Vikipedi

Tolyatti

Başlığın diğer anlamları için Tolyatti (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Tolyatti (Rusça: Толья́тти, Togliatti olarak da bilinir) Rusya'nın Volga Federal Bölgesi'nde bulunan Samara Oblastı'nda bir şehir. 1737-1964 yılları arasında Stavropol ismiyle anılmaktaydı. 1964 yılında şehrin ismi İtalyan komünist siyasetçi Palmiro Togliatti anısına Tolyatti olarak değiştirilmiştir.[1] Tolyatti, Rusya'da herhangi bir oblastın yönetim merkezi olmayan en büyük şehirdir. Nüfusu ise 719,632'dur.[2] Tolyatti, Rusya'nın en büyük otomotiv üreticisi AvtoVAZ (Lada) firmasına ev sahiğliği yapmasıyla ünlüdür.

Tolyatti
Тольятти
Tolyatti bayrağı
Bayrak
Tolyatti arması
Arma
Samara haritasında Tolyatti
Samara haritasında Tolyatti
Rusya üzerinde Tolyatti
Tolyatti
Tolyatti
Tolyatti'nin Rusya'daki konumu
Ülke Rusya Rusya
Eyalet Samara Oblastı
İdare
 • Belediye Başkanı Sergey Andreev
Yüzölçümü
 • Toplam 314,8 km² (1.215 mil²)
Rakım 90 m (290 ft)
Nüfus
 (2010 Nüfus Saytimi)
 • Toplam 719.514
Zaman dilimi UTC+04.00
Alan kodu +7 8482

TarihiDüzenle

Şehir 1737'de Stavropol (Ста́врополь) adı ile Vasili Tatişçev tarafından kurulmuştur.[3] Rusya'da bir Stavropol şehri daha olduğu ve bu ikisi karıştırıldığı için şehir gayriresmi şekilde Volga Stavropolü (Ста́врополь-на-Во́лге) olarak da bilinmektedir.

1950'li yıllarda üzerine Volga Hidroelektrik İşletmesi tarafından Kuybişev Barajı ve Hidroelektrik Santrali inşa edilince orijinal şehir sular altında kalmış ve şehir sıfırdan yeniden kurulmuştur. 1964 yılında İtalyan otomobil üreticisi Fiat ve Sovyet yönetimi ortaklığında kurulan VAZ otomobil fabrikası için bu şehir seçilmiştir. Aynı yıl şehrin adı, bu ortaklığın gerçekleşmesinde etkili olan Palmiro Togliatti'ye atıfla Tolyatti olarak değiştirilmiştir. Yeni şehrin büyük bir kısmı 1960'lı yıllarda otomobil fabrikası işçileri ve aileleri için inşa edilmiştir. AvtoVAZ günümüzde halen şehir ekonomisini domine etmeye devam etmektedir.

Yönetim ve BelediyeDüzenle

Tolyatti, Stavropolsky Bölgesi'nin yönetim merkezidi fakat bu bölgenin bir parçası değildir. Bunun yerine Oblast Statüsünde Şehir olarak geçmektedir.

Şehir, üç bölgeye ayrılmıştır:

  • Avtozavodsky (Автозаво́дский) Novy Gorod yani Yeni Şehir olarak da bilinir. Şehrin en yeni bölgesidir ve AvtoVAZ fabrikasının işçilerinin birçoğunun meskenidir.
  • Tsentralny (Центра́льный) Stary Gorod yani Eski Şehir olarak da bilnir. Hükümet binaları ve eski fabrikalar burada bulunur.
  • Komsomolsky (Комсомо́льский) şehrin en eski bölgesidir ve hidroelektrik santralini inşa eden işçiler için kurulmuştur.

