Vikipedi

Bülent Şık

Bülent Şık, Türk gıda mühendisi, akademisyen, çevre ve insan hakları aktivisti, barış akademisyeni.[1][2][3] Çevre kirliliği ve kanserojenler üzerine bir hükûmet araştırmasının sonuçlarını açıkladıktan sonra mahkum edildi.

Bülent Şık
MilliyetTürk
Vatandaşlık Türkiye
EğitimAntalya Akdeniz Üniversitesi
(doktora, 2009)
İzmir Ege Üniversitesi Gıda Mühendisliği Fakültesi (Lisans, 1987)
Kariyeri
DalıGıda Mühendisliği
Çevre Sağlığı
Çalıştığı kurumlarAntalya Akdeniz Üniversitesi Gıda Mühendisliği Fakültesi, Yardımcı Doçent (2009-2016)

Şık, gazeteci ve 27. dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi milletvekili olan Ahmet Şık'ın kardeşidir.[4]

Eğitim değiştir

1983-1987 yılları arasında Ege Üniversitesi Mühendislik fakültesi Gıda Mühendisliği bölümünde lisans eğitmini almıştır.[5] Sonrasında 1993-1996 yılları arasında Akdeniz Üniversitesi Mühendisik Fakültesi Gıda Mühendisliği bölümünde yüksek lisansını yapmıştır. Yine aynı bölümde 2004-2009 yılları arasında çevre dostu analiz yöntemleri geliştirilmesi üzerine doktorasını yapmıştır.

Kariyer değiştir

1990-2009 yıllarında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bünyesinde faaliyet gösteren çeşitli laboratuvarlarda çalıştı.[6]

2009 Yılında öğretim üyesi olarak Akdeniz Üniversitesi'ne geçti. Üniversitede Gıda Güvenliği ve Tarımsal Araştırmalar Merkezi’nin kurulumu ve faaliyete geçmesi çalışmalarını yürüttü. Teknik müdür yardımcılığı görevinde çalışırken gıda güvenliği, gıdalardaki toksik kimyasal maddelerin kalıntı analizleri ve çevre dostu kimya uygulamaları ile ilgilendi. Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümünde öğretim üyeliği yaparken 22 Kasım 2016’da çıkarılan 677 sayılı KHK ile kamu görevinden çıkarıldı.[6]

Soruşturmalar ve Davalar değiştir

Bilgi Uçuruculuk değiştir

Türkiye Sağlık Bakanlığı'nın Türkiye Halk Sağlığı Kurumu tarafından çeşitli üniversitelerden bilim insanları ve bakanlık personelinin katkıları ile 2011-2016 yılları arasında yürütülen "Kocaeli, Antalya, Tekirdağ, Edirne, Kırklareli illerinde Çevresel Faktörlerin ve Sağlık Üzerine Etkilerinin Değerlendirilmesi" adlı araştırma çalışmada projelerinin organizasyonu, analizlerin yapılması ve sonuç raporlarının yazımında görev aldı.[7] Bu projede Türkiye'nin batısındaki yüksek kanser olguları ile yerel toprak, hava, su ve gıda kirliliği arasındaki bağı araştırıyordu. Amaç Türkiye'de kanser vakalarının en fazla görüldüğü bölgeler olan Kocaeli (Dilovası) ile Ergene Nehri Havzasında yer alan Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerinde çevresel ortamlarda bulunan kanserojen (kanser yapıcı) kimyasalları tespit etmekti. Bülent Şık’ın elde ettiği sonuçlar, gıda ve su örneklerinde tehlikeli seviyede kirlilik olduğunu ortaya koyuyordu. Çok sayıda örnekte böçek öldürücü, ağır metal ve polisiklik aromatik hidrokarbon tespit edildi. Bazı yerleşim bölgelerinde kurşun, alüminyum, krom ve arsenik zehirliliği nedeniyle suyun içilemez olduğu anlaşıldı. 2015 yılında bulgularını hükûmete bildirdi. Sağlık Bakanlığı, raporla tespit edilen kirlilikle ilgili herhangi bir girişimde bulunmayınca Nisan 2018’de, araştırma sonuçlarını Cumhuriyet Gazetesi’nde yayımladı. Dört günlük yazı dizisinin başlıkları şu şekilde:

  • "Türkiye'yi kanser eden ürünleri devlet gizledi, biz açıklıyoruz! İşte zehir listesi" [8]
  • "Bakanlık gizledi, Cumhuriyet açıklıyor (2): Hangi sebzede arsenik, hangi suda tarım ilacı var?" [9]
  • "Suyumuzu da zehir ettiler..." [10]
  • "Bakanlığın gizlediği açıklama: İşte suyu içilemez 52 bölge!" [11]

Haber dizisinin ardından Bülent Şık hakkında soruşturma başlatıldı. Sağlık Bakanlığı’nın şikâyeti üzerine başlatılan soruşturma üç gerekçeye dayanıyordu: “Göreve ilişkin sırrın açıklanması (TCK 258); yasaklanan bilgileri temin (TCK 334) ve yasaklanan bilgileri açıklama (TCK 336)”. Uluslararası Af Örgütü, Şık'ı bilgi uçurucu olarak nitelendirerek davayı eleştirdi.[12] Türk Tabipleri Birliği, Şık'ın bilim insanı sorumluluğuyla davrandığını ve halkın sağlığını öncelediğini belirterek desteğini sunmuştur.[13]

İstanbul Adliyesi 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması, 26 Eylül 2019’da görüldü. Bülent Şık “yasaklanan bilgilerin temini” suçlamasından beraat etti. “Göreve ilişkin bilgilerin açıklanması” suçlamasından 1 yıl 3 ay hapis[14] cezası ile cezalandırılırken, "yasaklanmış bilgi vermekten" beraat etti. “Sanığın pişmanlığa ilişkin bir beyanı bulunmadığı” gerekçesiyle cezada erteleme yapılmadı.

