Tahir Taner (1883 doğumlu hukukçu)
Mehmet Tahir Taner (28 Mart 1883, Eskişehir – 12 Eylül 1962, İstanbul), Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemi ve Türkiye Cumhuriyeti’nde önemli görevler üstlenmiş bürokrat, hukukçu, akademisyen.
| Ord. Prof. Tahir Taner | |
|---|---|
| İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı | |
| Görev süresi 23 Haziran 1927 - 21 Nisan 1934 | |
| Yerine geldiği | Hasan Tahsin Ayni |
| Yerine gelen | Sıddık Sami Onar |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Mehmed Tahir 23 Mart 1883 Eskişehir, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 12 Eylül 1962 (79 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Evlilik(ler) | Aliye Taner |
| Çocuk(lar) | Refi Taner (manevi evladı) Tomris Taner (manevi evladı) |
| Bitirdiği okul | Mekteb-i Sultanî Darülfünun Hukuk Fakültesi Sorbonne Üniversitesi Hukuk Fakültesi |
| Mesleği | Akademisyen, bürokrat |
Hayatı değiştir
Eskişehirli tüccar Habip Hakkı Bey ve Ayşe Hanım’ın oğlu olarak 28 Mart 1883 tarihinde Eskişehir’de doğmuştur. İlk ve orta öğrenimini Eskişehir’de tamamlamış, lise öğrenimini Mekteb-i Sultanî’de devam ettirmiş, buradan mezuniyetinin ardından Darülfünun Hukuk Fakültesi’ne başlamış ve buradan da 1905 yılında mezun olmuştur.
Mezuniyetinin ardından İstanbul Barosu’na kaydolarak avukatlık yapmaya başlamıştır. Bu görevinin yanı sıra Numûne-i Terakki Mektebi’nde Fransızca dersi muallimliğine devam etmiştir. Burada muallimlik görevine devam ederken 1906 yılında Düyûn-ı Umûmiye Merkez İdaresi Umûr-ı Hukukiye Müdürlüğü’nde müsevvid olarak memuriyet hayatına başlamıştır.
II. Meşrutiyet sonrasında başlatılan politika gereğince görevinde başarılı olan kişiler Adliye Nezareti’nce bir sınava tabi tutulmuş ve Mehmed Tahir Bey sınavı birincilikle kazanarak 1909 yılında Paris’e gönderilmiştir. Paris yıllarında ikinci defa hukuk öğrenimine başlamış ve 1912 yılında Sorbonne Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olmuştur. Mezuniyetinin ardından “Fransa Cezaevleri İdare-i Umumiyesi" ile Paris savcılık dairelerinde ve mahkemelerde staj yapmıştır.
1913 yılında Paris’ten dönerek Adliye Nezareti Teftiş Heyeti Reisi olarak göreve başlamış, aynı sene Adliye Nezareti Umûr-ı Cezâiye Müdürü olarak tayin edilmiştir. 8 yıl süren bu görevi boyunca, çeşitli kanun teklifleri ile tadillerini hazırlayan birçok komisyonun çalışmalarına ve bunların Meclis-i Mebûsan ve Meclis-i Âyan ile diğer Umumi Heyetlerdeki müzakerelerine Hükümet namına iştirak etmiş, bundan hariç Fransa ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki mevcut ihtilaflı meselelerin halli için akdolunan Tahkimname gereğince kurulmuş olan Muhtelit Komisyon’da Osmanlı Hükümetini temsil etmiştir.
1918 yılında Darülfünun Hukuk Fakültesi Hukuk-ı Ceza müderrisliğine tayin edilmiş ve bu görevi yaş haddinden emekli olduğu 1955 yılına kadar sürdürmüştür. Darülfünun Hukuk Fakültesi’ndeki derslerinin yanı sıra Mekteb-i Mülkiye’de de dersler vermiş, daha sonra Dersaadet İstinaf Mahkemesi müddeiumumiliğine tayin edilmiştir.
1921 yılında Ankara Hükûmeti tarafından davet edilmiş ve Adliye Vekaleti müsteşarlığı görevi tevdi edilmiştir. Daha sonra, 11 Kasım 1922–24 Temmuz 1923 tarihleri arasında süren Lozan Barış Konferansı’nda müşavir olarak bulunmuştur.
Lozan Barış Konferansı’ndan sonra Adliye Vekaleti müsteşarlığı görevinden istifa etmiş ve Darülfünun Hukuk Fakültesi’ndeki Hukuk-ı Ceza müderrisliğine devam etmiştir. Cumhuriyetin ilanı ile yoğunlaşan kanunlaştırma çalışmaları sırasında Ceza Muhakemeleri Kanunu Komisyonu Başkanlığı görevini sürdürmüştür. 1927 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanlığına seçilmiş ve bu görevini 1934’e kadar sürdürmüştür.
1934 yılında dekanlıktan istifa etmesinin ardından ilmî çalışmalarına devam etmiştir. 1944 yılında İstanbul Üniversitesi Ceza Hukuku ve Kriminoloji Enstitüsü’nü kurmuş ve emekli olduğu 1955 yılına kadar bu Enstitü’nün müdürlüğünü üstlenmiştir.
İyi derecede Fransızca bilen Tahir Taner, 12 Eylül 1962 tarihinde ölmüştür. Cenazesi Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedilmiştir.
Kaynakça değiştir
- Oktay Aras Kitaplığı - Tahir Taner'e Armağan 28 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Oktay Aras Kitaplığı - Tahir Taner 28 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Galip Doğan, "Ord. Prof. Tahir Taner (1883-1956)", Terazi Hukuk Dergisi, Cilt 2, Sayı 16, Aralık 2007 19 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Milliyet Gazete Arşivi - Tahir Taner 28 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.