Katman

Katman (stratum; çoğulu: strata): Jeolojide ve ilgili alanlarda, belirli litolojik özellikler veya tabaka yüzeyleri veya tabaka düzlemleri olarak bilinen görünür yüzeylerle ayrıldığı bitişik tabakalardan ayıran özelliklerle karakterize bir kaya veya tortu tabakasıdır.^[1] Uluslararası Stratigrafik Kılavuz'un yayınlanmasından önce,^[1] daha eski yayınlar bir tabakayı ya tek bir yatağa eşdeğer ya da birkaç yataktan oluşan olarak tanımlamıştır. Kalınlığı 1 cm'den fazla olan ve yatağın bir parçasını oluşturan bir tabaka olarak veya hem yatağı hem de tabakayı içeren genel bir terim olarak kullanılmıştır.^[2]

Bedford, Kanada'daki taş ocağında Goldenville tabakaları. Bunlar Orta Kambriyen deniz çökelleridir. Bu oluşum Nova Scotia'nın yarısından fazlasını kaplar ve bazı bölgelerde 8.800 m (29.000 ft) kalınlıktadır.

Özellikler değiştir

Güneydoğu Utah'ın Colorado Platosu bölgesindeki Permiyen'den Jura'ya kadar olan tabakalar, stratigrafinin ilkelerini göstermektedir. Bu tabakalar, Capitol Reef Ulusal Parkı ve Canyonlands Ulusal Parkı gibi geniş aralıklı korunan alanlardaki ünlü belirgin kaya oluşumlarının çoğunu oluşturur. Yukarıdan aşağıya: Navajo Kumtaşı'nın yuvarlak ten rengi kubbeleri, katmanlı kırmızı Kayenta Formasyonu, uçurum oluşturan, dikey olarak eklemli, kırmızı Wingate Kumtaşı, eğim oluşturan, morumsu Chinle Formasyonu, katmanlı, daha açık kırmızı Moenkopi Formasyonu ve beyaz, katmanlı Cutler Formasyon kumtaşı. Utah, Glen Canyon Ulusal Rekreasyon Alanı'ndan bir resim.

Tipik olarak bir katman genellikle çok büyük katman kalınlıkları oluşturmak üzere birbiri üzerine binen birkaç paralel katmandan biridir.^[1] Tabakaları ayıran yatak yüzeyleri (tabaka düzlemleri) ya periyodik erozyon, çökelmenin kesilmesi ya da ikisinin bir kombinasyonu ile ilişkili birikimdeki epizodik kırılmaları temsil eder.^[3]^[4] Diğer katmanlarla birlikte istiflenen bireysel katman, Dünya yüzeyinin yüzbinlerce kilometrekaresine yayılabilen bileşik stratigrafik birimler oluşturabilir. Bireysel tabaka benzer şekilde geniş alanları kapsayabilir. Tabakalar tipik olarak kayalıklarda, yol kesimlerinde, taş ocaklarında ve nehir kıyılarında açığa çıkan farklı renkli veya farklı yapılı malzemeden oluşan bantlar olarak görülürler. Bantların kalınlığı birkaç milimetreden birkaç metreye veya daha fazlasına kadar değişebilmektedir. Bir bant, belirli bir birikim biçimini temsil edebilir: nehir silti, sahil kumu, kömür bataklığı, kumul, lav yatağı, vb gibi.

Galeri değiştir

Fransız Alpleri'nde bir dağ yüzündeki tabaka
Eyaletler arası yol Doğu Tennessee'de kireçtaşı ve şeyl katmanlarını kesti
Depot Sahili, Yeni Güney Galler'deki kaya tabakaları
Barstow, California yakınlarındaki Barstow Formasyonu'ndaki Gökkuşağı Havzası Senklinesi. Katlanmış katmanlar.
Tennessee'nin merkezinde, Yukarı Ordovisyen kireçtaşı ve küçük şeyl çıkıntısı
Kıbrıs'ta klasik katmanlı yapıyı gösteren Tebeşir Katmanları
Kuvars sahil kumunda (Chennai, Hindistan) ince tabaka halinde ağır mineraller (koyu)
La Paz, Baja California Sur, Meksika yakınlarındaki Tabakalı Ada

Ayrıca bakınız değiştir

Arkeolojik ufuk
Yatak (jeoloji)
Jeolojik oluşum
- Kaya oluşumlarının listesi
Jeolojik harita
Jeolojik birim
Laminasyon (jeoloji)
Süperpozisyon yasası

Kaynakça değiştir

^ ^a ^b ^c Salvador, A. ed., 1994. International stratigraphic guide: a guide to stratigraphic classification, terminology, and procedure. 2nd ed. Boulder, Colorado, The Geological Society of America, Inc., 215 pp. 978-0-8137-5216-7. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Salvador1994a" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
^ Neuendorf, K.K.E., Mehl, Jr., J.P., and Jackson, J.A., eds., 2005. Glossary of Geology 5th ed. Alexandria, Virginia, American Geological Institute. 779 pp. 0-922152-76-4.
^ Davies, N.S., and Shillito, A.P. 2021, True substrates: the exceptional resolution and unexceptional preservation of deep time snapshots on bedding surfaces. Sedimentology. published online 22 May 2021, doi: 10.1111/sed.12900.
^ Davies, N.S., and Shillito, A.P. 2018, Incomplete but intricately detailed: the inevitable preservation of true substrates in a time-deficient stratigraphic record. Geology, 46, 679–682.

Dış bağlantılar değiştir

GeoWhen Veritabanı 23 Haziran 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[Salvador1994a-1] Salvador, A. ed., 1994. International stratigraphic guide: a guide to stratigraphic classification, terminology, and procedure. 2nd ed. Boulder, Colorado, The Geological Society of America, Inc., 215 pp. 978-0-8137-5216-7. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Salvador1994a" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)

[NeuendorfOthers2005a-2] Neuendorf, K.K.E., Mehl, Jr., J.P., and Jackson, J.A., eds., 2005. Glossary of Geology 5th ed. Alexandria, Virginia, American Geological Institute. 779 pp. 0-922152-76-4.

[DaviesOthers2021a-3] Davies, N.S., and Shillito, A.P. 2021, True substrates: the exceptional resolution and unexceptional preservation of deep time snapshots on bedding surfaces. Sedimentology. published online 22 May 2021, doi: 10.1111/sed.12900.

[DaviesOthers2018a-4] Davies, N.S., and Shillito, A.P. 2018, Incomplete but intricately detailed: the inevitable preservation of true substrates in a time-deficient stratigraphic record. Geology, 46, 679–682.

[1]

[2]

[3]

[4]