EkonomiDüzenle

110.000 insana iş sağlayan AvtoVAZ fabrikası şehirdeki ana geçim kaynağıdır. Bunun yanıdna Tolyatti sanayisi diğer alanlarda da gelişmiştir. Rusya'nın en büyük amonyak ve gübre üreticilerinden bazıları Tolyatti'de bulunur. 2011 yılında şehir ekonomisini güçlendirmek ve sanayisini çeşitlendirmek için Tolyatti Özel Ekonomik Bölgesi projesi açıklanmıştır. Alman Mubea ve Japon Sanoh'un da aralarında olduğu bazı araba parçası üreticileri de bu bölgeye yatırım yapmıştır.[4]

UlaşımDüzenle

Şehirdeki toplu taşıma, belediye otobüslerini, troleybüsleri ve "alternatif" (ticari) ulaşım olarak da adlandırılan dolmuşa benzer bir toplu taşıma olan marşrutkaları içerir.

Şehir dışına ulaşım yolları iki otogar, iki tren istasyonu ve bir şehir limanı tarafından sağlanmaktadır. Tolyatti'nin kendi havaalanı da mevcuttur, ancak bu havaalanı yalnızca özel uçuşlar için kullanılmaktadır. Bunun sebebi ise en yakın uluslararası havaalanı olan Kurumoç'un sadece 40 kilometre uzaklıkta olmasıdır. Şehir federal karayolu ağına M5 "Ural" otoyolu ile bağlıdır.

Kültür, Eğitim ve SporlarDüzenle

1950'lerde Kuybyshev Rezervuarı'nın inşası şehrin tarihi bölgelerinin çoğunu yok etmiştir. Bu nedenle şehrin kültürel ve tarihi yapıtlarının neredeyse tamamı Sovyet döneminden kalmadır. Soveytler yıkıldıktan sonra Rusya Federasyonu döneminde de çeşitli kültürel ve dini yapılar inşa edilmiştir. 1998'de Volga yakınlarında büyük Tatişçev Anıtı açılmış ve Başkalaşım Katedrali 2002 yılında tamamlanmıştır .

EğitimDüzenle

100'ün üzerinde devlet okulu ve 10 özel okul barındıran şehirdeki en önemli üniversiteler şunlardır:

  • Volga Bölgesi Devlet Hizmet Üniversitesi (Поволжский государственный университет сервиса, ПВГУС)
  • Tatişçev Volga Üniversitesi (Волжский университет имени В. Н. Татищева, ВУиТ
  • Togliatti İdare Akademisi (Тольяттинская академия управления, ТАУ)

MüzelerDüzenle

  • AvtoVAZ Teknik Müzesi
  • Tolyatti Yerel Müzesi

SporDüzenle

Sovyet liderlerinin gözünde Tolyatti mükemmel bir Sovyet şehriydi çünkü nüfusunun çoğunluğu buraya AvtoVAZ fabrikalarının inşası sırasında göç etmişti. Sovyet yönetimi “mükemmel Sovyet insanının” sağlıklı olabilmesi için şehirde birçok yüksek kaliteli spor tesisi inşa etti: Spor salonları, yüzme havuzları, buz arenaları, dernek futbolu ve yarış stadyumları bunlara örnektir. Sonuç olarak, olimpiyat şampiyonu Alexei Nemov, Stanley Kupası şampiyonları Aleksey Kovalev ve Ilya Bryzgalov da dahil olmak üzere birçok sporcu Tolyatti'ye taşındı. Eski Montreal Canadiens savunma oyuncusu Aleksey Emelin ve eski Washington Capitals kanat oyuncusu Viktor Kozlov ve savunma oyuncusu Aleksey Tezikov bu şehirde doğdu. ayrıca profesyonel tenisçi Daria Kasatkina da Tolyatti'de dünyaya geldi.[5]

Tolyatti kenti, hemen hemen her tür takım sporunda temsil edilmektedir. Tolyatti'nin Lada sponsorluğundaki Buz Hokeyi Kulübü, Moskova takımlarının buz hokeyi ligindeki dominsayonunu kırmıştır. Lada kadın futbol takımı birkaç kez Rusya şampiyonluğunu kazanmıştır. Rusya ve aynı zamanda Avrupa Şampiyonu olan Lada kadın hentbol takımı, Rus milli kadın hentbolunun çekirdeğini oluşturur. Erkek futbolu (FC Lada Togliatti ve FC Togliatti takımları), basketbol, yarış pisti ve hentbol takımları da ulusal şampiyonalarda yer alır.

