Yaz Olimpiyatları'nda basketbol

Olimpiyat Oyunları'nda basketbol, 1936'dan beri düzenli olarak gerçekleştirilen olimpik spor dalı. Olimpiyatlar'da madalya sporu olarak takvime alınmadan önce, 1904'te gösteri mahiyetinde bir kez düzenlendi. Bayan basketbolunun olimpiyat takviminde yer alması 1976 yılından itibaren gerçekleşti.

Yaz Olimpiyatları'nda basketbol
Resmi site
Spor dalı Basketbol
Yönetim birimi FIBA
Turnuva dönemi Dört yılda bir
İlk katılım 1904 Saint Louis Olimpiyatları (erkekler)
1976 Montreal Olimpiyatları (bayanlar)
Toplam katılım 18 kez erkekler
10 kez bayanlar
Son şampiyon  ABD(erkekler)
 ABD (bayanlar)
En çok kazanan  ABD 14 kez (erkekler)
 ABD 7 kez (bayanlar)
Son düzenlenen 2012 Rio Olimpiyatları

Amerika Birleşik Devletleri, bu dalda uzak ara en başarılı takımdır. ABD katıldığı 17 turnuvanın 14'ünü kazandı. Bu turnuvlarda, 1936'dan 1968 yılına kadar gerçekleştirilen 7 olimpiyat oyununu arka arkaya kazanma başarısı gösterdi. Amerika Birleşik Devletleri kadın millî basketbol takımı katıldığı 9 turnuvanın 7'sini kazandı. Bunlardan, 1996'dan 2012'ye kadar olan 5 tanesini arka arkaya kazanma başarısı gösterdi.

Basketbol, James Naismith tarafından 1891'de Springfield, Massachusetts'te bulundu. Onyıllar sonra, bu yeni bulunan spor dalı Amerika Birleşik Devletleri'nde kapalı salonlarda yapılan sporlar arasında en popüleri oldu. Popülaritesi denizleri aşan basketbol için, Avrupa'da Cenevre, İsviçre'de FIBA adında FIBA kuruldu.

Erken dönem Amerikan egemenliği

değiştir

Kansas Jayhawks koçu Phog Allen'ının[1][2] çabaları sayesinde basketbol ilk kez 1936 Olimpiyat Oyunları'nda Berlin'de düzenlendi, basketbol sahası olarak da tenis kortları kullanıldı. İlk üç sırayı alan ülkelere madalyalarını Dr. Naismith takdim etti. O zamanki Olimpiyat kurallarına göre tüm yarışmacılar amatör sporculardan oluşmaktaydı. Basketbol turnuvaları ilk kez 1948 Olimpiyat Oyunları'nda kapalı sahalarda düzenlendi. Amerika Birleşik Devletleri millî basketbol takımı tek bir maç dahi kaybetmeden, 1936'dan 1968'e kadar olan ilk 7 Olimpiyat Oyunları'nı kazanarak gücünü kanıtlamış oldu. Amerika, ilk zamanlar turnuvaya NBA oyuncuları gönderirken, artık Kolej Oyuncuları göndermeye başladı. Diğer ülkeler ise en iyi oyuncularını Olimpiyatlar'a göndermeye başladılar.

Münih ve sonrası

değiştir

ABD'nin kazanma serisi 1972 Olimpiyat Oyunları'nda Sovyetler Birliği millî basketbol takımının çok zor şartlar altında oynanan final maçını kazanmasıyla sona erdi. Amerikalılar ikincilik madalyasını almayı redderek, final seremonisini boykot ettiler ve o günden beri madalya IOC tarafından tutuldu. Amerikalılar 1976'da yarı finalde SSCB'nin Yugoslavya'ya yenilmesiyle, finalde ikinci kez Yugoslavya millî basketbol takımını yenerek, tekrar Olimpiyat Oyunları'nda altın madalyanın sahibi oldular. Amerika'nın 1980 Olimpiyat Oyunları'nı boykot ederek olimpiyatlarda yer almamasının ardından Yugoslavya millî basketbol takımı Olimpiyatlar'ı kazanan 3. takım oldu. Yugoslavya, yarı finalde SSCB'yi, finalde de İtalya'yı yendi. ABD, bu sefer SSCB'nin boykot ettiği 1984 Olimpiyat Oyunları'nı, finalde İspanya'yı yenerek kazandı. 1988 Olimpiyat Oyunları'nı SSCB yarı finalde ikinci kez ABD'yi ve finalde de Yugoslavya'yı yenerek ikinci kez kazandı.

