Vikipedi

Atmacagiller

kuş familyası

Atmacagiller (Accipitridae), Accipitriformes takımının ana familyasıdır. Atmacagiller, güçlü kıvrımlı gagaları olan ve beslenmeye bağlı şekli değişen büyük-küçük kuşlardan oluşur. Avladıkları orta boy memeliler ve çeşitli böcekler ile beslenirler. Bazıları leşle ve birkaçı da meyvelerle de beslenebilir. Atmacagiller kozmopolit dağılıma sahiptirler. Dünyanın tüm kıtalarına (Antarktika hariç) ve bazıları okyanus ada gruplarına yayılmışır. Bazı türleri göçmendir.

Atmacagiller
Yaşadığı dönem aralığı: 50-0 myö
Briceriyen-Günümüz[1] 
Spizaetus ornatus
Bilimsel sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Aves
Takım: Accipitriformes
Familya: Accipitridae
Vieillot, 1816
Alt familyalar
Metne bakınız.

Atmaca, kartal, çaylak, tuygun ve Eski Dünya akbabaları gibi birçok tanınan kuş Atmacagiller grubunda yer alır. Balık kartalı (Pandionidae), sekreter kuşu (Sagittariidae) ya da Yeni Dünya akbabaları genellikle ayrı bir familya ya da takım olarak kabul edilir. Karyotip veri[2] ile yapılan analizler Atmacagillerin farklı bir monofiletik grup olduğunu gösterir.

Sistematik Değiştir

Atmacagiller 5-10 altfamilyaya bölünmüştür. Büyük çoğunluğu çok benzer morfolojiye sahiptirler, ama çoğu grup daha anormal takson içerir. Bunlar, başka herhangi bir şeyden daha iyi belirginsizlik yüzünden kendi konumlarına daha çok yerleşirler. Böylece atmacagillerin filogenetik düzenlemesinin her zaman, tartışma meselesi olması çok şaşırtıcı değildir.

Yukarıda da bahsedildiği gibi, Atmacagiller onların kromozomlarının özel olarak yeniden düzenlemesi ile tanınabilirdir. Bunu dışında, morfoloji ve mtDNA sitokrom b dizi verileri bu kuşların ilişkili olmalarının şaşırtıcı bir resmini verir. Atmacaların, çaylakların, kartalların ve Eski Dünya akbabalarının büyük olasılıkla monofiletik olmadan belirlenmiş grupta hâlen olmalarına ne denebilir ki:

Moleküler verilere göre, Buteoninae'nin çoğu muhtemelen polifiletik ya da parafiletiktir, gerçek kartallar, deniz kartalı şahinler görünüşe göre farklı soy temsil etmektedir. Bunlar, Çaylaklar, Atmacalar ve Tuygunlar'la aynı grubu oluşturmakta gözükür ama soyların arasındaki tam ilişkiler, hiçbir mevcut veriyle sağlamca çözülebilir değildir. Perninae ve muhtemelen Elaninae, Eski Dünya akbabaları gibi eski soylardır. Çıplak boyunlu gerçek akbabalardan ayrı duran kara kuş ve Mısır akbabası gibi bazı anormal türlerden sonuncusunun ayrıca poli ya da parafiletik olması oldukça muhtemeldir.[3]

Biçimbilim Değiştir

 
Güçlü çengelli gagasını ve gaga tabanını kaplayan ceresini gösteren Kel kartal portresi

Atmacagiller şekil ve büyüklük bakımdan çok çeşitlilik gösteren bir ailedir. Onların boyutları çeşitlidir. Küçücük İnci çaylak ve Küçük atmaca, ikisi de 23 cm uzunluğunda ve yaklaşık 85 g ağırlığındadır. Kara akbaba, 108 cm ve 10 kg ölçülmüştür. Hatta 14. yüzyıla kadar Yeni Zelanda'da soyu tükenen 14 kg olduğu tahmin edilen Haast kartalı'na rastlanmıştır.[4] Çoğu Atmacagiller seksüel dimorfizm boyutunu sergiler, kuşlarda alışılmadık olduğu halde dişiler erkeklerden daha büyüktür.[5] Bu cinsel farklılık boyutu yırtıcı kuş türlerinde daha belirgin, ve kemirgen avcılarda daha az belirgindir, ve leş ya da salyangoz yiyenlerde neredeyse hiç yoktur.

Atmacagillerin gagaları güçlü, kıvrımlı (bazen çok kıvrımlı, Kanca gagalı çaylak ya da Saylangoz çaylaktaki gibi). Bazı türlerde üst çenede çentik ya da 'diş' bulunur. Tüm atmacagillerde üst çene tabanı cere denilen genellikle sarı renkte olan bir etli membran ile korunur. Ayak bileği beslenme şeklinden dolayı farklı türlerde değişebilir, atmaca gibi avcı kuşlarda uzun ve ince, türler büyük memeli avladıklarında gagaları daha kalın, güçlü olmalı, ve Yılanyiyenler'inki sokmalara karşı kalın pullu olmalıdır.

