Küresel Göç Mutabakatı
Güvenli, Sistemli ve Düzenli Göç için Küresel Mutabakat Metni, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 19 Aralık 2018'de kabul edilmiş uluslararası belgedir.
 | |
| Tür | Uluslararası mutabakat |
|---|---|
| Yazılma | 13 Temmuz 2018 |
| İmzalanma | 19 Aralık 2018[1][2] |
| Yer | New York, ABD |
| Diller | Arapça, Çince, İngilizce, Fransızca, Rusça, İspanyolca |
Evrensel insan hakları ve temel özgürlüklere dayalı on temel ilkeyi içeren metinde, göç yönetimine ilişkin 23 hedef belirlenmiştir. Göç konusunda anlaşmaya varılan ilk uluslararası sözleşme olma özelliğini taşır. Mutabakatı onaylayan BM kararına 152 ülke destek vermiştir.[3]
Metnin, yasal olarak bağlayıcılığı yoktur; dolayısıyla iç hukuk veya uluslararası hukuk bakımından herhangi bir yükümlülük oluşturmaz ancak, aynı yıl kabul edilen Mültecilere İlişkin Küresel Mutabakat ile birlikte, göç alan hiçbir devletin bu durumla tek başına karşı karşıya kalmaması adına yapılan iki girişimden biri olması bakımından önemli bir belgedir.[4]
Arka plan değiştir
II. Dünya Savaşı’nın sona ermesinden itibaren yerinden edilen insan sayısının 2016 yılında en yüksek seviyeye ulaşması üzerine Birleşmiş Milleler Genel Kurulu tarihinde ilk defa mülteci ve göçmenlerin kitleler halindeki hareketlerini düzenlemek üzere bir zirve düzenlemiş; zirvede 19 Eylül 2016 tarihinde 193 ülke oy birliği ile Göçmenler ve Mülteciler için New York Deklerasyonu'nu kabul etmişti. Bu deklarasyonda iki yeni küresel “sözleşme” çağrısı yapıldı: biri diğeri güvenli, sıralı ve düzenli göç hakkında, diğeri mülteciler için.[5]
Hazırlık süreci değiştir
New York Bildirisi uyarınca hükûmetler ve diğer ilgili paydaşlar uluslararası göç alanında eşgüdümü güçlendirmek ve kapsamlı bir uluslararası işbirliği çerçevesi geliştirmek amacıyla iki yıl boyunca birbrinden ayrı iki müzakere süreci yürüdü. Bu müzarekelerin sonucuda" Güvenli, Sistemli ve Düzenli Göç için Küresel Mutabakat ve Mültecilere İlişkin Küresel Mutabakat başlıklı iki uluslararası belge hazırlandı. Küresel Göç Mutabakatının hazırlık süreci Mart 2017’de BM Genel Sekreteri Uluslararası Göç Özel Temsilcisi olarak görevlendirilen Louise Arbour eşgüdümünde, Meksika ve İsviçre BM daimi temsilcilerinin eş kolaylaştırıcılığında yürütüldü.[4] Uluslararası Göç Örgütü ülkelere teknik destek vererek süreçte aktif rol oynadı.
Metnin içeriği değiştir
Mutabakat metni ‘Girizgâh’, ‘yol gösterici ilkeler’, ‘amaçlar ve taahhütler’ ve ‘uygulama’ olmak üzere dört ana bölümden oluşur. uluslararası göçe dair öne çıkardığı 23 maddelik amaçlar ve taahhüt listesi içerir.[6]
Metinde, göç konusuyla bağlantılı pek çok uluslararası sözleşme ve düzenlemeye atıf yaptıktan sonra şu dokuz ilke aracılığı ile ortak hedefleri belirler:[7] insan odaklılık, uluslararası işbirliği, ulusal egemenlik, hukukun üstünlüğü ve kanuni prosedür, sürdürülebilir kalkınma, insan hakları, cinsiyet hassasiyeti, çocuk hassasiyeti bütüncül hükûmet yaklaşımı, bütüncül toplum yaklaşımı.
Mutabakatın içerdiği amaç ve taahhüt listesinin bir kısmı göç öncesine ilişkindir. Örneğin: ‘İnsanları ülkesini terk etmeye zorlayan yapısal faktörleri asgariye indirmek’, ‘güvenli ve düzenli göç için uluslararası işbirliğini güçlendirmek’, ‘düzenli göç yollarının esnek ve ulaşılabilir olmasını sağlamak’ .
