Serasker
Osmanlı Devleti'nde 1826-1908 yılları arasında kullanılan ve bugünkü Millî Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı görevine denk düşen unvan.
"Baş" anlamındaki Farsça sözcük "ser" ile, Arapça "asker" sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşturulan bu sözcük, "askerlerin başı, başasker" anlamına gelmektedir.
Yeniçeri Ocağı'nın 1826 yılında II. Mahmud tarafından ortadan kaldırılmasından sonra anılan padişah tarafından seraskerlik unvanının ihdas edilmesine karar verilmiş ve 15 Haziran 1826 tarihinde Rusçuklu Ağa Hüseyin Paşa ilk serasker olarak Bakanlar Kurulu'na dâhil olmuştur.
Bu bakan protokolde sadrazam ve şeyhülislamdan sonra üçüncü sırada geliyordu. Görev sahasına bugünkü Millî Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı ve askerî okullar girmekteydi. Deniz kuvvetleri ile başta topçu ve istihkâm imalathaneleri olmak üzere askerî fabrikalar ise bu bakanlığın görev alanına dâhil değildi.[1]
Çoğu müşir (mareşal), bazıları ise vezir rütbesine sahip olan toplam 58 serasker Osmanlı Devleti'nin kabinesinde görev almışlardır. 5 Eylül 1891'den 23 Temmuz 1908'e dek seraskerlik görevini yürüten Mehmed Rıza Paşa son serasker olmuş, aynı tarihte Meşrutiyetin İlanını müteakip Harbiye Nezareti makamının oluşturulmasıyla seraskerlik de tarihe karışmıştır.
Seraskerler listesi değiştir
Seraskerlerin listesi şöyledir[2][3]:
- Ağa Hüseyin Paşa (1826-1827)
- Koca Hüsrev Mehmed Paşa (1827-1836)
- Damat Gürcü Halil Rifat Paşa (1836-1838)
- Damad Mehmed Said Paşa (1838-1839)
- Damat Gürcü Halil Rifat Paşa (1839-1840)
- Mustafa Nuri Paşa (1840-1842)
- Çerkes Hafız Mehmed Paşa (1842-1843)
- Darbhor Mehmed Reşid Paşa (1843)
- Hasan Rıza Paşa (1843-1845)
- Süleyman Refet Paşa (1845-1846)
- Koca Hüsrev Mehmed Paşa (1846-1847)
- Damad Mehmed Said Paşa (1847-1848)
- Hasan Rıza Paşa (1848-1849)
- Damad Mehmed Ali Paşa (1849-1851)
- Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (1851-1853)
- Damad Mehmed Ali Paşa (1853-1854)
- Hasan Rıza Paşa (1854-1855)
- Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (1855)
- Hasan Rıza Paşa (1855-1857)
- Mühendis Mehmed Kâmil Paşa (1857)
- Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (1857)
- Hasan Rıza Paşa (1857-1861)
- Mehmed Namık Paşa (1861)
- Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (1861-1863)
- Mehmed Raşid Paşa (1863)
- Keçecizade Fuat Paşa (1863)
- İbrahim Halil Paşa (1863)
- Hüseyin Avni Paşa (1863-1866)
- Çırpanlı Abdülkerim Nadir Paşa (1866)
- Hasan Rıza Paşa (1866-1867)
- Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (1867-1869)
- Mehmed Namık Paşa (1869)
- Hüseyin Avni Paşa (1869-1871)
- Ahmed Esad Paşa (1871-1872)
- Çırpanlı Abdülkerim Nadir Paşa (1872)
- Fosfor Mustafa Sıdkı Paşa (1872)
- Mehmed Yaver Paşa (1872)
- Ahmed Esad Paşa (1872-1873)
- Hüseyin Avni Paşa (1873-1874)
- Çırpanlı Abdülkerim Nadir Paşa (1874-1875)
- Ali Saib Paşa (1875)
- Hüseyin Avni Paşa (1875)
- Hasan Rıza Paşa (1875-1876)
- Derviş İbrahim Paşa (1876)
- Çırpanlı Abdülkerim Nadir Paşa (1876)
- Hüseyin Avni Paşa (1876)
- Çırpanlı Abdülkerim Nadir Paşa (1876)
- Mehmed Redif Paşa (1876-1877)
- Mahmud Celaleddin Paşa (1877)
- Mehmed Rauf Paşa (1877-1878)
- İstanbullu Mehmed İzzet Paşa (1878)
- Mahmud Celaleddin Paşa (1878)
- Gazi Osman Paşa (1878-1880)
- Hüseyin Hüsnü Paşa (1880)
- Gazi Osman Paşa (1880-1881)
- Hüseyin Hüsnü Paşa (1881)
- Gazi Osman Paşa (1881-1885)
- Ali Saib Paşa (1885-1891)
- Gazi Osman Paşa (1891)
- Mehmed Rıza Paşa (1891-1908)
Kaynakça değiştir
- ^ Öztuna, Yılmaz, "Devletler ve Hanedanlar" Cilt:2, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara (1996), s.1009
- ^ Sicil-i Osmani, Mehmet Süreyya, Yayına Hazırlayan: Nuri Akbayar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996, Sayfa:1770-1771, ISBN 975-333-038-3.
- ^ Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali (1839 - 1922) Prosopografik Rehber, Sinan Kuneralp, ISIS Press, İstanbul, ISBN 9784281181, 1999