Turanoceratops
Turanoceratops ("Turan boynuzlu yüz"), Özbekistan'ın geç Kretase yaşlı Bissekty Formasyonu'ndan otçul bir ceratopsian dinozor cinsidir. Fosilleri, yaklaşık 90 milyon yıl öncesine, orta-geç Turoniyen evresine tarihlendi. Kafatası, Ceratopsidae'de görülenlere benzer bir çift uzun kaş boynuzu taşıyordu; ancak Turanoceratops, bir ceratopsid değil, daha önceki ceratopsianlar ve ceratopsidler arasında geçiş fosili gibi görünüyor.
| Turanoceratops | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Turanoceratops tardabilis'in yaşam restorasyonu | |||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Tip tür | |||||||||||||
| †Turanoceratops tardabilis Nesov vd., 1989 | |||||||||||||
Keşif ve adlandırma değiştir
1920'lerden itibaren Sovyet bilim adamları, Navoi Viloyat bölgesindeki Dzharakuduk yakınlarında parça parça fosiller keşfettiler ve bu onları bazı ceratopsidlerin mevcut olması gerektiği sonucuna götürdü. 1988'de paleontolog Lev Aleksandrovich Nesov bunlara dayanarak Turanoceratops tardabilis adını yayınladı,[1] ancak şu an için bir nomen nudum olarak kalması için bir açıklama yapmadı. 1989'da Nesov, LF Kaznysjkina ve Gennady Olegovich Cherepanov , Turanoceratops tardabilis türünü geçerli olarak adlandırdı. Cins ismi, buluntuların genel bölgesi olan Türkistan için eski bir Farsça isim olan Turan ile ceratopsian adlarında olağan bir son ek olan "boynuzlu yüz" olan ~ceratops'un birleşimidir. Tür ismi, uzun süreli araştırmalara atıfta bulunarak Latince'de "geciktirme" anlamına gelir.[2]
Holotip, CCMGE No. 251/12457, diş taşıyan üst çene kemiği olan hasarlı bir sol maksilladan oluşur. Diğer fosillere atıfta bulunuldu, ancak bunların bazılarının daha sonra başka dinozor türlerine ait olduğu kanıtlandı. Bir beyin kabuğunun, örneğin (örnek CCGME 628/12457) bir sauropod olduğu gösterilmişken, varsayılan fırfır malzemesi aslında ankylosaur zırh plakalarını temsil ediyordu. Otantik malzeme, kaş boynuzu çekirdekli postorbitalleri, dişleri, predentary ve uzuv elemanlarını içerir.
2004'te Peter Dodson onu bir nomen dubium olarak kabul etti,[3] ancak 2009'da Hans-Dieter Sues bunun geçerli bir takson olduğu sonucuna vardı.[4]
Açıklama değiştir
Turanoceratops nispeten küçük bir hayvandı. 2010 yılında, Gregory S. Paul uzunluğunu iki metre, ağırlığını 175 kilogram olarak tahmin etti.[5]
2009'daki davalar, evrim ağacında daha düşük bir konumu gösteren bazı tipik bazal özellikleri ve daha yüksek bir konum gösteren bazı daha türetilmiş özellikleri belirledi. Bazal özellikler, diş kronlarında değişken olarak gelişmiş ikincil sırtlar ve diş pozisyonu başına sadece iki veya üç dişe sahip olmaktır. Daha bazal Zuniceratops'a göre türetilmiş özellikler, diş sayısının iki veya üçe çıkarılması ve diş başına iki köke sahip olmasıdır. Daha genel türetilmiş özellikler, ön kemiğin göz yuvasının üst kenarından dışlanması ve kafatası çatısında yeni başlayan boşlukların varlığıdır.[4]
Sınıflandırma değiştir
