50. Türkiye Hükûmeti
50. Türkiye Hükûmeti veya I. Çiller Hükûmeti, Doğru Yol Partisi Genel Başkanı ve İstanbul Milletvekili Tansu Çiller'in başkanlığında, 25 Haziran 1993 tarihinde kuruldu. Doğru Yol Partisi ile Sosyaldemokrat Halkçı Parti (18 Şubat 1995 tarihi itibarıyla Cumhuriyet Halk Partisi) arasında kurulan koalisyon hükûmeti, 5 Ekim 1995 tarihine kadar görev yaptı.[1]
I. Çiller Hükûmeti | |
|---|---|
 Türkiye hükûmeti | |
_Rueda_de_prensa_de_Felipe_Gonz%C3%A1lez_y_la_primera_ministra_de_Turqu%C3%ADa._Pool_Moncloa._16_de_noviembre_de_1995_(cropped).jpeg) | |
| Kuruluş tarihi | 25 Haziran 1993 |
| Fesih tarihi | 5 Ekim 1995 |
| Kişiler ve kuruluşlar | |
| Devlet başkanı | Süleyman Demirel |
| Hükümet başkanı | Tansu Çiller |
| Bakan sayısı | 18 |
| Üye partiler |
|
| Meclisteki durumu | Koalisyon hükûmeti (MHP desteğiyle) 247 / 450 |
| Ana muhalefet partisi | Anavatan Partisi |
| Ana muhalefet lideri | Mesut Yılmaz |
| Tarihçe | |
| Seçim | Ekim 1991 |
| Yasama dönemi | 19. dönem |
| Öncül | 49. Türkiye Hükûmeti |
| Ardıl | 51. Türkiye Hükûmeti |
Arka plan
değiştirTürkiye'nin 49. hükûmetinin başbakanı DYP'li Süleyman Demirel'di. Süleyman Demirel'in cumhurbaşkanı seçilmesiyle birlikte DYP, Tansu Çiller'i yeni genel başkan olarak seçti ve Tansu Çiller Türkiye'nin 50. hükûmetini kurdu. Türkiye'nin ilk (ve şimdiye kadarki tek) kadın başbakanı oldu. Öte yandan SHP'li Başbakan Yardımcısı Erdal İnönü partisinin liderliğinden istifa ederek koltuğunu Murat Karayalçın'a bıraktı. 1995 yılında SHP ve Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) mevcut CHP adı altında birleşti ve Hikmet Çetin partinin geçici genel başkanı olarak seçildi.[2] 50. hükûmet temelde 49. hükûmetle aynı hükûmet olmasına rağmen, liderlerdeki değişiklik, aşağıdaki tabloda gösterildiği gibi, bakanlarda daha sonra birçok değişikliğe neden oldu.
Kabine
değiştir| Görev[3][4] | İsim | Siyasi Parti | |
|---|---|---|---|
| Başbakan | Tansu Çiller | Doğru Yol Partisi | |
| Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı | Erdal İnönü 25 Haziran 1993 - 12 Eylül 1993 |
Sosyaldemokrat Halkçı Parti | |
| Murat Karayalçın 12 Eylül 1993 - 27 Mart 1995 | |||
| Hikmet Çetin 27 Mart 1995 - 5 Ekim 1995 |
Cumhuriyet Halk Partisi | ||
| Devlet Bakanı ve Hükûmet Sözcüsü | Bekir Sami Daçe | Doğru Yol Partisi | |
| Devlet Bakanı | Ali Şevki Erek 28 Kasım 1993 - 30 Mayıs 1995 | ||
| Nurhan Tekinel 28 Kasım 1993 - 14 Ağustos 1994 | |||
| Mehmet Gazioğlu 24 Ekim 1993 - 28 Kasım 1993 | |||
| Ahmet Esat Kıratlıoğlu 14 Ağustos 1994 - 5 Ekim 1995 | |||
| Mehmet Gölhan 25 Haziran 1993 - 24 Ekim 1993 | |||
| Ahmet Şanal 25 Haziran 1993 - 28 Kasım 1993 | |||
| Nafiz Kurt | |||
| Şükrü Erdem | |||
| Necmettin Cevheri | |||
| Güneş Müftüoğlu 25 Haziran 1993 - 28 Kasım 1993 | |||
| Aykon Doğan 7 Şubat 1994 - 5 Ekim 1995 | |||
