Physalis
Physalis, Solanaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir.[2]
| Physalis | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||
 | |||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||
| Değerlendirilmedi (IUCN 3.1) | |||||||||||||
Bilimsel sınıflandırma  | |||||||||||||
| |||||||||||||
Yaklaşık olarak 30–40 cm yüksekliğe erişen bitkinin meyveleri bilye büyüklüğünde ve turuncumsudur. Dokusu domatesi andırır. Meyvesi kağıdımsı bir kabuğa sarılıdır. Meyveler vitamin açısından zengindir, hoş bir kokusu vardır. Ham meyveler ekşidir, güneşte olgunlaştığında sarı-turuncu renge dönerler ve tatlanırlar.
Köken bilimiDeğiştir
Physalis sözcüğü, Yunanca phusallis (idrar kesesi) kelimesinden gelir.
Coğrafya ve üretimDeğiştir
Yer kirazı, başlıca Orta Amerika ve Güney Amerika'nın doğusunda doğal olarak yetişen küçük bir meyvedir. Türkiye'de ise Kargı'da, Uluborlu'da, Kastamonu ili Hanönü ilçesinde doğal olarak yetişmektedir. Bugün Afrika, Avustralya, Yeni Zelanda ve Hindistan başta olmak üzere, Türkiye'de dahil dünyanın birçok yerinde kültürü yapılmaktadır.
Bitki ılıman yerlerde çok yıllık ufak çalı formundadır. Kışın don olan yörelerde ise tek yıllık olarak yetiştirilir. Çabuk çimlenip büyüyen ve meyve yapan bir bitki olduğundan, ilkbahar başı çimlendirilen tohumlarından aynı yıl yazın meyve vermeye başlar. Don oluncaya kadar meyve vermeye devam eder.
TüketimiDeğiştir
Yer kirazı Kolombiya'da, idrar söktürücü olarak ve astım tedavisinde kullanılmaktadır. Meyveleri doğrudan yendiği gibi, meyve salatalarına, dondurmaya, kek ve pastalara konulmakta ve reçeli yapılmaktadır.
Altın Çilek adı altında ticareti yapılan Peru güveyfeneri'nin (Physalis peruviana) meyvesi içeriğinde lifler barındırdığından tok tutucu özelliğe sahiptir. Özellikle zayıflamada etkili olduğu yönünde tanıtımı yapılan “Altın Çilek” meyvesinin hapı piyasaya çıkarılmıştır. Ancak Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Türk Eczacılar Birliği bu konuda önemli açıklamalarda bulunmaktadır.[3].
TaksonomiDeğiştir
Physalis cinsine bağlı türler (2022):
- Physalis acutifolia - (Miers) Sandw.
- Physalis alkekengi - L.
- Physalis angulata - L.
- Physalis angustifolia - Nutt.
- Physalis arenicola - Kearney
- Physalis carpenteri - Riddell ex Rydb.
- Physalis caudella - Standl.
- Physalis cinerascens - (Dunal) Hitchc.
- Physalis cordata - Mill.
- Physalis crassifolia - Benth.
- Physalis grisea - (Waterf.) M. Martiñez
- Physalis hederifolia - A. Gray
- Physalis heterophylla - Nees
- Physalis hispida - (Waterf.) Cronquist
- Physalis lanceolata - Michx.
- Physalis latiphysa - Waterf.
- Physalis longifolia - Nutt.
- Physalis minima - L.
- Physalis missouriensis - Mack. & Bush
- Physalis mollis - Nutt.
- Physalis neomexicana - Rydb.
- Physalis patula - Mill.
- Physalis peruviana - L.
- Physalis philadelphica - Lam.
- Physalis pubescens - L.
- Physalis pumila - Nutt.
- Physalis solanaceus - (Schltdl.) Axelius
- Physalis subulata - Rydb.
- Physalis virginiana - Mill.
- Physalis viscosa - L.
- Physalis walteri - Nutt.
GaleriDeğiştir
Açık durumda bir Physalis peruviana
Physalis peruviana
.JPG)
Dış bağlantılarDeğiştir
Wikimedia Commons'ta Physalis ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'de Physalis ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
KaynakçaDeğiştir
- ^ "Genus: Physalis L". Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. 1 Eylül 2009. 29 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2010.
- ^ "ITIS". 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2022.
- ^ "Altın çilek zayıflatmıyor". www.haberdar.com. 9 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2011.