I. Karl
I. Karl veya I. Charles (Karl Franz Joseph Ludwig Hubert Georg Otto Maria; 17 Ağustos 1887 – 1 Nisan 1922) Avusturya'nın son imparatoru, Macaristan'ın son kralı, (Macarca: IV. Károly) Bohemya Krallığı'nın son kralı, (Çekçe: Karel III.) ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun dağılmasından önce Habsburg-Lorraine Hanedanı'na ait son hükümdar.
| I. Karl | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Avusturya Kralı I. Charles | |||||
| Avusturya İmparatoru Macaristan Kralı | |||||
| Hüküm süresi | 21 Kasım 1916 - 12 Kasım 1918 | ||||
| Taç giymesi | 30 Aralık 1916, Budapeşte | ||||
| Önce gelen | Franz Joseph | ||||
| Sonra gelen | Monarşi kaldırıldı | ||||
| Habsburg-Lorraine Hanedanı'nın başı | |||||
| Hüküm süresi | 21 Kasım 1916 - 1 Nisan 1922 | ||||
| Sonra gelen | Otto von Habsburg | ||||
| Doğum | 17 Ağustos 1887 Persenbeug-Gottsdorf, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu | ||||
| Ölüm | 1 Nisan 1922 (34 yaşında) Funchal, Madeira, Portekiz | ||||
| Eş(ler)i | Bourbon-Parma Prensesi Zita (e. 1911) | ||||
| Çocuk(lar)ı | Otto von Habsburg | ||||
| |||||
| Hanedan | Habsburg-Lorraine Hanedanı | ||||
| Babası | Arşidük Otto | ||||
| Annesi | Maria Josepha (Saksonya) | ||||
| Dini | Katolik Kilisesi | ||||
| İmza |  | ||||
Hayatı Değiştir
Avusturya Arşidükü Arşidük Otto ve Saksonya Prensesi Maria Josepha'nın oğlu olan Charles, 1914'te amcası Arşidük Franz Ferdinand'a yapılan Saraybosna Suikastı ile öldürüldükten sonra İmparator Franz Joseph'in varisi oldu. 1911'de Bourbon-Parma Hanedanı'ndan Prenses Zita ile evlendi.[1][2]
Karl, Franz Joseph'in ölümünden sonra Kasım 1916'da tahta çıktı. Avusturya-Macaristan'ın I. Dünya Savaşı'ndan çıkışını müzakere etmek için gizli girişimlerde bulundu, ancak başarısız oldu. Karl'ın imparatorluğu federal bir birliğe dönüştürerek koruma niyetine rağmen, Avusturya-Macaristan hızla çözünmeye doğru yöneldi; Çekoslovakya, Sloven, Hırvat ve Sırp Devleti ilan edildi ve Macaristan, Ekim 1918'in sonuna kadar Avusturya ile monarşik ilişkilerini durdurduğunu açıkladı. 11 Kasım 1918 Ateşkesi'nin ardından Karl'ın devlet işlerinden çekilmesi istendi, ancak feragat etmedi.[3] Ertesi gün Alman-Avusturya Cumhuriyeti ilan edildi ve Nisan 1919'da Avusturya Parlamentosu tarafından resmi olarak tahttan indirildi ve İsviçre'ye sürüldü.[4]
Karl hayatının geri kalan yıllarını monarşiyi restore etmek ve tahta yeniden çıkmak için harcadı. 1921'de Macar tahtını geri almak için iki girişimde bulundu; Her ikisi de Macaristan'ın naibi Miklós Horthy'nin desteğinin olmaması nedeniyle başarısız oldu.
Ölümü Değiştir
Charles ikinci kez Portekiz adası Madeira'ya sürüldü ve kısa süre sonra hastalandı. 1922'de solunum yetmezliğinden öldü. 2004 yılında Papa II. Ioannes Paulus tarafından aziz ilan edilen Karl, Katolik Kilisesi tarafından Avusturya'nın Kutsanmış Karl'ı olarak bilinir.[5]
Kaynakça Değiştir
- ^ EB1922; Pribram, Alfred Francis
- ^ Brook-Shepherd, G. (1991). The Last Empress: The Life and Times of Zita of Austria-Hungary, 1892–1989. New York: HarperCollins. ISBN 9780002158619.
- ^ (Hrvatska) Krunidbena zavjernica Karla IV. hrvatskom Saboru 28. prosinca 1916. (sa grbom Dalmacije, Hrvatske, Slavonije i Rijeke iznad teksta), str. 1.-4. Hrvatski Državni Arhiv./ENG. (Croatian) Coronation oath of Karl IV to Croatian Sabor (parliament), 28 December 1916. (with coat of arms of Dalmatia, Croatia, Slavonia and Rijeka above the text), p.1-4 Croatian State Archives
- ^ Edward P. Keleher, "Emperor Karl and the Sixtus Affair: Politico-Nationalist Repercussions in the Reich German and Austro-German Camps, and the Disintegration of Habsburg Austria, 1916-1918." East European Quarterly 26.2 (1992): 163+.
- ^ "Blessed Karl of Austria". Emperorcharles.org. 17 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2018.
Daha fazlası Değiştir
- Bogle, James and Joanna (5 Eylül 2005). A Heart for Europe: The Lives of Emperor Charles and Empress Zita of Austria-Hungary. Gracewing Publishing. ISBN 978-0852441732.
- G. Brook-Shepherd, The Last Empress: The Life & Times of Zita of Austria-Hungary, 1892–1989, 1991. 0-00-215861-2.
- Hopwood, Robert F. "The Conflict between Count Czernin and Emperor Charles in 1918." Austrian History Yearbook 4 (1968): 28-43.
- Bernhard A. Macek, Kaiser Karl I. Der letzte Kaiser Österreichs. Ein biografischer Bilderbogen, Sutton Erfurt, 2012. 978-3-9540-0076-0.
- Mason, John W. The Dissolution of the Austro-Hungarian Empire, 1867-1918 (Routledge, 2014).
- Valiani, Leo. The End of Austria-Hungary (London: Secker & Warburg, 1973).
- PRECLÍK, Vratislav. Masaryk a legie (Masaryk and legions), váz. kniha, 219 str., vydalo nakladatelství Paris Karviná, Žižkova 2379 (734 01 Karviná) ve spolupráci s Masarykovým demokratickým hnutím (in association of Masaryk Democratic Movement), 2019, ISBN 978-80-87173-47-3, s. 28-30, s.84, s. 131, s. 166
Dış bağlantılar Değiştir
| Wikimedia Commons'ta Karl I of Austria ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Karl von Habsburg-Lothringen
- Blessed Emperor Charles League of Prayers17 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Robert Rill: Charles I, Emperor of Austria9 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., in: 1914-1918-online. International Encyclopedia of the First World War30 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..