I. Karl
I. Karl veya I. Charles (Karl Franz Joseph Ludwig Hubert Georg Otto Maria; 17 Ağustos 1887 – 1 Nisan 1922) Avusturya'nın son imparatoru, Macaristan'ın son kralı, (Macarca: IV. Károly) Bohemya Krallığı'nın son kralı, (Çekçe: Karel III.) ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun dağılmasından önce Habsburg-Lorraine Hanedanı'na ait son hükümdar.
| I. Karl | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Avusturya Kralı I. Charles | |||||
| Avusturya İmparatoru Macaristan Kralı | |||||
| Hüküm süresi | 21 Kasım 1916 - 12 Kasım 1918 (1 yıl, 11 ay ve 22 gün) | ||||
| Taç giymesi | 30 Aralık 1916, Budapeşte | ||||
| Önce gelen | Franz Joseph | ||||
| Sonra gelen | Monarşi kaldırıldı | ||||
| Habsburg-Lorraine Hanedanı'nın başı | |||||
| Hüküm süresi | 21 Kasım 1916 - 1 Nisan 1922 | ||||
| Sonra gelen | Otto von Habsburg | ||||
| Doğum | 17 Ağustos 1887 Persenbeug-Gottsdorf, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu | ||||
| Ölüm | 1 Nisan 1922 (34 yaşında) Funchal, Madeira, Portekiz | ||||
| Eş(ler)i | Bourbon-Parma Prensesi Zita (e. 1911) | ||||
| Çocuk(lar)ı | Otto von Habsburg | ||||
| |||||
| Hanedan | Habsburg-Lorraine Hanedanı | ||||
| Babası | Arşidük Otto | ||||
| Annesi | Maria Josepha (Saksonya) | ||||
| Dini | Katolik Kilisesi | ||||
| İmza |  | ||||
| Avusturyalı Karl | |
|---|---|
 Szent István Lovagrend tarikatı cübbesiyle Avusturyalı I. Karl | |
| İmparator ve İtirafçı | |
| Kutsayanlar | Katolik Kilisesi |
| Kutsanma | 3 Ekim 2004, Aziz Petrus Bazilikası, Vatikan Papa II. Ioannes Paulus tarafından |
| Türbe | Monte'deki Hanımefendimiz Kilisesi, Funchal, Portekiz |
| Yortu | 21 Ekim |
| Simge | İmparatorluk cübbesi, madalyonlar |
| Koruyucu aziz | Dünya barışı |
Hayatı
değiştir
Avusturya Arşidükü Arşidük Otto ve Saksonya Prensesi Maria Josepha'nın oğlu olan Charles, 1914'te amcası Arşidük Franz Ferdinand'a yapılan Saraybosna Suikastı ile öldürüldükten sonra İmparator Franz Joseph'in varisi oldu. 1911'de Bourbon-Parma Hanedanı'ndan Prenses Zita ile evlendi.[1][2]
Karl, Franz Joseph'in ölümünden sonra Kasım 1916'da tahta çıktı. Avusturya-Macaristan'ın I. Dünya Savaşı'ndan çıkışını müzakere etmek için gizli girişimlerde bulundu, ancak başarısız oldu. Karl'ın imparatorluğu federal bir birliğe dönüştürerek koruma niyetine rağmen, Avusturya-Macaristan hızla çözünmeye doğru yöneldi; Çekoslovakya, Sloven, Hırvat ve Sırp Devleti ilan edildi ve Macaristan, Ekim 1918'in sonuna kadar Avusturya ile monarşik ilişkilerini durdurduğunu açıkladı. 11 Kasım 1918 Ateşkesi'nin ardından Karl'ın devlet işlerinden çekilmesi istendi, ancak feragat etmedi.[3] Ertesi gün Alman-Avusturya Cumhuriyeti ilan edildi ve Nisan 1919'da Avusturya Parlamentosu tarafından resmi olarak tahttan indirildi ve İsviçre'ye sürüldü.[4]
Karl hayatının geri kalan yıllarını monarşiyi restore etmek ve tahta yeniden çıkmak için harcadı. 1921'de Macar tahtını geri almak için iki girişimde bulundu; Her ikisi de Macaristan'ın naibi Miklós Horthy'nin desteğinin olmaması nedeniyle başarısız oldu.