| Mustafa Çiloğlu 25 Haziran 1993 - 28 Kasım 1993 | |||
| Yıldırım Aktuna | |||
| Cemil Erhan 25 Haziran 1993 - 7 Şubat 1994 | |||
| Ayvaz Gökdemir 14 Ağustos 1994 - 5 Ekim 1995 | |||
| Mehmet Ali Yılmaz 28 Kasım 1993 - 15 Temmuz 1994 | |||
| Abdülbaki Ataç 28 Kasım 1993 - 5 Ekim 1995 | |||
| Aysel Baykal 27 Mart 1995 - 5 Ekim 1995 |
Cumhuriyet Halk Partisi | ||
| Ziya Halis 27 Mart 1995 - 18 Haziran 1995 | |||
| Onur Kumbaracıbaşı 27 Mart 1995 - 5 Ekim 1995 | |||
| Algan Hacaloğlu 27 Mart 1995 - 5 Ekim 1995 | |||
| Salih Sümer 27 Temmuz 1994 - 27 Mart 1995 |
Sosyaldemokrat Halkçı Parti | ||
| Türkan Akyol 25 Haziran 1993 - 27 Temmuz 1994 | |||
| Azimet Köylüoğlu 27 Temmuz 1994 - 27 Mart 1995 | |||
| Mehmet Gülcegün 5 Ekim 1994 - 27 Mart 1995 | |||
| Bahattin Alagöz 27 Aralık 1994 - 27 Mart 1995 | |||
| İbrahim Tez 25 Haziran 1993 - 27 Temmuz 1994 | |||
| Önay Alpago 27 Temmuz 1994 - 27 Mart 1995 | |||
| Erman Şahin 25 Haziran 1993 - 27 Temmuz 1994 | |||
| Fikri Sağlar 27 Temmuz 1994 - 2 Ekim 1994 | |||
| Mehmet Kahraman 25 Haziran 1993 - 25 Haziran 1994 | |||
| Adalet Bakanı | Mehmet Seyfi Oktay 25 Haziran 1993 - 27 Temmuz 1994 | ||
| Mehmet Moğultay 27 Temmuz 1994 - 5 Ekim 1995 | |||
| Millî Savunma Bakanı | Nevzat Ayaz 25 Haziran 1993 - 24 Ekim 1993 |
Doğru Yol Partisi | |
| Mehmet Gölhan 24 Ekim 1993 - 5 Ekim 1995 | |||
| İçişleri Bakanı | Mehmet Gazioğlu 25 Haziran 1993 - 24 Ekim 1993 | ||
| Nahit Menteşe 24 Ekim 1993 - 5 Ekim 1995 | |||
| Dışişleri Bakanı | Hikmet Çetin 25 Haziran 1993 - 27 Temmuz 1994 |
Sosyaldemokrat Halkçı Parti | |
| Mümtaz Soysal 27 Temmuz 1994 - 28 Kasım 1994 | |||
| Murat Karayalçın 12 Aralık 1994 - 27 Mart 1995 | |||
| Erdal İnönü 27 Mart 1995 - 5 Ekim 1995 |
Cumhuriyet Halk Partisi | ||
| Maliye ve Gümrük Bakanı | İsmet Attila | Doğru Yol Partisi | |
| Millî Eğitim Bakanı | Nahit Menteşe 25 Haziran 1993 - 24 Ekim 1993 | ||
| Nevzat Ayaz 24 Ekim 1993 - 5 Ekim 1995 | |||
| Bayındırlık ve İskan Bakanı | Onur Kumbaracıbaşı 25 Haziran 1993 - 27 Temmuz 1994 |
Sosyaldemokrat Halkçı Parti | |
| Mustafa Yılmaz 27 Temmuz 1994 - 23 Eylül 1994 | |||
| Halil Çulhaoğlu 5 Ekim 1994 - 27 Mart 1995 | |||
| Erman Şahin 27 Mart 1995 - 15 Temmuz 1995 |
Cumhuriyet Halk Partisi | ||
| Halil Çulhaoğlu 15 Temmuz 1995 - 5 Ekim 1995 | |||
| Sağlık Bakanı | Rifat Serdaroğlu 25 Haziran 1993 - 28 Kasım 1993 |
Doğru Yol Partisi | |
| Kazım Dinç 28 Kasım 1993 - 14 Ağustos 1994 | |||
| Doğan Baran 14 Ağustos 1994 - 5 Ekim 1995 | |||
| Ulaştırma Bakanı | Mehmet Köstepen 25 Haziran 1993 - 12 Nisan 1995 | ||
| Nafiz Kurt 12 Nisan 1995 - 29 Mayıs 1995 | |||
| Ali Şevki Erek 29 Mayıs 1995 - 5 Ekim 1995 | |||
| Tarım ve Köyişleri Bakanı | Refaiddin Şahin | ||
| Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı | Mehmet Moğultay 25 Haziran 1993 - 27 Temmuz 1994 |
Sosyaldemokrat Halkçı Parti | |
