NATO Parlamenter Asamblesi

hükümetler arası kuruluş

NATO Parlamenter Asamblesi, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'ne üye ülkelerden 158 parlamenter 1955 yılında Paris’te toplanarak kurdukları örgüttür. Bu örgütün ismi 1966 yılında Kuzey Atlantik Asamblesi; 1999 yılında ise NATO Parlamenter Asamblesi olarak değiştirilmiştir.

NATO Parlamenter Asamblesi
KısaltmaNATO PA
Kuruluş1955
TürUluslararası parlamento
Konum
BaşkanMichał Szczerba (Polonya)
Başkan YardımcısıMarcos Perestrello (Portekiz)
Kevan Jones (Birleşik Krallık)
Linda Sanchez (ABD)
Nicu Falcoi (Romanya)
Theo Francken (Belçika)
Genel sekreterRuxandra Popa
Ana kurumNATO
Resmî sitenato-pa.int

Asamble toplantılarına üyeler ve ortak üyeler dışında Parlamenter gözlemciler Parlamentolararası Meclisler, Avrupa Parlamentosu temsilcileri, Parlamento misafirleri katılmaktadır.

26 Mayıs 2017'de Tiflis'te gerçekleştirilen NATO Parlamenter Asamblesi Genel Kurulunda Türkiye'nin üye sayısı 12'den 18'e çıkarıldı.[1]

Tarihçe

değiştir

Transatlantik ortaklığı tehdit eden sorunlar üzerinde birlikte düşünme fikri, ilk olarak 1950'lerin başlarında ortaya çıktı ve NATO parlamenterlerinin yıllık bir konferansının 1955'te oluşturulmasıyla şekillendi. Meclisin oluşturulması, yasama organlarının, NATO'nun temel olarak demokrasilerin politik bir transatlantik ittifakının somut bir ifadesi olduğu Washington Anlaşması'nın (aynı zamanda Kuzey Atlantik Antlaşması olarak da bilinir) ön kabulüne somut bir anlam kazandırmak isteğini yansıtmaktadır.

NATO ve NATO PA arasındaki işbirliği temeli, Aralık 1967'de Kuzey Atlantik Konseyi'nin (NAC) NATO Genel Sekreterine iki kurum arasında daha yakın işbirliği sağlama konusunu incelemesi için yetki vermesiyle güçlendirildi. Takip eden yıl boyunca yapılan görüşmelerin bir sonucu olarak, NATO Genel Sekreteri, NAC ile istişarelerin ardından NATO ve Meclis arasındaki çalışma ilişkisini geliştirmek için bir dizi önlem uyguladı. Bu önlemler arasında Genel Sekreterin Meclisin Tam Oturumlarında kabul edilen tüm öneri ve kararlara yanıt vermesi bulunmaktadır. Berlin Duvarı'nın yıkılmasının ardından, NATO-PA, Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin siyasi liderleriyle yakın ilişkiler geliştirerek yetki alanını genişletti. Bu bağlantılar, NATO'nun bölgenin hükûmetleriyle başlattığı diyalogu büyük ölçüde kolaylaştırmıştır. 21 Kasım 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında Madrid'de, Parlamenter Meclis Rusya'yı "terör devleti" olarak tanıdı ve özel bir uluslararası mahkemenin kurulmasını talep etti. Slovakya heyetinin başı Tomas Valasek, "karar Rusya'yı Avro-Atlantik güvenliği için en doğrudan tehdit olarak adlandırıyor... Mevcut rejimi altında Rusya'nın bir terör devleti olduğunu açıkça belirtiyor" dedi.[2]

 
2014 Newport zirvesinin başlamasından önce Londra'daki Parlamenterler Meclisi toplantısı

NATO PA, Atlantik İttifakı üye devletlerinin tüm parlamentolarından milletvekillerini bir araya getirerek NATO ile üye ulusların parlamentoları arasında bir bağlantı sağlar.

Aynı zamanda, NATO politikalarının daha şeffaf hale gelmesine katkıda bulunarak, temel güvenlik konularında parlamentoların farkındalığını ve anlayışını artırır. Önemli olan, Atlantik İttifakı'nın temelini oluşturan transatlantik ilişkiyi sürdürmeye ve güçlendirmeye yardımcı olmasıdır.

Soğuk Savaş'ın sona ermesinden bu yana, NATO PA, NATO'ya daha yakın ilişki arayan Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri ve ötesinden milletvekillerini çalışmalarına entegre ederek yeni bir rol üstlenmiştir. Bu entegrasyon hem siyasi hem de pratik yardım sağlamış ve Avro-Atlantik bölgesindeki parlamenter demokrasinin güçlendirilmesine katkıda bulunmayı amaçlamıştır. Ayrıca NATO'nun ortaklık ve işbirliği programını tamamlayıp güçlendirmiştir.

Meclis, 1997 yılı sonunda imzalanan Katılım Protokolleri'nin onay sürecine yardımcı olma görevi doğrultusunda, Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Polonya'nın Mart 1999'da İttifak'a katılımını sağlayan süreçte doğrudan ilgili olmuştur. Aynı rolü, Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovakya ve Slovenya'nın Mart 2004'te İttifak'a katılımına yönelik onay sürecinde de oynamıştır.

NATO ile ilişkisi

değiştir

NATO-PA ile NATO arasında resmi bir bağlantı bulunmamakla birlikte, Soğuk Savaş sonrası dönemde yoğunlaşan işbirliği tarihi vardır.