Parklar ve anıtlarDüzenle

Tolyatti kentinde birçok park bulunur ve bunların birçoğunda anıtlar yer alır. Bunların başında Zafer Anıtı dahil çok sayıda anıtın bulunduğu Zafer Parkı gelir. Şan Dikilitaşı ve diğer anıtların bulunduğu Özgürlük Meydanı, Sovyet baskısı dönemindeki kurbanların anısına yapılmış olan Yas Tutan Melek anıtının bulunduğu Merkez Parkı diğer önemli parkları arasındadır.

BasınDüzenle

Şehirde, başta Ploshchad Svobody, Tolyattinskoye Obozreniye, iş gazetesi Ponedelnik (Pazartesi) Volny Gorod ve Gorodskiye Vedomosti olmak üzere pek çok gazete yayımlanmaktadır. 1990'lı yıllarda Tolyattinskoye Obozreniye gazetesinin yayımladığı haberler yerel bir suç örgütünün yerel polisle olan bağlantısını açığa çıkarmıştır.[6] Bu haberlerden sonra, 2002 ve 2003 yıllarında gazetenin editörlerinden Valery Ivanov ve Aleksey Sidorov cinayete kurban gitmiştir.[7][8]

DinDüzenle

Tolyatti çok etnikli ve çok dinli bir şehirdir. Şehirdeki çoğu insan Ortodoks Hristiyan inancına sahiptir. Müslümanlar, en büyük ikinci dini gruptur. Ayrıca şehirde hemen hemen başta eski İnananlar, Katolikler, Yahudiler, Protestanlar ve Budistler olmak üzere, diğer büyük dinlerin örgütleri de bulunmaktadır.

SuçDüzenle

Ekim 2007 Bombalı SaldırısıDüzenle

31 Ekim 2007 sabahı işe gidiş saatlerinde, yerel savcılığın soruşturma kanadının sözcüsü Irina Doroşenko'nun söylediğine göre, şehirdeki bir yolcu otobüsünde patlayan bomba en az sekiz kişinin ölümüne ve yaklaşık 50 kişinin yaralanmasına yol açan saldırının bir terör eylemi olabileceğini söyledi.[9] Soruşturmanın başında, olayın Kuzey Kafkasya'dan gelen militanların işi olduğuna inanılıyordu.[10] İlk başta, Çeçen mücahit Dokka Umarov'un olayla ilgisi olduğunu tahmin etse de[11] yetkililer daha sonra patlamada ölen 21 yaşındaki Evgeny Vakhrushev'in bu trajediden sorumlu tek kişi olduğunu açıkladılar.

Organize SuçDüzenle

Şehir, ayrıca organize suç ve şiddetle de bilinir.[12][13]

Şiddet SuçlarıDüzenle

Şehir 1998-2004 yılları arasında yoğun bir mafya cinayetine tanık olmuştur. Bu dönemde beşi gazeteci olmak üzere 550 cinayet işlenmiştir.[14]

Tolyatti'nin üç baş mimarı şiddet suçlarının kurbanı olmuştur: Valery Lopatin 7 Temmuz 2004'te vurularak öldürülürken, Mikhail Syardin ve Aleksander Kiryakov da şiddetli saldırılarda yaralanmıştır.[15]

Şehrin 1994–2000 yılları arasında belediye başkanlığını yapan Sergey Jilkin (Сергей Жилкин), 15 Kasım 2008'de öldürülmüştür.[16]

YolsuzlukDüzenle

Şehrin 2000 ile 2007 yılları arasında belediye başkanlığını yapan Nikolay Utkin (Николай Уткин) yolsuzluktan dolayı yedi yıl hapis cezasına çarptırılmıştır.[17]