| Nihad Matkap 27 Temmuz 1994 - 27 Mart 1995 | |||
| Aydın Güven Gürkan 27 Mart 1995 - 4 Haziran 1995 |
Cumhuriyet Halk Partisi | ||
| Ziya Halis 18 Haziran 1995 - 5 Ekim 1995 | |||
| Sanayi ve Ticaret Bakanı | Tahir Köse 25 Haziran 1993 - 27 Temmuz 1994 |
Sosyaldemokrat Halkçı Parti | |
| Mehmet Dönen 27 Temmuz 1994 - 27 Mart 1995 | |||
| Hasan Akyol 27 Mart 1995 - 5 Ekim 1995 |
Cumhuriyet Halk Partisi | ||
| Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı | Veysel Atasoy | Doğru Yol Partisi | |
| Kültür Bakanı | Fikri Sağlar 25 Haziran 1993 - 27 Temmuz 1994 |
Sosyaldemokrat Halkçı Parti | |
| Timuçin Savaş 27 Temmuz 1994 - 27 Mart 1995 | |||
| Ercan Karakaş 27 Mart 1995 - 24 Haziran 1995 |
Cumhuriyet Halk Partisi | ||
| İsmail Cem 7 Temmuz 1995 - 5 Ekim 1995 | |||
| Turizm Bakanı | Abdülkadir Ateş 25 Haziran 1993 - 27 Temmuz 1994 |
Sosyaldemokrat Halkçı Parti | |
| Halil Çulhaoğlu 27 Temmuz 1994 - 5 Ekim 1994 | |||
| Şahin Ulusoy 5 Ekim 1994 - 27 Mart 1995 | |||
| İrfan Gürpınar 27 Mart 1995 - 5 Ekim 1995 | |||
| Çevre Bakanı | Rıza Akçalı | Doğru Yol Partisi | |
| Orman Bakanı | Hasan Ekinci | ||
Sonrası
değiştirCHP'nin 9 Eylül 1995'teki birleşmeden sonraki ilk kurultayında Deniz Baykal partinin yeni lideri oldu. Haziran 1995'te, İstanbul Emniyet müdürü Necdet Menzir'in bir cenaze töreni sırasında yaptığı konuşmada üstü kapalı olarak İnsan Haklarından Sorumlu devlet bakanı CHP'li Algan Hacaloğlu'nu hedef alması hükûmet ortakları arasında gerilime neden oldu. Çiller'in, CHP'nin Menzir'in görevden alınmasına yönelik taleplerini karşılıksız bırakması hükûmetin sonunu getirdi. 20 Eylül 1995'te Çiller ile Baykal arasında yapılan görüşmede hükûmetin sürdürülmesi konusunda anlaşma sağlanamadı.
Bunun üzerine Çiller, 20 Eylül'de hükûmetin istifasını Cumhurbaşkanı Demirel'e sundu. İstifayı kabul eden Demirel, bir gün sonra, hükûmeti kurma görevini yeniden Çiller'e verdi. Çiller öteki parti liderleriyle yaptığı görüşmelerden bir sonuç alamadı ve bir koalisyon ortağı bulamadı. Bunun üzerine azınlık hükûmetinin güvenoyu alabilmesi için, Mecliste temsil edilen küçük partilerle temaslarda bulundu; MHP'den destek sözü alan Çiller bir azınlık hükûmeti kurma yolunu seçti. Çiller'in oluşturduğu DYP azınlık hükûmeti 5 Ekim'de Cumhurbaşkanı Demirel tarafından onaylandı.[5]
Kaynakça
değiştir- ^ "Türkiye Cumhuriyeti hükümetleri". hurriyet.com.tr. Hürriyet. 17 Mart 2003. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.
- ^ Sina Akşin-Bülent Tanör:Türkiye Tarihi Cilt 5,Cem Yayınevi, İstanbul 978-975-406-5428 p.94
- ^ "HÜKÜMETLER". web.archive.org. 15 Mayıs 2013. 24 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2024.
- ^ "I. Çiller Hükümeti Bakanlar Kurulu". web.archive.org. 3 Şubat 2012. 3 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2024.
- ^ Türkiye'nin 50 yılı, Tempo Yayıncılık, İstanbul, 1998, p.459