Toju Tuvaları
Toju Tuvaları (kendilerince: Тугалар Tugalar ya da Тухалар Tuhalar; Rusça Тувинцы-тоджинцы Tuvintsı-tocintsı, Тоджинцы Tocintsı), Rusya'da Tuva Cumhuriyetinin kuzeydoğu bölgesindeki Toju kojuununda (Тожу кожуун, Toju kojuun) yaşayan Türk halklarından Tuvaların bir boyu.
 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 Rusya (Tuva Cumhuriyeti) | 4.435[1] |
| Diller | |
| Din | |
Nüfus değiştir
Yerleşim merkezlerine göre Toju Tıvalarının nüfusu 2002 yılında:
Tıva'da: ortalama 4000'den fazla bir nüfusa sahiptirler.
- Kungurtug beldesi — 1785 kişi;
- Adırkejik köyünde — 1096 kişi;
- İy beldesinde — 1077 kişi;
- Sıstıg-Hem beldesinde — 155 kişi;
- Çazılar beldesinde — 119 kişi.
Tarih değiştir
Günümüzde Toju Tuvalarının yaşadığı Toju kojuununda eskiden Samoyed halkları ile Yenisey dillerini konuşan halklar yaşardı ve bunların bir kısmı Tuva adı altında Türkleşmiştir[2]
Dil değiştir
Toju Tuvalarının dili Sayan dilleri grubunun Tayga alt grubundan Tuvacanın Doğu (Kuzeydoğu) lehçeleri grubuna girer ve İrkutsk oblastındaki Tofalar ile Moğolistan'daki Duhalar ve Buryatya'daki Soyotların dillerine yakındır.
Edebiyat değiştir
Toju Tuva edebiyatının sözlü gelenekleri arasında destanlar, masallar, şarkılar, atasözü ve deyimler sayılabilir. Şiirleri değişik türlerdedir. Tuva müziği epiktir.[2]
Ekonomi değiştir
Toju Tuvaları diğer Batı ve Merkezi Tuvaların aksine taygada yaşarlar ve burada rengeyiği yetiştiriciliği yaparlar. Bunun yanı sıra avcılık, balıkçılık ve yabani bitki toplayıcılık da yaparlar. Toju Tuva kadınları sarana adı verilen Türk zambağı (Lilium martagon) soğanlarını da toplarlar ve bu toplama aile başına 100 kilo veya daha fazla tutar ve bu soğanlar kurutulup deri çanta içinde muhafaza edilir. Sibirya sediri (Pinus sibirica) adı verilen çam türünün fıstıkları da toplanır. Huş ağacı kabuğu üretimi ve deri ve post işleme evde yapılan uğraşlardandır. En bilinen meslekleri arasında demircilik ile marangozluk gelir.[2]
Barınak değiştir
Geleneksel Toju Tuva barınağı çum tipinde çadırlardır ve bunlar huş ağacı kabuğuyla kaplı sırıklara sığın geyiğinin derisiyle kaplanmasıyla yapılır.[2]
Şenlikler değiştir
Yılbaşı (шагаа şagaa), keçe alışveriş festivalleri, düğün, doğum töreni, saç kesme töreni ve Lamaizm (Tibet Budizmi) gerekleri ile güreş (хуреш hureş), at yarışı gibi şenlikler Toju tuvalarının bir araya gelip eğlendikleri etkinliklerdir.[2]
Kaynakça değiştir
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;perepisisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b c d e http://www.severcom.ru/nations/item32.html 25 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Информация о тоджинцах на сайте Совета Федерации РФ
Bibliyografya değiştir
- Chadamba, Z. B. Тоджинский диалект тувинского языка (Tuva dilinin Toju dialekti). Kızıl: Tuvknigoizdat, 1974
- Вайнштейн 1961 – Вайнштейн С.И. Тувинцы-тоджинцы. Историко-этнографические очерки. - М., 1961.
- Donahoe 2002 - Donahoe B. "Hey, You! Get offa my Taiga!" : comparing the sense of property rights among the Tofa and Tozhu-Tyva. – Halle/Saale: Max Planck Inst. for Social Anthropology Working Paper Series No. 38, 2002.
- Donahoe 2004 - Donahoe B. A line in the Sayans: history and divergent perceptions of property among the Tozhu and Tofa of South Siberia. - Bloomington : Indiana University, 2004.
- Donahoe 2006 - Donahoe B. Who owns the Taiga?: inclusive vs. exclusive senses of property among the Tozhu and Tofa of southern Siberia. - In Sibirica (5:1), 2006. - P.87-116.
- Донахо 2008 – Донахо Б. Тувинцы-тоджинцы: очерк современной культуры // Тюркские народы Восточной Сибири / Отв. ред. Д.А. Функ, Н.А. Алексеев. М., 2008. С. 186-204.