Kardeş şehirlerDüzenle

Önemli KişilerDüzenle

  • Bo Andersson, (born 1955), AvtoVAZ CEOsu
  • Varvara Bakhmeteva (1815–1851), Mikhail Lermontov'un ilham perisi
  • Vasily Banykin (1888–1918), Ekim Devrimi'nde sonra şehirdeki İdari Komite'nin yöneticisi
  • Denis Gurianov (born 1997), buz hokeyi oyuncusu
  • Valentina Stupina, (1920–1943), pilot
  • Vasily Tatishchev (1686–1750), şehrin kurucusu

GaleriDüzenle

  • Komsomolsky Bölgesi, Tolyatti

  • Volga Nehri'nden Tolyatti'deki bir fabrikanın görünüşü

  • Tatişçev Anıtı, Tolyatti

  • Avtozavodski bölgesinin tabelası

  • Tolyatti varoşları

  • Tolyatti Tsentralnyy (Merkez) bölgesindeki toplu taşıma

  • Avtozavodskiy bölgesindeki apartmanlar

  • Tolyatti'deki Lada galerisi

  • Tolyatti Tsentralnyy (Merkez) bölgesindeki toplu taşıma

  • Oktyabrskaya Sokağı, Tolyatti

  • Tolyatti Tsentralnyy (Merkez) bölgesindeki tiyatro ve anıt

  • Tolyatti termal santrali ve çebresindeki fabrikalar

  • Tolyatti'deki sanat meydanı

  • Komsomolskiy bölgesi, Tolyatti

  • 2020'de Tolyatti'de gerçekleştirilen Rusya Buz Yarışı şampiyonası sırasında çekilmiş bir görüntü

KaynakçaDüzenle

  1. ^ "Office of the Mayor: History and geography". 10 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2012. 
  2. ^ "Всероссийская перепись населения 2010 года". Rusya Federal İstatistik Servisi. 2011. 15 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2022. 
  3. ^ "История / О Тольятти / Администрация городского округа Тольятти". 1 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Особая экономическая зона "Тольятти". oeztlt.ru. 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2022. 
  5. ^ "Daria Kasatkina | Player Stats & More – WTA Official". 2 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2022. 
  6. ^ Sabrina Tavernise (16 Mayıs 2002). "Togliatti Journal; Gathering News in This New Russia Can Be Fatal,". New York Times. 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2022. 
  7. ^ Steven Lee Myers (11 Ekim 2003). "Newspaper Editor Killed". New York Times. 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2022. 
  8. ^ Ann Cooper (12 Ekim 2004). "Court acquits suspect in Togliatti editor's murder". Committee to Protect Journalists. 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2022. 
  9. ^ Michael Schwirtz, (1 Kasım 2007). "Bomb on Russian Bus Kills at Least 8". New York Times. 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2022. 
  10. ^ "8 dead in Russian terror blast". Russia Toda. 9 Kasım 2007. 9 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2007. 
  11. ^ "Bus blast suspect identified: police". Russia Today. 2 Kasım 2007. 7 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2007. 
  12. ^ "Eight killed in Russia bus blast". BBC. 31 Ekim 2007. 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2022. 
  13. ^ "Криминальная история Тольятти". 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2022. 
  14. ^ Paul Jenkins (2 Temmuz 2004). "Russian journalism comes under fire". BBC. 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2022. 
  15. ^ "Tolyatti'ye Yeni Baş Mimar (Rusça)". TLT.ru. 10 Nisan 2009. 20 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2022. 
  16. ^ "Tolgatti Devlet Üniversitesi: Yas tutuyoruz! (Rusça)". 10 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2022. 
  17. ^ Pavel Sedakov (17 Ağustos 2007). "Togliatti Mayor Suspected of Extorting 4-Storey House". Kommersant. 16 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2010. 

Dış bağlantılarDüzenle

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tolyatti&oldid=28787275" sayfasından alınmıştır