Ölümü
değiştirKarl ikinci kez Portekiz adası Madeira'ya sürüldü ve kısa süre sonra hastalandı. 1922'de solunum yetmezliğinden öldü.
Taziz
değiştirKilise liderleri Karl'ı her zaman Hristiyan inancını öne koyması ve özellikle 1917'den sonra savaş sırasında barış getirici rolünden dolayı onu övmüştür.
Onun azizleştirme davası için kampanya, 1949'da Viyana'da başlamıştır. Azizleştirme davası Roma'ya taşınmış ve 25 Nisan 1951 tarihinde "Tanrı'nın Hizmetkarı" ilan edilerek azizleştirme sürecinde ilk adım atılmıştır.[5] 1972'de mezarı açılmış, ve bedeninin çürümediği gözlemlenmiştir.[6]
14 Nisa 2003 yılında Vatikan Aziz Davaları Dairesi, Papa II. Ioannes Paulus huzurunda Avusturyalı Karl'ın "Kahramanca Erdemleri"ni ilan etti. Bu şekilde Karl, "hürmet gösterilebilir" ünvanını aldı. 21 Aralık 2003'te kongregasyon, üç tıbbi uzmana dayanarak 1960'da Karl'ın şefaatiyle gerçekleşen bir mucizeyi onayladı. Karl'a dayandırılan bu mucize, Societas Filiarum Caritatis a Sancto Vincentio de Paulo tarikatı üyesi ve bir Polonya doğumlu Brezilyalı olan rahibe Maria Zita Gradowska'nın bilimsel olarak açıklanamayan iyileşmesiydi.[7]
Papa II. Ioannes Paulus, 3 Ekim 2004'te Aziz Petrus Bazilikasında bir taziz töreniyle onu "Kutlu" ilan etti. Papa aynı zamanda, Karl'ın 1911'de Prenses Zita ile olan evlilik tarihini yani 21 Ekimi yortu günü ilan etti.[8] Seremonide papa şunları söyledi:
Hristiyanların belirleyici görevi Tanrı'nın isteğini aramak, anlamak ve uygulamaktır. Hristiyan bir devlet adamı olan Avusturyalı Karl bununla her gün yüzleşti. Onun bakış açısında savaş "dehşet vericiydi". Birinci Dünya Savaşı'nın kargaşası içerisinde o, benden önce gelen Papa XV. Benedict'in barış girişimini destekledi.[9]
31 Ocak 2008'de 16 aylık bir araştırmanın sonucunda Kilise, Karl'a atfedilen bir mucizeyi daha onayladı. Orlando, Florida'da bulunan bir "dindar Baptist", Louisiana'da yakın zamanda Katolik olmuş birkaç kişinin Karl'ın şefaatini istemesi sonucu mucizevi şekilde iyileşti.[10][11][12][13]
2011'de Dua Ligi, Karl'ın Azizlik davasının desteklenmesi için bir websitesi kurdu[14] ve Viyanalı Kardinal Christoph Schönborn davaya sponsor oldu. Karl'ın torunlarından biri olan Prenses Maria-Anna Galitzine, azizlik kampanyası için önce gelen figürlerden biri oldu.[15][16]
Kaynakça
değiştir- ^ EB1922; Pribram, Alfred Francis
- ^ Brook-Shepherd, G. (1991). The Last Empress: The Life and Times of Zita of Austria-Hungary, 1892–1989. New York: HarperCollins. ISBN 9780002158619.
