Dominika
Dominika (İngilizce: Dominica), resmî adıyla Dominika Topluluğu, Karayipler'de bir ada ülkesidir.[4] Başkenti Roseau adanın batı kıyısındadır.[5] Coğrafi olarak Küçük Antiller'in güneyini oluşturan Rüzgârüstü Adaları'nda bulunur.[5] Kuzeyinde Guadeloupe, güneyinde Martinik bulunur.[5] Dominika'nın yüzölçümü 750 km², en yüksek noktası 1447 m'lik Morne Diablotins'tir. 2011 verilerine göre adada 71.293 kişi yaşamaktadır.[1]
Dominika Topluluğu Commonwealth of Dominica (İngilizce) | |
|---|---|
 Bayrak
 Arma
| |
|
Slogan "Après Bondie, C'est La Ter" (Antillean Creole) "Dünyadan sonra Tanrı" "Après le Bon Dieu, c'est la Terre" | |
.svg) | |
| Başkent ve en büyük şehir |
Roseau 15°18′K 61°23′B / 15.300°K 61.383°B |
| Resmî diller | İngilizce |
| Tanınan bölgesel diller | Fransızca |
| Etnik gruplar (2001) | |
| Demonim | Dominikalı |
| Hükûmet | Cumhuriyet |
• Devlet Başkanı | Charles Savarin |
• Başbakan | Roosevelt Skerrit |
| Tarihçe | |
• Bağımsızlık (Birleşik Krallık'tan) | 3 Kasım 1978 |
| Yüzölçümü | |
• Toplam | 754 km2 (291 sq mi) (184.) |
• Su (%) | 1,6 |
| Nüfus | |
• 2018 tahminî | 71.625 (204..) |
• 2011 sayımı | 71.293[1] |
• Yoğunluk | 105/km2 (271,9/sq mi) (95.) |
| GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî |
• Toplam | 855 milyon $ (179.) |
• Kişi başına | 12.083 $[2] (98..) |
| GSYİH (nominal) | 2020 tahminî |
• Toplam | 545 milyon $ (186.) |
• Kişi başına | 7.709 $[2] (74.) |
| İGE (2019) |
 0.742[3]yüksek · 94. |
| Para birimi | Doğu karayip doları (XCD) |
| Zaman dilimi | UTC–4 |
| Trafik akışı | sol |
| Telefon kodu | +1-767 |
| İnternet alan adı | .dm |
Adanın ilk yerleşimcileri 5. yüzyılda Güney Amerika'dan göçen Aravaklardır. Karayip halkı 15. yüzyıla kadar bölgedeki hakim güç oldu. Kolomb adayı 3 Kasım 1493'te keşfetti. Ardından Avrupalılar adayı sömürgeleştirdiler. Dominika 1690'lardan 1763'e dek Fransızların elindeydi. Fransızlar kahve plantasyonlarında çalıştırmak üzere Batı Afrika'dan köleler getirdiler. Büyük Britanya, Yedi Yıl Savaşı'nın ardından 1763'te adayı kontrolüne aldı. Bu dönemde İngilizce Dominika'nın resmi dili oldu. Ada 1978'de bağımsızlığını kazandı.
Dominika doğal güzelliklerinden dolayı "Karayipler'in Doğa Adası" olarak adlandırılır.[6] Ada, Küçük Antiller'in en gencidir ve hâlen jeotermal-volkanik faaliyetlerle oluşumu sürmektedir. Bu nedenle dünyanın en büyük ikinci sıcak su kaynağı olan Boiling Gölü ülkenin güneyinde yer alır. Adada ayrıca birçok nadir bitki, hayvan ve kuş türüne ev sahipliği yapan dağlık yağmur ormanları bulunmaktadır. Adanın batı kıyıları kuraktır, iç kesimler ise yoğun yağış alır. Emperyal amazon olarak da bilinen sisserou papağanı sadece Dominka'da bulunur ve adanın millî kuşudur. Mor bir sisserou ülke bayrağında simgelenmiştir ve bu Dominika bayrağını mor renk içeren iki ülke bayrağından biri (diğeri Nikaragua) yapmaktadır.[7] Ülke İngiliz Milletler Topluluğu, Birleşmiş Milletler, Amerikan Devletleri Örgütü ve Bağlantısızlar Hareketi üyesidir.