Turanoceratops, 66 milyon yıl önce sona eren Kretase Dönemi'nde Kuzey Amerika ve Asya'da gelişen papağan benzeri gagaları olan bir otçul dinozor grubu olan Ceratopsia'ya (adı "boynuzlu yüz" anlamına gelir) aitti. Bu dönemin sonunda tüm ceratopsianların nesli tükendi. Hans-Dieter Sues tarafından yürütülen bir 2009 araştırması, Turanoceratops'un ek fosil materyalini analiz etti ve beklentilerin aksine, Ceratopsidae ailesinin gerçek bir ("geçişli" olsa da) üyesini temsil ettiği sonucuna vardı. Doğruysa, bir Asya ceratopsidini temsil eder. O noktaya kadar bilinen tüm diğer ceratopsidler Kuzey Amerika'dan olduğu için, yayınlandığı tarihte bu benzersiz olurdu.[4] Andrew Farke gibi bazı bilim adamları, Sues'un bulgularına katılmadılar. Farke ve meslektaşları, yeni Turanoceratops fosillerinin bağımsız bir filogenetik analizini yaptılar ve bunun Ceratopsidae'nin (yakın kardeş grup) yakın bir akrabası olduğunu, ancak bu klanın gerçek bir üyesi olmadığını buldular.[6] Sues ve Alexander Averianov, Farke ve meslektaşlarının fosilin bazı özelliklerini analizlerinde yanlış yorumladıklarını veya yanlış kodladıklarını öne sürerek bu analizi eleştirdiler.[7] Bununla birlikte, Xu ve diğerleri (2010) filogenetik bir analiz yürütmüş ve Turanoceratops'un Zuniceratops'tan daha fazla türetildiği ve Ceratopsidae'nin dışında olduğu sonucuna varmıştır, çünkü bu grubun birkaç önemli sinapomorfisinden yoksundur.
Paleobiyoloji değiştir
Turanoceratops, tüm ceratopsianlar gibi bir otoburdu. Kretase sırasında, çiçekli bitkiler "alanı üzerinde coğrafi olarak sınırlıydı" ve bu nedenle bu dinozorun çağın baskın bitkileri olan eğrelti otları ve kozalaklı ağaçlarla beslenmesi muhtemeldir. Yaprakları veya iğneleri ısırmak için keskin ceratopsian gagasını kullanırdı.
Kaynakça değiştir
- ^ Nessov L.A., 1988, "[Assemblages of vertebrates of the late Mesozoic and Paleocene of Middle Asia]", Trudy XXXI Sess. Vsesoyuz Paleont. Obshchestva. Nauka, Leningrad, pp 93–101
- ^ L.A. Nessov, F. Kaznyshkina, & G.O. Cherepanov, 1989, "Ceratopsian dinosaurs and crocodiles of the middle Mesozoic of Asia", In: Bogdanova & Khozatsky (eds.) Theoretical and applied aspects of modern paleontology, pp 142-149
- ^ H. You and P. Dodson, 2004, "Basal Ceratopsia". In: D. B. Weishampel, H. Osmolska, and P. Dodson (eds.), The Dinosauria (2nd edition). University of California Press, Berkeley pp 478-493
- ^ a b c Sues, H.-D., and Averianov, A. (2009). "Turanoceratops tardabilis—the first ceratopsid dinosaur from Asia." Naturwissenschaften, DOI:10.1007/s00114-009-0518-9.
- ^ Paul, G.S., 2010, The Princeton Field Guide to Dinosaurs, Princeton University Press p. 283
- ^ Farke, A., Sampson, S.D., Forster, C.A., Loewen, M.A. (2009). "Turanoceratops tardabilis—sister taxon, but not a ceratopsid." Naturwissenschaften, 7 May 2009. DOI:10.1007/s00114-009-0543-8.
- ^ Sues, H.-D. and Averianov, A. (2009). "Phylogenetic position of Turanoceratops (Dinosauria: Ceratopsia)." Naturwissenschaften, 20 May 2009. DOI:10.1007/s00114-009-0552-7.