Meclis'in Daimi Komitesi, NATO Genel Merkezi'nde yıllık olarak NATO Genel Sekreteri ve Kuzey Atlantik Konseyi'ne Daimi Temsilciler ile bir araya gelerek İttifak'ın durumu hakkında görüş alışverişinde bulunmakta ve yasama organlarının perspektifini sunmaktadır. Genel Sekreter, Meclisin bahar ve sonbahar oturumlarına katılmakta ve diğer özel etkinliklere katılmaktadır; ayrıca Meclisin sonbahar oturumunda kabul edilen önerilere yazılı bir yanıt sunmaktadır. Meclis Başkanları da İttifak'ın Zirve toplantılarına katılmaktadır.

NATO'nun komuta zincirindeki Yüksek Müttefik Komutan Avrupa (SACEUR) ve diğer üst düzey askeri yetkililer de düzenli olarak Meclis üyeleriyle çeşitli formatlarda bir araya gelmektedir.

NATO Parlamenter Asamblesi Temsilci Sayıları

değiştir
Temsilci Sayıları [3]
NATO Ülkeleri İlişkili Devletler
  Arnavutluk 4   Lüksemburg 3   Ermenistan 3
  Belçika 7   Hollanda 7   Azerbaycan 5
  Bulgaristan 6   Norveç 5   Bosna-Hersek 3
  Danimarka 5   Polonya 12   Finlandiya 4
  Almanya 18   Portekiz 7   Gürcistan 4
  Estonya 3   Romanya 10   Moldova 3
  Fransa 18   Slovakya 5   Avusturya 5
  Yunanistan 7   Slovenya 3   İsveç 5
  İzlanda 3   İspanya 12    İsviçre 5
  İtalya 18   Çekya 7   Sırbistan 5
  Kanada 12   Türkiye 18   Ukrayna 8
  Hırvatistan 5   Macaristan 7
  Letonya 3   ABD 36
  Litvanya 4   Birleşik Krallık 18
  Kuzey Makedonya 3   Karadağ 3
Toplam: 269 Toplam: 50

Başkanları

değiştir
Başkan Görev süresi Ülke
Wishart McLea Robertson 1955–1956   Kanada
Wayne Hays 1956–1957   ABD
Johannes Josephus Fens 1957–1959   Hollanda
Antoine Béthouart 1959–1960   Fransa
Nils Langhelle 1960–1961   Norveç
Pietro Micara 1961–1962   İtalya
Thomas Dugdale,
1st Baron Crathorne
1962–1963   Birleşik Krallık
Georg Kliesing 1963–1964   Batı Almanya
Henri Moreau de Melen 1964–1965   Belçika
José Soares da Fonseca 1965–1966   Portekiz
Jean-Eudes Dubé 1966–1967   Kanada
Matthías Árni Mathiesen 1967–1968   İzlanda
Kasım Gülek 1968–1969   Türkiye
Wayne Hays 1969–1970   ABD
Romain Fandel 1970–1971   Lüksemburg
Terrence Murphy 1971–1972   Kanada
John Peel 1972–1973'   Birleşik Krallık
Knud Damgaard 1973–1975   Danimarka
Wayne Hays 1975–1977   ABD
Geoffrey de Freitas 1977–1979   Birleşik Krallık
Paul Thyness 1979–1980   Norveç
Jack Brooks 1980–1982   ABD
Peter Corterier 1982–1983   Batı Almanya
Patrick Wall 1983–1985   Birleşik Krallık
Charles McCurdy Mathias Jr. 1985–1986   ABD
Ton Frinking 1986–1988   Hollanda
Patrick Duffy 1988–1990   Birleşik Krallık
Charles Rose 1990–1992   ABD
Loïc Bouvard 1992–1994   Fransa
Karsten Voigt 1994–1996   Almanya
William V. Roth Jr. 1996–1998   ABD
Javier Rupérez 1998–2000   İspanya
Rafael Estrella 2000–2002   İspanya
Doug Bereuter 2002–2004   ABD
Pierre Lellouche 2004–2006   Fransa
Bert Koenders 2006–2007   Hollanda
José Lello 2007–2008   Portekiz
John S. Tanner 2008–2010   ABD
Karl A. Lamers 2010–2012   Almanya
Hugh Bayley 2012–2014   Birleşik Krallık
Mike Turner 2014–2016   ABD
Paolo Alli 2016–2018   İtalya
Rasa Juknevičienė 2018   Litvanya
Madeleine Moon 2018–2019   Birleşik Krallık
Attila Mesterházy 2019–2020   Macaristan
Gerald Connolly 2020–2022   ABD
Joëlle Garriaud-Maylam 2022–2023 [4]   Fransa
Michał Szczerba 2023-   Polonya

[5]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Türkiye'nin NATO PA'daki üye sayısı arttı". Anadolu Ajansı. 14 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "NATO Parliamentary Assembly recognizes Russia as 'terrorist state,' calls for special tribunal creation". The Kyiv Independent. 21 Kasım 2022. 6 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2023. 
  3. ^ "NATO Temsilci Sayıları". 13 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "French Senator condemns Russia, backs Ukraine, as she is elected NATO PA President". 21 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2022. 
  5. ^ NATO Parliamentary Assemblee. "NATO PA - PRESIDENTS FROM 1955 TO 2014". www.nato-pa.int. 16 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2017. 

Dış bağlantılar

değiştir