TarihDüzenle
Kristof Kolomb, 1493’te keşfettiği bu adaya Dominika adını verdi. İspanyol ve Fransızların egemenliğinde kaldı. 1763’te İngilizlerin eline geçti (Paris Antlaşması). 1967’de Birleşik Krallık'ta kabul edilen "1967 İlişkili Devlet Yasası" gereğince, anayasası ve dolayısıyla iç yönetimi üzerinde tam kontrole sahipken, Birleşik Krallık dış ilişkiler ve savunma sorumluluğunu korudu. Dominika, 3 Kasım 1978’de Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını elde etti. Ülkede süregelen şiddet ve siyasi istikrarsızlık ortamı, kronik az gelişmişliğe bağlıdır. Bunda, sık sık yaşanan ve büyük yıkımlara yol açan kasırgaların da (Ağustos 1979) önemli payı vardır. 1980’deki genel seçimler muhafazakârların zaferiyle sonuçlanmış, iki darbe girişimi sonrası siyasi yaşam karışmıştır. Dominika, İngiliz Milletler Topluluğu, Birleşmiş Milletler ve Karayip Topluluğu’na üyedir. Küba, Venezuela, Bolivya ve Nikaragua'nın içinde yer aldığı ALBA'nın üyesidir.
CoğrafyaDüzenle
Ada, volkanik kökenlidir. Verimli topraklara ve dünyanın ikinci büyük kaynar gölüne sahiptir. Adanın omurgasını oluşturan yüksek sırttan, kıyı şeridine doğru birkaç ırmak iner.
İklim ve bitki örtüsüDüzenle
Zengin volkanik toprakta yetişen sık tropikal bitki örtüsü, adanın beşte ikisini kaplar. İklimi sıcak ve nemlidir. Topraklarının ancak onda biri ekilebilir durumdadır.
DemografiDüzenle
Dominikalıların büyük çoğunluğu Afrika kökenlidir. Avrupa kökenli azınlık (Fransız ve İngiliz sömürgecilerin torunları ve İrlanda kökenli bazı kişiler) ile birlikte artan karma bir nüfus vardır ve az sayıda Lübnanlı, Suriyeli ve Asyalı yaşamaktadır. Dominika, aynı zamanda, komşu adalardan imha edilen veya sürülen Kolomb öncesi yerli Kalinago (daha önce Caribs olarak da bilinir) nüfusu olan tek Doğu Karayip adasıdır. 2014 itibarıyla 3.000'den fazla Kalinago kalmıştır. Dominika'nın doğu kıyısındaki sekiz köyde yaşamaktadır.
Dominika'nın nüfus artış hızı, öncelikle diğer ülkelere göç nedeniyle çok düşüktür. 21. yüzyılın başlarında, en popüler ülkeler için göçmen sayıları şu şekildedir: Amerika Birleşik Devletleri (8.560), Birleşik Krallık (6.739), Kanada (605) ve Fransa (394).
Dominika, 1832'de kısmen Leeward Adaları federal kolonisine entegre edildi. Daha sonra 1871'de Leeward Adaları Federasyonu'nun tam bir parçası oldu. Başından beri, daha önce Dominika, federasyonun diğer daha İngilizce konuşan adalarının siyasi veya kültürel geleneklerinde hiçbir rol oynamamıştı. Şimdi, bir Leeward Adası olarak, binlerce dönüm ormanlık topraklanmamış araziye sahip bu çok daha büyük bölge Montserrat ve Antigua halkına açıktı. 20. yüzyılın başında, Rose'un limon suyunu üreten Rose's Company, ürününe olan talebi, ürünü Montserrat'tan tedarik etme yeteneğinden daha fazla gördü. Bu duruma verdikleri yanıt Dominika'ya toprak satın almak ve Montserrat çiftlik işçilerini yer değiştirmeye teşvik etmekti. Sonuç olarak, Dominika, Wesley ve Marigot'ta iki dil topluluğu vardı.
EkonomiDüzenle
Dominika, 1993 yılından bu yana kendi yatırım programı ile vatandaşlık programına sahiptir. Bu yatırımların şu an hükûmetin toplam gelirinin %16'sını oluşturduğu düşünülmektedir[8]. 1 Şubat 2017'de yayınlanan Arton Capital'in Arton Endeksi'nde, yatırım programlarıyla ikamet ve yatırım programlarıyla vatandaşlık programlarının dahil olduğu toplam on iki programdan ikinci seçilmiştir.[9]
Plantasyonlar (muz, kakao, yeşil limon, kopra, vanilya), ponza ve balıkçılıkla birlikte temel geçim kaynaklarını oluşturur. Gıda maddeleri ithal etmek durumundadır. Ekonomik büyümenin temelini turizm oluşturur.
TurizmDüzenle
Yaban hayatın korunduğu Morne Trios Pitos Ulusal Parkı, turistlerin gözde uğrak yeridir.
Ayrıca BakınızDüzenle
KaynakçaDüzenle
- ^ a b "2011 POPULATION AND HOUSING CENSUS" (PDF). Dominica.gov.dm. 15 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2017.
- ^ a b "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2021.
- ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
- ^ "Dominica's Constitution of 1978 with Amendments through 1984". Constitute. 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016.
- ^ a b c Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410.
- ^ P. C. Evans & L. Honychurch, Dominica: Nature Island of the Caribbean 24 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Hansib (1989).
- ^ "Country Flags With Purple". World Atlas. 21 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2020.