Atmacagillerin tüyleri şaşırtıcı olabilir ama nadiren parlak renktedir; çoğu kuşlar gri, devetüyü ve kahverengi kombinasyonlarını kullanırlar.[6] Geneli aşağıya soluk olma eğilimindedir, bu da onları aşağıdan bakıldığında daha az dikkat çekici gösterir. Erkeklerin parlak olması ya da dişilerin çocuklara benzemesi meydana gelirse tüylerde nadiren cinsel dimorfizm vardır. Birçok türlerde çocuklar belirgin biçimde farklı kuş tüylerine sahiptir. Bazı atmacagiller diğer atmaca ve kartalların tüy desenini taklit ederler. Aptal av için daha az tehlikeli türe benzemeyi deneyebilir ya da diğer kuşlardan gelecek saldırılarda takımdaki daha tehlikeli türe benzeyebilir.[7] Atmacagillerin bazı türleri işaretleşmede kullanılan ibiklere sahiptirler, ve hatta ibiksiz türler paniklendiklerinde ve heyecanlandıklarında taç tüylerini yükseltirler. Buna karşılık çoğu Eski Dünya akbabaları tüysüz çıplak kafaya sahiptir; bu tüylerdeki kirlenmeyi önlemeyi düşündürür ve termoregülasyon'a yardım eder.[8]

Atmacagillerin duyuları avlanmaya uyarlanmıştır, ve özellikle görme güçleri efsanevidir. Bazı atmaca ve kartalların görüşü insandan 8 kata kadar daha güçlüdür. İki fovea ile geniş gözler dürbün görüşü sağlar ve "atmaca gözü" hareket ve uzaklara hakim olmak içindir. Buna ek olarak tüm kuşlardaki en büyük taraksı yapıya sahiptir. Gözler tüp şeklinde ve yuvalarına çok taşıyamazsınız. Mükemmel görüşe ek olarak çoğu türler mükemmel işitmeye sahiptir, ama baykuşların görmesinde genellikle temel anlam avcılık olduğu için farklıdır. İşitme bitki örtüsü içinde gizli av bulmakta kullanılabilir, ama görme yine avını yakalamakta kullanılır. Atmacagillerdeki çoğu kuşlar genellikle zayıf bir koklama duyusuna sahiptir; hatta Eski Dünya akbabaları bu duyudan hiç faydalanmazlar, aksine Cathartidae familyasındaki Yeni Dünya akbabaları kullanırlar.

Beslenme Değiştir

 
Gypohierax angolensis alışılmadık frugivorous atmacası , ama balığı tüketecek, özellikle ölü balıkları.
 
Şeritli küçük çakır kuşu Accipiter badius Haydarabad, Hindistan'da.
 
Tepeli arı şahini Pernis ptilorhyncus

Atmacagiller üstün avcılardır ve çoğu türler avları için aktif avlanırlar. Birkaç tür beslenmede fırsatçı olabilir ve bir türde, Palmiye akbabasında, meyveler diyetin önemli bir parçadır.[9] Yine de diğer hayvanlar, en çok türün diyetinin hantal gövdesini oluşturur. Haşaratlar sadece yaklaşık 12 türden, 44 ek türden büyük miktarda, ve bazı fırsatçılardan alınmıştır.[6] Arı şahinlerinin beslenmesi sadece yetişkin ve eşekarısı ve arıların gençlerini içermez, ama kendi yuvalarından bal ve tarakları içerir.[10] Salyangoz çaylağı ve çengel gagalı çaylaklar salyangoz tüketmede uzmandır. Atmaca cinsindeki Aviceda ve orman atmacaları ağaçlardan sürüngen alabilir oysa diğer türler onları yerde avlar. Özellikle yılanlar Yılanyiyenlerin (Circaetus) ve yılan kartallarının (Spilornis ve Dryotriorchis) hedefidir.[6]

Cinsler Değiştir

Dipnotlar Değiştir

  1. ^ Mayr, Gerald; Smith, Thierry (22 Mart 2019). "A diverse bird assemblage from the Ypresian of Belgium furthers knowledge of early Eocene avifaunas of the North Sea Basin". Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie - Abhandlungen (İngilizce). 291 (3): 253-281. doi:10.1127/njgpa/2019/0801. ISSN 0077-7749. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021. 
  2. ^ de Boer (1975), Amaral & Jorge (2003), Federico et al. (2005)
  3. ^ Wink et al. (1996)
  4. ^ Brathwaite (1992)
  5. ^ Paton et al. (1994)
  6. ^ a b c Thiollay (1994)
  7. ^ Negro (2008)
  8. ^ Ward et al.(2008)
  9. ^ Although not the entire diet. Thomson et al. 1957
  10. ^ Shiu (2006)
  11. ^ a b c d e f g h i Lerner & Mindell, 2005

