Altmışlık döngü
Altmışlık döngü (Çince: 干支; pinyin: gānzhī), her biri bir yıla karşılık gelen altmış terimden oluşan bir döngüdür. Dolayısıyla bir döngü için toplam altmış yıldır ve tarihsel olarak Çin'de zamanı kaydetmek için kullanılır ve daha sonra Doğu Asya kültürel alanının geri kalanına yayıldı.[1] İlk Çince yazılı metinlerde, MÖ 2. binyılın sonlarına ait Shang kehanet kemiklerinde günleri kaydetmenin bir yolu olarak görünmektedir. Yılları kaydetmek için kullanımı MÖ 3. yüzyılın ortalarında başladı.
Günleri ve yılları numaralandırmaya yönelik bu geleneksel yöntemin artık modern Çin zaman işleyişinde veya resmi takvimde önemli bir rolü bulunmamaktadır. Ancak altmışlık döngüsü, Çin'de Xinhai Devrimi, Japonya'da Boshin Savaşı, Kore'de Imjin Savaşı ve Vietnam'da Tet Saldırısı gibi birçok tarihi olayın adında kullanılmaktadır. Ayrıca çağdaş Çin astrolojisinde ve falcılıkta da bir rolü olmaya devam etmektedir. Bunda Hindu takviminin 60 yıllık döngüsüyle bazı paralellikler bulunmaktadır.
Altmışlık döngü değiştir
| № | Hanzi | Çince | Japonca | Vietnamca | Yin ile yang | Element |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 甲 | jiǎ | kinoe | giáp | Yang | Ağaç |
| 2 | 乙 | yǐ | kinoto | ất | Yin | Ağaç |
| 3 | 丙 | bǐng | hinoe | bính | Yang | Ateş |
| 4 | 丁 | dīng | hinoto | đinh | Yin | Ateş |
| 5 | 戊 | wù | tsuchinoe | mậu | Yang | Toprak |
| 6 | 己 | jǐ | tsuchinoto | kỷ | Yin | Toprak |
| 7 | 庚 | gēng | kanoe | canh | Yang | Metal |
| 8 | 辛 | xīn | kanoto | tân | Yin | Metal |
| 9 | 壬 | rén | mizunoe | nhâm | Yang | Su |
| 10 | 癸 | guǐ | mizunoto | quý | Yin | Su |
Kaynakça değiştir
- ^ Nussbaum, Louis-Frédéric (2005). "Jikkan-jūnishi". Japan Encyclopedia. Roth, Käthe tarafından çevrildi. s. 420. ISBN 9780674017535.
Ek okuma değiştir
- Bartle, P. F. W. (1978). "Forty days: the Akan calendar". Africa: Journal of the International African Institute. 48 (1). ss. 80-84. doi:10.2307/1158712. JSTOR 1158712.
- Kalinowski, Marc (2007). "Time, space and orientation: figurative representations of the sexagenary cycle in ancient and medieval China". Francesca Bray (Ed.). Graphics and text in the production of technical knowledge in China : the warp and the weft. Leiden: Brill. ss. 137-168. ISBN 978-90-04-16063-7.
- Smith, Adam (2011). "The Chinese sexagenary cycle and the ritual origins of the calendar". Steele, John (Ed.). Calendars and years II : astronomy and time in the ancient and medieval world. Oxford: Oxbow. ss. 1-37. ISBN 978-1-84217-987-1.
Dış bağlantılar değiştir
- "Heavenly Stems and Earthly Branches". Hong Kong Observatory (İngilizce). 4 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2022.
- Ganzhi.io 26 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. An Open Source application and implementation of Gan & Zhi as well as Jeiqi