Jestina Mukoko
Jestina Mukoko Zimbabweli insan hakları aktivisti ve Zimbabve Barış Projesi yöneticisi. Eski bir gazeteci ve haber spikeri olan Mukoko Zimbabve Devlet Televizyonu’nda çalışmıştır. 2010 yılında Mukuko ülkesindeki kadın ve insan hakları konusundaki çalışmaları, cesareti ve liderliği dolayısıyla ABD Dışişleri Bakanlığı’nın verdiği Uluslararası Cesur Kadınlar Ödülü’ne layık görülmüştür. Ödülünü 10 Mart 2010 tarihinde düzenlenen bir törenle almıştır.[1] Mukoko aynı yıl Colby Collage’da insan hakları eğitim ortağı olarak görev yaptı.[kaynak belirtilmeli]
Jestina Mukoko | |
|---|---|
.jpg) Jestina Mukoko Uluslararası Cesur Kadınlar Ödül töreninde 10 Mart 2010. | |
| Milliyet | Zimbabve |
| Meslek | Gazeteci, Televizyon sunucusu |
| Tanınma nedeni | İnsan hakları aktivisti |
Kaçırılması değiştir
3 Aralık 2008 gecesi Jestina Mukoko Harare’nin kuzey kesminde bulunan evinden kaçırılarak alıkoyuldu.[2] Kaçırılmasından bir gün sonra Güney Afrika Business Day gazetesinden Dumisani Muleya ‘’Mukoko’nun hükûmet karşıtı gösterilere yönelik planları dolayısıyla devlet tarafından görevlendirilmiş ajanlar tarafından kaçırıldığı’’ iddiasında bulundu.[3] Daha sonra İngiliz The Independent gazetesine konuşan Mukoko, aktif bulunduğu sivil toplum kuruluşları ve Barış Projesi hakkında sorgulanmak üzere götürüldüğünü ve hükûmete karşı askeri eğitim vermek üzere gençleri örgütlemekle suçlandığını söyledi. Sorgusu esnasında kauçuk joplar kullanılarak falakaya yatırılarak işkence görmüştür. (Devam eden yargılama sürecinde görünür bir iz bırakmadığı için falakanın Zimbabwe rejiminin favori işkence yöntemi olduğu iddia edilmektedir.)[4] Kaçırıldıktan üç gün sonra Mukoko, “kanun ve düzen’’ yetkilisi olduğunu iddia eden bir grup sorgu memuruna teslim edildi. Hükümet karşıtı askeri eğitim verildiğine dair tanık olmayı redderderse, ‘’yok edilme’’ tehdidinde bulunuldu.[4]
Gordon Brown ve Condoleezza Rice’de dahil olmak üzere dünyanın önde gelen isimleri Mukoko’nun serbest bırakılmasını hükûmetten talep etti.[4] İçlerinde Jimmy Carter, Kofi Annan ve Graca Machel gibi isimlerin bulunduğu ‘’Group of Elders’’ (Yaşlılar Grubu) Güney Afrika’da bir konferans düzenleyerek Mukoko’nun serbest bırakılması çağrısında bulundu.[4]
Zimbabve Yüksek Mahkemesi Mukoko’nun nerede olduğunun bildirilmesi hususunda bir arama kararı çıkarttı ve Zimbabve Cumhuriyet Polisine bu emri iletti.[5] Mukoko’nun nerede olduğu hususunun araştırılması için verilen bu emir polislerce ihmal edildi.[4] Bu esnada Mukoko, polis memuru olduğu öngörülen bir kişi tarafından ‘’sözde verilecek askeri eğitim için eski bir polis memurunun görevlendirildiğine dair’’ itirafı içeren ifade tutanağını imzalaması için saatlerce çakıllı bir alanda dizleri üzerinde bekletildi. Mukoko’nun ciddi alerjileri bulunması dolayısıyla sağlık durumu gittikçe kötüleşti. Harare’nin dışındaki King George IV kışlasına götürüldü ve baskı altında kameraların karşısına geçirildi. Eline tutuşturulan bir metni okuyarak sözde askeri eğitimlerin eski bir polis memuru olan Fidelis Mudimu ile bağlantısı olduğunu itirafında bulundu.[4] Devamında Mukoko, okul arkadaşı ve meslektaşı Broderick Takawera’yla beraber polis tarafından gözaltına alındı. Çeşitli polis karakolları arasında dolaştırıldı ve defalarca kez evi ve bürosunun aramasına nezaret ettirildi.[4]
24 Aralık’ta hükûmetçe yönetilen The Herald gazetesi, Mukoko’nun ‘’Hükümeti devirmeye çalışan kişileri askere almaya teşebbüs’’ suçundan Harare’de yargılanmaya başladığını duyurdu.[6] Mukoko’ya herhangi bir avukat atanmadı. 72 yaşındaki bir erkek şahıs, babası, annesi, Violet Mupfuranhehwe, Collen Mutemagawo ve gözaltında tutulan 2 yaşındaki çocuğu da dahil olmak üzere yedi kişiyle beraber mahkemeye çıktı.[4]
Kaçırılmasından üç ay sonra 2009 yılının mart ayında kefaret ve adli kontrol şartlarıyla serbest bırakıldı.[7] Adli kontrolle Mukoko’ya yurt dışı yasağı getirildi (pasaportuna el konuldu) ve haftada bir defa polis karakoluna giderek bildirimde bulunma zorunluluğu getirildi.[8] 21 Eylül 2009 tarihinde Zimbabve Yüksek Mahkemesi Jestina Mukoko’ya karşı uygulanan adli yaptırımların tamamen durdurulmasına hükmetti. Uluslararası Af Örgütü kararı memnuniyetle karşıladıklarını ve geniş kapsamda algıladıklarını, bu kararın Mugabe hükûmeti tarafından uygulanan siyasi muhalifleri susturma politikasına karşı olduğunu belirtti.[8]
Mukoko, 2010 yılında Uluslararası Cesur Kadınlar Ödülü’ne layık görüldü ve düzenlenen törenle 10 Mart 2010 tarihinde ödülünü aldı.
Dış bağlantılar değiştir
- Jestina Mukoko26 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Röportajı
- Mukoko Reveals Grotesgue Torture26 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Daily News - Makale (İngilizce)
Kaynakça değiştir
- ^ Nehanda Radio website, "Jestina Mukoko meets Michelle Obama", 12 Mart 2010 16 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 19 Ocak 2011
- ^ "Zimbabwe activist abducted by 12 gunmen 6 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." CNN. 3 Aralık 2008.
- ^ Muleya, Dumisani. "Watershed for Mugabe as soldiers rampage 7 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Business Day. 4 Aralık 2008.
- ^ a b c d e f g h "Jestina Mukoko: 'Mugabe's henchmen came for me before dawn'", by Daniel Howden, The Independent, 17 Ocak 2009 25 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi 19 Ocak 2011
- ^ "Zimbabwe court orders police to look for activist 6 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." CNN. 9 Aralık 2008.
- ^ "Seized Zimbabwe activist in court". BBC Online. 24 Aralık 2008. 15 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2008.
- ^ update Pambazuka News, "Jestina Mukoko released", 6 Mart 2009[ölü/kırık bağlantı], Erişim tarihi 19 Ocak 2011
- ^ a b "Zimbabwe Supreme Court orders end to prosecution of activist Jestina Mukoko", Amnesty International News, 27 Eylül 2009 9 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi 19 Ocak 2011