Kaynakça Değiştir

  • Alcover, Josep Antoni (1989): Les Aus fòssils de la Cova de Ca Na Reia ["The fossil birds of Ca Na Reia cave"]. Endins 14-15: 95-100. [Catalan with English abstract]
  • Amaral, Karina Felipe & Jorge, Wilham (2003): The chromosomes of the Order Falconiformes: a review. Ararajuba 11(1): 65-73. PDF fulltext
  • American Museum of Natural History (AMNH) (2007): AMNH FR 2941 specimen information13 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Retrieved 2008-APR-22.
  • Brathwaite, D. H. (1992): "Notes on the weight, flying ability, habitat, and prey of Haast's Eagle (Harpagornis moorei)". Notornis 39(4): 239–247.
  • Cracraft, Joel (1969): Notes on fossil hawks (Accipitridae). Auk 86(2): 353-354. PDF fulltext
  • de Boer, L.E.M. (1975): Karyological heterogeneity in the Falconiformes (Aves). Cellular and Molecular Life Sciences 31(10): 1138-1139. {{Doi|10.1007/BF02326755 (HTML abstract)
  • Federico, Concetta; Cantarella, Catia Daniela; Scavo, Cinzia; Saccone, Salvatore; Bed'Hom, Bertrand & Bernardi, Giorgio (2005): Avian genomes: different karyotypes but a similar distribution of the GC-richest chromosome regions at interphase. Chromosome Research 13(8): 785-793. {{Doi|10.1007/s10577-005-1012-7 (HTML abstract)
  • Lerner, Heather R.L. & David P. Mindell (2005): Phylogeny of eagles, Old World vultures, and other Accipitridae based on nuclear and mitochondrial DNA. Molecular Phylogenetics and Evolution 37:327–346 PDF fulltext6 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Miller, Loye H. (1931): Bird Remains from the Kern River Pliocene of California. Condor 33(2): 70–72. PDF fulltext
  • Negro, J.J. (2008) Two aberrant serpent-eagles may be visual mimics of bird-eating raptors Ibis 150 (2): 307–314 {{Doi|10.1111/j.1474-919X.2007.00782.x
  • Paton, P.W.C.; Messina, F.J. & C.R. Griffin (1994): A Phylogenetic Approach to Reversed Size Dimorphism in Diurnal Raptors. Oikos 71 (3): 492-498
  • Shiu, Hau-Jie; Ken-ichi Tokita, Emiko Morishita, Emiko Hiraoka, Yinyin Wu, Hiroshi Nakamura and Hiroyoshi Higuchi (2006) "Route and site fidelity of two migratory raptors: Grey-faced Buzzards Butastur indicus and Honey-buzzards Pernis apivorus" Ornithological Science 5 (2): 151-156 {{Doi|10.2326/osj.5.151
  • Smith, Richard (2003): Les vertébrés terrestres de l'Oligocène inférieur de Belgique (Formation de Borgloon, MP 21): inventaire et interprétation des données actuelles. [Early Oligocene terrestrial vertebrates from Belgium (Borgloon Formation, MP 21): catalog and interpretation of recent data.] Coloquios de Paleontología E1: 647-657. [French with English abstract] PDF fulltext9 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Thiollay, J.M. (1994): Family Accipitridae (Hawks and Eagles) in del Hoyo, J.; Elliot, A. & Sargatal, J. (editors). (1994). Handbook of the Birds of the World. Volume 2: New World Vultures to Guineafowl. Lynx Edicions. ISBN 84-87334-15-6
  • Thomson, A.L. & R. E. Moreau (1957) : Feeding habits of the palm-nut vulture Gypoheerax. Ibis 99 (4), 608–613 {{Doi|10.1111/j.1474-919X.1957.tb03053.x
  • Ward, J.; McCafferty, D.; Houston, D.; Ruxton, G. (2008). "Why do vultures have bald heads? The role of postural adjustment and bare skin areas in thermoregulation". Journal of Thermal Biology 33 (3): 168-173 {{Doi|10.1016/j.jtherbio.2008.01.002
  • Wink, M.; Heidrich, P. & Fentzloff, C. (1996): A mtDNA phylogeny of sea eagles (genus Haliaeetus) based on nucleotide sequences of the cytochrome b gene. Biochemical Systematics and Ecology 24: 783-791. {{Doi|10.1016/S0305-1978(96)00049-X PDF fulltext29 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Worthy, Trevor H.; Tennyson, A.J.D.; Jones, C.; McNamara, J.A. & Douglas, B.J. (2007): Miocene waterfowl and other birds from central Otago, New Zealand. J. Syst. Palaeontol. 5(1): 1-39. {{Doi|10.1017/S1477201906001957 (HTML abstract)
  • Wetmore, Alexander (1934): Fossil birds from Mongolia and China. American Museum Novitates 711: 1-16. PDF fulltext22 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Atmacagiller&oldid=30256689" sayfasından alınmıştır