"[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "What can you find on YouTube that’s Sociolinguistically Interesting?" 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Society for Caribbean Linguistics – Abstracts and Profiles
- ^ "My People … Reflections of the Hispanic Contribution to the Virgin Islands" 30 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Virgin Islands Humanities
- ^ "University of the Virgin Islands Magazine" 10 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2004 Edition
- ^ "Culture of the United States Virgin Islands" 30 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Countries and Their Cultures
- ^ English Creole – The Spoken Word on St. John 27 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. St. John Historical Society
- ^ a b c d e Bennerson, Denise; Richards, Gia. "Child Rearing: A Virgin Islands Model". 14 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Harici bağlantılar
değiştir- Amerikan Virjin Adaları Kreolü Virjin Adaları Kreolü ve Negerhollands hakkında çeşitli bilgiler. Geleneksel Virjin Adaları Kreolü'nde hayatta kalan Afrikacılıklarla ilgili bölümü içerir.
- Britanya Virjin Adaları Sözlüğü 10 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Wiwords.com - çapraz referanslı bir Batı Hint sözlüğü
- Crucian Dictionary 27 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Cruciandictionary.com – Crucian lehçesiyle ilgili çevrimiçi bir sözlük – St. Croix'de konuşulan Virgin Adaları Creole biçimi.
- Domino 60 Amerika Birleşik Devletleri Virjin Adaları'ndan Geleneksel Çocuk Şarkıları, Oyunları, Atasözleri ve Kültürü Karen Ellis ©1990 artı 45 dakika Canlı Ses Saha Kaydı ©1979 Kayıt Numarası TXu 822-111
- Dilbilim, Amerikan Virjin Adaları Kreolü Kraal Kültürel El Kitabı ve Virjin Adaları İngilizcesi
- St. Maarten Talk Series 2 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. YouTube'da, Fransız-Hollanda adası St. Martin'de konuşulan İngilizce Kreolü üzerine çok bölümlü bir dizi.
- Yerli Halk Şarkısı Okuma Müfredatı 6. sayfada, bir öğretmenin St. Croix'de Crucian lehçesi konuşanlara standart İngilizce öğretme deneyimlerini anlattığı bir alıntı yer almaktadır.
- ABD Virjin Adaları Sözlüğü 10 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Wiwords.com - çapraz referanslı bir Batı Hint sözlüğü.
- VI Creole 101 2 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Virjin Adaları'nda konuşulan İngilizce Kreolü hakkında YouTube'da bir belgesel.
- Zoop Zoop Zoop: St. Croix, St. Thomas ve St. John'un Geleneksel Müziği ve Folkloru 6 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Virgin Adaları Kreolü dilinde birçok şarkı içerir.