Profesyonel dönem

değiştir

1989'da Borislav Stanković 'in Başkanlığında FIBA, NBA oyuncularının Olimpiyat Oyunları da dahil olmak üzere, uluslararası turnuvalarda mücadele edebilmelerine izin verdi. Takip eden ilk olimpiyatlar 1992 Olimpiyat Oyunları'ydı. 1992 ABD Rüya Takım'ı ortalama 44 sayı farklarla ve hiç mola kullanmadan altın madalyanın sahibi oldu. Bu arada artık Sovyetler Birliği ve Yugoslavya devletleri parçalanmışlardı, fakat onların halefleri olan devletler yine güçlü takımlara sahiplerdi. Yeni bağımsız iki ülke olan Hırvatistan ve Litvanya sırasıyla gümüş ve bronz madalya kazandılar.

ABD, 1996 Olimpiyat Oyunları ve 2000 Olimpiyat Oyunları'nı da kazandı ancak performansı 1992 Olimpiyat Oyunları'ndaki gibi değildi. Olimpiyatlar'da NBA oyuncularının mücadele etmesine izin verildiğinden beri Atlanta'da düzenlenen 1996 Oyunları, ev sahibi şehrin aynı zamanda bir NBA takımına da sahip olduğu ilk örnekti. Atlanta'da Sırbistan, Sydney'de Fransa finalist olan ülkelerdi. Her iki turnuvada da Litvanya bronz madalya kazanan takımdı.

ABD'nin yeniden kurduğu egemenlik 2004 Olimpiyat Oyunları'nda gruplarda Porto Riko ve Litvanya'ya yenilmesi ve yarı finalde Arjantin'e elenmesi ile kesintiye uğradı. Atina'da düzenlenen 2004 Olimpiyat Oyunları'nı finalde İtalya'yı yenen Arjantin kazandı. Bu sonuçla Olimpiyat Oyunları'nı kazanan 4. takım oldu.

Amerikalılar Pekin'de düzenlenen 2008 Olimpiyat Oyunları'nda tekrar eski güçlerine kavuşarak, finalde 2006 FIBA Dünya Basketbol Şampiyonası Şampiyonu İspanya'yı yendiler ve altın madalyanın sahibi oldular. Arjantin turnuvayı 3. bitirdi ve bronz madalyanın sahibi oldu.

2012 Olimpiyat Oyunları'nda Londra'da Amerikalılar ve İspanyollar tekrar finalde karşı karşıya geldiler. Bu finali az bir farkla da olsa, yine ABD kazandı.

Mekanlar

değiştir

Eleme aşaması

değiştir

2012 Olimpiyat Oyunları'nda uygulandığı gibi, elemeler 3 aşamadan oluşmaktadır:

  1. 1 takım (erkek ve kadın) dünya şampiyonu olarak,
  2. 7 erkek takımı ve 5 kadın takımı bölgesel şampiyonalarındaki sıralamalara göre,
  3. 3 erkek takımı ve 5 kadın takımı kalan boşluk için kendi bölgesel şampiyonsından direkt olarak katılamayan en iyi takımların oynadığı eleme turnuvasından,

Turnuvayı düzenleyen ülkenin takımı otomatik olarak turnuvaya katılır.

Bölge Erkekler Kadınlar
Dünya Şampiyonası 1 1
Afrika Şampiyonası 1 1
Amerika Şampiyonası 2 1
Asya Şampiyonası 1 1
Avrupa Şampiyonası 2 1
Okanusya Şampiyonası 1 1
Dünya Elemeleri Turnuvası 3 5
Ev Sahibi Ülke 1 1
Total 12 12