- ^ (Hrvatska) Krunidbena zavjernica Karla IV. hrvatskom Saboru 28. prosinca 1916. (sa grbom Dalmacije, Hrvatske, Slavonije i Rijeke iznad teksta), str. 1.-4. Hrvatski Državni Arhiv./ENG. (Croatian) Coronation oath of Karl IV to Croatian Sabor (parliament), 28 December 1916. (with coat of arms of Dalmatia, Croatia, Slavonia and Rijeka above the text), p.1-4 Croatian State Archives
- ^ Edward P. Keleher, "Emperor Karl and the Sixtus Affair: Politico-Nationalist Repercussions in the Reich German and Austro-German Camps, and the Disintegration of Habsburg Austria, 1916-1918." East European Quarterly 26.2 (1992): 163+.
- ^ Index ac status causarum beatificationis servorum dei et canonizationis beatorum (Latince). Typis polyglottis vaticanis. Ocak 1953. s. 45.
- ^ Zugger, Rev Christopher Lawrence. The Forgotten: Catholics of the Soviet Empire from Lenin through Stalin. Syracuse University Press. ISBN 978-0-8156-0679-6.
- ^ "Miracle". 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023.
- ^ Sondhaus, Lawrence. World War One: The Global Revolution. Cambridge University Press. s. 483. ISBN 978-0521736268.
- ^ "Historiker: Giftgas-Einsatzbefehl durch Karl I. war "Notwehr"" [Historian: poison gas use command by Charles I was "self-defense"]. Der Standard. 5 Ekim 2004.
- ^ Goodman, Tanya (8 Şubat 2008). "Miracle in our midst: Central Florida woman's cure may lead to sainthood for Blessed Karl of Austria". Florida Catholic. 2 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Pinsky, Mark I. (8 Şubat 2008). "Baptist woman from Kissimmee edges Austro-Hungarian emperor toward Roman Catholic sainthood". Orlando Sentinel. 26 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2014.
- ^ "Historians Question the Beatification of Blessed Charles". Deutsche Welle.
- ^ "Austria's Holy Uproar: Vatican beatification of World War I emperor triggers spirited debate". NBC News. 30 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2025.
- ^ "Kaiser Karl Gebetsliga für den Völkerfrieden" [Emperor Charles Prayer League for the Harmony of Peoples]. Emperor-charles.org. 2011. 17 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2014.
- ^ "Blessed Karl of Austria". 8 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2025.
- ^ "The Order of Malta Federal Association, USA is a lay religious order of the Catholic Church". 17 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2025.
Daha fazlası
değiştir- Bogle, James and Joanna (5 Eylül 2005). A Heart for Europe: The Lives of Emperor Charles and Empress Zita of Austria-Hungary. Gracewing Publishing. ISBN 978-0852441732.
- G. Brook-Shepherd, The Last Empress: The Life & Times of Zita of Austria-Hungary, 1892–1989, 1991. 0-00-215861-2.
- Hopwood, Robert F. "The Conflict between Count Czernin and Emperor Charles in 1918." Austrian History Yearbook 4 (1968): 28-43.
- Bernhard A. Macek, Kaiser Karl I. Der letzte Kaiser Österreichs. Ein biografischer Bilderbogen, Sutton Erfurt, 2012. 978-3-9540-0076-0.
- Mason, John W. The Dissolution of the Austro-Hungarian Empire, 1867-1918 (Routledge, 2014).
- Valiani, Leo. The End of Austria-Hungary (London: Secker & Warburg, 1973).
- PRECLÍK, Vratislav. Masaryk a legie (Masaryk and legions), váz. kniha, 219 str., vydalo nakladatelství Paris Karviná, Žižkova 2379 (734 01 Karviná) ve spolupráci s Masarykovým demokratickým hnutím (in association of Masaryk Democratic Movement), 2019, ISBN 978-80-87173-47-3, s. 28-30, s.84, s. 131, s. 166
Dış bağlantılar
değiştir
- Karl von Habsburg-Lothringen
- Blessed Emperor Charles League of Prayers17 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Robert Rill: Charles I, Emperor of Austria9 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., in: 1914-1918-online. International Encyclopedia of the First World War30 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..