Karar, 29 Nisan 2021‘de İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 13’üncü Ceza Dairesi tarafından bozuldu. Daire, açıklanan raporun gizli belge olmadığını belirterek Şık’ın beraatine karar verdi. Kararda, özü itibarıyla bilimsel bir çalışmanın sonuçlarını tüm bilgi ve veriler toplandıktan sonra Sağlık Bakanlığı tarafından açıklanma şartı bulunduğu hatırlatıldı. Ancak, beraat kararına itiraz eden savcı, Üniversite ve Bakanlık arasında imzalanan protokole göre bakanlığın izni alınmaksızın araştırma sonuçlarının açıklanamayacağının belirlendiği ve bakanlığın izni olmadıkça araştırma sonuçlarının hukuki yollara başvurarak açıklanmasının sağlanmasının gerektiğini belirtti.[15] Savcı Yargıtay’a sunduğu temyiz dilekçesinde insan hakları savunucusunun bu yola başvurmadan sadece bilgilerin bakanlıkça açıklanmamasını gerekçe göstererek bulguları açıklamasının suç oluşturduğunu öne sürdü.

Barış Akademisyenliği değiştir

Şık, Ocak 2016'da Türkiye'nin güneydoğu illerinde süregelen sokağa çıkma yasaklarının ve şiddetin bir an önce son bulmasını talep eden akademisyen ve araştırmacılardan oluşan bir inisiyatif olan Barış İçin Akademisyenler inisiyatifinin bildirisine imza atan 1128 akademisyen arasındaydı. Daha sonra Kasım 2016 yılında barış bildirisine imza attığı gerekçesiyle 677 sayılı cumhurbaşkanlığı kanun hükmünde kararname ile Şık’ın üniversitedeki yardımcı doçentlik görevine son verildi.[16]

Kitapları değiştir

Kayakça değiştir

  1. ^ McTighe, Kristen (27 Eylül 2019). "Turkish scientist gets 15-month sentence for publishing environmental study". Science, AAAS (İngilizce). 27 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2019. 
  2. ^ "Turkey Charges against whistleblower who exposed public health dangers must be dropped". www.amnesty.org (İngilizce). 25 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2019. 
  3. ^ Şık, Bülent (2018). Mutfaktaki kimyacı. Aslı Güneş. İstanbul. ISBN 978-605-09-5427-2. OCLC 1081078903. 
  4. ^ .turkishminute.com. "Turkish scientist faces up to 12 years in prison for revealing environmental hazards - Turkish Minute" (İngilizce). 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2019. 
  5. ^ "Dr.Öğr.Üyesi BÜLENT ŞIK | AVESİS". avesis.akdeniz.edu.tr. 27 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2022. 
  6. ^ a b "Bakanlık gizledi, Bülent Şık yazdı... Soruşturma açıldı". web.archive.org. 22 Mayıs 2018. 2 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  7. ^ "Ergene ve Dilovası'nda Yapılan Kanser Araştırması Sonuçları Neden Açıklanmıyor? - Bülent Şık - bianet". bianet.org. 23 Kasım 2021. 23 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2022. 
  8. ^ "Türkiye'yi kanser eden ürünleri devlet gizledi, biz açıklıyoruz! İşte zehir listesi". cumhuriyet.com.tr. 15 Nisan 2018. 9 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2022. 
  9. ^ "Bakanlık gizledi, Cumhuriyet açıklıyor (2): Hangi sebzede arsenik, hangi suda tarım ilacı var?". cumhuriyet.com.tr. 16 Nisan 2018. 3 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2022. 
  10. ^ "Suyumuzu da zehir ettiler..." Cumhuriyet. 17 Nisan 2018. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2022. 
  11. ^ "Bakanlığın gizlediği açıklama: İşte suyu içilemez 52 bölge!". cumhuriyet.com.tr. 18 Nisan 2018. 9 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2022. 
  12. ^ {"Türkiye: Halk sağlığına ilişkin tehlikeleri kamuoyuna açıklayan Bülent Şık'a yönelik suçlamalar düşürülmeli - Uluslararası Af Örgütü". amnesty.org.tr. 5 Mayıs 2021. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2022. 
  13. ^ "TTB'den Bülent Şık'a destek". ttb.org.tr. 15 Şubat 2019. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2022. 
  14. ^ "Gıda Mühendisi Bülent Şık, 1 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırıldı". evrensel.net. 26 Eylül 2019. 18 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2019. 
  15. ^ "'Kanser raporu' davası: Gıda mühendisi Bülent Şık beraat etti - Diken". diken.com.tr. 29 Nisan 2021. 25 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2021. 
  16. ^ "15 İmzacı Akademisyen İhraç Edildi". bianet.org. 22 Kasım 2016. 16 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bülent_Şık&oldid=32498484" sayfasından alınmıştır