Etrüsklerin kökeni
Etrüsklerin kökeni, İtalya Yarımadasında ortaya çıkan Etrüsk kavminin hangi bölgeden göç ettiği ve etnik kökeninin hangi antik topluluklara dayandığıyla ilgili araştırmaları içerir. Bilim insanları görüş birliğine varamamışlardır. Etrüsklerin çağdaşı tarihçiler tarafından ortaya konulmuş kaynaklara dayanarak; Etrüsklerin İtalya Yarımadası'ndaki yerli arkeolojik kültürlerden türediği (Halikarnaslı Dionysos'un kayıtlarına göre),[1] bölgeye Lidya (Herodot)[2] veya Teselya'dan (Lesboslu Hellanikos'a göre Tirenler) göçmüş olmaları[3] ve Alpler'in kuzeyinde yaşamış Retsiyalılara dayandıkları (Gaius Plinius Secundus'a göre) öne sürülmüştür.[4]
Yunan tarihçi Herodot'a göre Etrüskler Anadolu'daki o dönemki Lidya topraklarından İtalya'ya göç etmişlerdir, bunun yanı sıra pek çok tarihçi de Etrüskler ile özellikle Truva başta olmak üzere Anadolu uygarlıklarının görenekleri arasında bağ kurmaktadır. Bu sebeplerden dolayı Etrüsklerin kökeninin Küçük Asya yani Anadolu uygarlıklarına dayandığını savunurlar.[5]
Etrüsklerin kökeni ile ilgili Herodot'un verdiği bilgiler modern tarihçi ve arkeologlar tarafından "denizden yapılacak böylesi bir göçün mümkün olmadığı" gerekçesi ile kabul edilmemiştir. Buna rağmen 2004 yılında Turin Üniversitesi'nden, Alberto Piazza tarafından yapılan genetik çalışmaya göre MÖ 7-3 yüzyıllar arasında yaşamış Etrüsklere ait 80 iskeletten alınan DNA örnekleri, Etrüsklerin günümüzde Türkiye'nin bulunduğu coğrafyadan İtalya'ya göç ettiklerini doğrulamaktadır.[6] Eski Yunan efsanelerinde de sıkça anlatıldığı gibi bu durum antik çağda Anadolu'dan İtalyan yarımadasına yapılan göçlerle açıklanmıştır.[7] İtalyan tarihçi ve dilbilimci profesör Mario Alinei'ye göre Etrüskler bir Türk halkıydı.[8]
Etrüsk dili ve alfabesi
değiştirEtrüskçe günümüzde tam olarak üzerinde çalışılmamış, çözülmemiş bir dil olarak kabul edilmektedir. Ayrıca Etrüsk yazısı da, alfabesi bilinmekle birlikte tam olarak çözülmemiş durumdadır. Bunun üç temel nedeni şunlardır:Öncelikle yüzlerce Etrüsk tableti Müzeden çalınmıştır.
- A- Etrüskler'den günümüze birkaç anıt ve Latin yazarları tarafından yapılan alıntılar dışında fazla yazılı eser kalmamıştır. Yazıtlar ise çok kısa olup çok az sayıda sözcük içermektedir. Etrüsk dilinde yazılı eserlerin bir kısmı grafitti halindedir; bir kısmı da, yalnızca ana baba, koca adını, çocuk sayısını bildiren mezar taşlarından ibarettir. İlginçtir ki, en uzun Etrüsk el yazması İtalya'da değil, Mısır'da, 19. yüzyılda İskenderiye'de bulunan bir Mısır mumyasının üzerindeki sargılarda bulunmuştur.
- Etrüsklerden yazılı eserlerin fazla kalmamış olması konusunda ise iki varsayım bulunmaktadır:
- Etrüsk toplumu ezoterik değerlere önem veren inisiyatik bir örgütlenme içindeydi, aktarım sözlü olarak yapılmaktaydı ve bir şey yazılması gerektiğinde yazılar ya da önemli yazılar yalnızca ezoterik tradisyonu sürdüren yazıcı rahipler tarafından yazılır ve saklanırdı. Her ezoterik ekolde görüldüğü gibi onlar da gizliliğe ve bilgilerini gizlemeye önem vermişlerdi. Rene Guenon'un değindiği gibi, mevcudiyeti bilindiği halde Etrüskler'in ilhama dayalı gerçek din kitapları (fal kitapları değil) da bu yüzden halen keşfedilememiştir.
- Pagan sayılan Etrüsk metinleri kasıtlı ve sistemli olarak yok edildi.
- B- Çift dilli yazıtlara yeterince rastlanamamış olması.
- C- Etrüsk dilinin iyi incelenmiş Hint-Avrupa dili ailesinin bir ferdi olmaması, hece eklemeli bir dil olması. Etrüsk yazısı dilbilimciler tarafından hâlen çözülememiştir. Etrüsk dili 22 sesten oluşmaktadır ve Etrüsk alfabesi de, her herhangi bir sesi göstermeye yaramayan yabancı harfler hariç tutulursa, aslında 22 harfli bir alfabedir. Yani Etrüsklerin ilk alfabesi 22 harften oluşuyordu. Kimi Etrüsk yazıtları soldan sağa, kimi Etrüsk yazıtları ise sağdan sola doğru yazılmıştır.
Göçün kaynağı
değiştirSonuç olarak Etrüskler'in İtalya'ya göçüyle ilgili varsayımlar şu görüşlerde toplanmaktadır:
- 1- Kimi Batılı bilim adamlarına göre göçün kaynağı Ege-Anadolu'dur.
- 2- Göç Anadolu üzerinden olmuşsa da, kaynak Orta Anadolu değildir; Etrüskler'in ataları Ege, Anadolu veya Kafkasya civarında yaşıyordu.
- 3- Kimi Macar araştırmacılara göre, göçün kaynağı Orta-Asya'dır.
- 4- Etrüsk göçünün dünya tarihçilerine göre Batı Anadolu Bölgesinden yapıldığı kabul görmekte ve göçün nedeni ise Yunanların Truva'lılara ve Lidya'lılara yaptığı saldırılar olduğu kabul edilmektedir.
Kaynakça
değiştir- ^ Dionysius of Halicarnassus, Roman Antiquities, Book I Chapter 30 1.
- ^ MacIntosh Turfa, Jean (2013). The Etruscan World (İngilizce). London and New York: Routledge Taylor & Francis Group. ISBN 978-0-415-67308-2.
- ^ Dionysius of Halicarnassus, Roman Antiquities, 1.17–19
- ^ Titus Livius (Livy), The History of Rome (Ab Urbe Condita), Book 5
- ^ "Etrüskler Türk mü İdi?" Adile Ayda, Türk Tarih Kurumu Yayınları. Ankara, 2014. ISBN 978-975-16-2922-7.
- ^ Genetic tests: Italians were from Turkey 13 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Thomas H. Maugh, Los Angeles Times, 18 Haziran 2007.
- ^ DNA testleri Etrüskler'in Türk kökenli olduklarını söylüyor 5 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hürriyet Gazetesi, 23 Ekim 2007.
- ^ Alinei, Mario (2013). Gli etruschi erano turchi: dalla scoperta delle affinità genetiche alle conferme linguistiche e culturali. Edizioni dell'Orso. ISBN 886-27-4431-5. Erişim tarihi: 29 Haziran 2024.