Göç sürecine dair sorumluluklar yükleyen hedefler şunlardır: ‘İnsanları ülkesini terk etmeye zorlayan yapısal faktörleri asgariye indirmek’, ‘güvenli ve düzenli göç için uluslararası işbirliğini güçlendirmek’, ‘düzenli göç yollarının esnek ve ulaşılabilir olmasını sağlamak’
Göçmenlerin hedef ülkedeki hak ve ödevlerine ilişkin olan hedeflerin başlıkları şunlardır:Göçmenlerin adil çalışma ve istihdam şartlarının oluşması için destek sağlamak’, ‘kırılgan gruplara koruma sağlamak’, ‘göçmenlerin temel kamusal hizmetlere erişmesini sağlamak’, ‘göçmenlerin vasıflarının ve yeteneklerinin gittikleri ülkede de kullanabilmesini sağlamak’, ‘göçmenlerin hızlı, güvenli ve ucuz para transfer etme mekanizmalarını kolaylaştırmak’, ‘göçmenlerin sosyal güvenlik haklarının korunmasını sağlamak
Ayrıca ‘güvenli geri dönüş’ ve ‘geri dönülen ülkede entegrasyon olanaklarını genişletmek’ konusunda ve göçmenlere yönelik kamuoyu algısını kanıt temelli söylemlerle şekillendirmek ve ‘göçmenlerin kriminalize edilmesini engellemek’ konusunda hedefler belirlenmiştir.
Kabulü değiştir
Mutabakatın nihai taslağı 13 Temmuz 2018'de ABD hariç tüm BM üye ülkeleri tarafından kabul edidi. Aralık 2018’de Fas’ın ev sahipliğinde Marakeş'te gerçekleşen hükûmetlerarası konferansta ise 164 ülke destek verdi. Mutabakatı onaylayan karar, 19 Aralık 2018'de New York'taki BM Genel Kurul'da 152 ülke tarafından imzalandı.
Mutabakata ABD başta olmak üzere Macaristan, Çekya, Polonya ve İsrail karşı çıkmış, 12 ülke ise çekimser kalmıştır. Karşı çıkan ülkeler, mutabakatın, egemenlik haklarına saygı duymadığını ileri sürmüştür.
Uygulama değiştir
Mutabakat metininin içerdiği amaç ve taahhütleri gerçekleştirmek için BM Göç Ağı adıyla bir işbirliği mekanizması kurulması öngörülmüştür. Bu ağın iki yılda bir Genel Kurul'a rapor sunması hedeflenir.[6]
Uluslararası Göç İnceleme Forumu, mutabakatın uygulama aşamasını takip edecek esas devletlerarası mekanizmadır. Forum’un 2022’de başlamak üzere 4 yılda bir toplanması ve mutabakatın yerel, bölgesel ve küresel düzeyde uygulanmasını takip etmesi ve değerlendirme raporu yayınlaması hedeflenir.[6]
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ "UN to adopt migrant pact hit by withdrawals". 10 Aralık 2018. 25 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022.
- ^ "UN conference adopts migration compact, Estonia to issue approval next week". 10 Aralık 2018. 25 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022.
- ^ "BM Küresel Göç Mutabakatı'nı kabul etti". TRT Haber. 19 Aralık 2018. 25 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022.
- ^ a b MemiSoglu, Fulya; YiĞiT, Celil (23 Şubat 2021). "ULUSLARARASI GÖÇ VE KALKINMA: TEORİ VE GÜNCEL MESELELER". Yildiz Social Science Review. 5 (1): 39-62. doi:10.51803/yssr.595809. ISSN 2149-4363.
- ^ "Mülteciler için Küresel Sözleşme Açıklandı: ICVA Özet Raporu" (PDF). icvanetwork.org. Haziran 2017. 25 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022.
- ^ a b c Kesgin, Selman Salim (20 Aralık 2018). "Beklentiler ve gerçeklikler arasında 'Göç Konusunda Küresel Mutabakat'". www.aa.com.tr. 21 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2022.
- ^ Eren, Esra YILMAZ (30 Haziran 2021). ""Güvenli, Sistemli ve Düzenli Göç İçin Küresel Mutabakat" Üzerine Bir Değerlendirme". Türk-Alman Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 3 (1): 65-122. ISSN 2687-3923. 26 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2022.
Dış bağlantılar değiştir
- Güvenli, Sistemli ve Düzenli Göç için Küresel Mutabakat metni 25 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Güvenli, Sistemli ve Düzenli Göç için Küresel Mutabakat metni 25 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (gayriresmi Türkçe çeviri)