Erkekler Turnuvaları

değiştir
Yıl Ev Sahibi Altın Madalya Maçı Bronz Madalya Maçı
Altın Madalya Kazananı Maç Sonucu Gümüş Madalya Kazananı Bronz Madalya Kazananı Maç Sonucu Dördüncülük (4.)
1936
1936 Olimpiyat Oyunları
Berlin   ABD 19-8   Kanada   Meksika 26-12   Polonya
1948
1948 Olimpiyat Oyunları
Londra   ABD 65-21   Fransa   Brezilya 52-47   Meksika
1952
1952 Olimpiyat Oyunları
Helsinki   ABD 36-25   Sovyetler Birliği   Uruguay 68-59   Arjantin
1956
1956 Olimpiyat Oyunları
Melbourne   ABD 89-55   Sovyetler Birliği   Uruguay 71-62   Fransa
1960
1960 Yaz Olimpiyatları
Roma   ABD play-off yapılmadı.   Sovyetler Birliği   Brezilya play-off yapılmadı.   İtalya
1964
1964 Yaz Olimpiyatları
Tokyo   ABD 73-59   Sovyetler Birliği   Brezilya 76-60   Porto Riko
1968
1968 Yaz Olimpiyatları
Meksiko   ABD 65-50   Yugoslavya   Sovyetler Birliği 70-53   Brezilya
1972
1972 Olimpiyat Oyunları
Münih   Sovyetler Birliği 51-50   ABD   Küba 66-65   İtalya
1976
1976 Olimpiyat Oyunları
Montreal   ABD 95-74   Yugoslavya   Sovyetler Birliği 100-72   Kanada
1980
1980 Olimpiyat Oyunları
Moskova   Yugoslavya 86-77  
İtalya
  Sovyetler Birliği 117-94  
İspanya
1984
1984 Olimpiyat Oyunları
Los Angeles   ABD 96-65   İspanya   Yugoslavya 88-82   Kanada
1988
1988 Olimpiyat Oyunları
Seul   Sovyetler Birliği 76-63   Yugoslavya   ABD 78-49   Avustralya
1992
1992 Olimpiyat Oyunları
Barselona   ABD 117-85   Hırvatistan   Litvanya 82-78  
Birleştirilmiş Takım
1996
1996 Olimpiyat Oyunları
Atlanta   ABD 95-69   Sırbistan-Karadağ   Litvanya 80-74   Avustralya
2000
2000 Olimpiyat Oyunları
Sidney   ABD 85-75   Fransa   Litvanya 89-71   Avustralya
2004
2004 Olimpiyat Oyunları
Atina   Arjantin 84-69   İtalya   ABD 104-96   Litvanya
2008
2008 Olimpiyat Oyunları
Pekin   ABD 118-107   İspanya   Arjantin 87-75   Litvanya
2012
2012 Olimpiyat Oyunları
Londra   ABD 107-100   İspanya   Rusya 81-77   Arjantin

Konfederasyonlara göre performans

değiştir
Confederation 1936
 
1948
 
1952
 
1956
 
1960
 
1964
 
1968
 
1972
 
1976
 
1980
 
1984
 
1988
 
1992
 
1996
 
2000
 
2004
 
2008
 
2012
 
2016
 
FIBA Afrika 15.-18. 19. 9.-16. -- -- -- 15. 15. 12. 11. 12. 10. 10. 11. 12. 12. 12. 10.
FIBA Amerika 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. 2. 1. 5. 1. 3. 1. 1. 1. 1. 1. 1.
FIBA Asya 5. 8. 9.-16. 7. 11. 10. 13. 13. 11. 12. 10. 9. 12. 8. 10. 8. 8. 12.
FIBA Avrupa 4. 2. 2. 2. 2. 2. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 2. 2. 2. 2. 2. 2.
FIBA Okyanusya -- -- -- 12. -- 9. -- 9. 8. 8. 7. 4. 6. 4. 4. 9. 7. 7.

Katılan ülkeler

değiştir
Ülkeler 36
 
48
 
52
 
56
 
60
 
64
 
68
 
72
 
76
 
80
 
84
 
88
 
92
 
96
 
00
 
04
 
08
 
12
 
Yıllar
  Angola A 10. 11. 12. 12. 12. 5
  Arjantin 15. 4. 9. 1. 3. 4. 6
  Avustralya 12. 9. 9. 8. 8. 7. 4. 6. 4. 4. 9. 7. 7. 13
  Belçika 19. 11. 17. 3
  Brezilya 9. 3. 6. 6. 3. 3. 4. 7. 5. 9. 5. 5. 6. 5. 14
  Bulgaristan 7. 5. 16. 10. 4
  Kanada 2. 9. 9. 9. 14. 4. 4. 6. 7. 9
  Orta Afrika Cumhuriyeti A 10. 1
  Şili 9. 6. 5. 8. 4
  Çin A A 10. 11. 12. 8. 10. 8. 8. 12. 8
  Çin TaipeisiB 15. 18. 11. 3
  Hırvatistan C 2. 7. 6. 3
Ülkeler 36
 
48
 
52
 
56
 
60
 
64
 
68
 
72
 
76
 
80
 
84
 
88
 
92
 
96
 
00
 
04
 
08
 
12
 
Yıllar
  Küba 13. 9. 11. 3. 7. 6. 6
  Çekoslovakya 9. 7. 9. 5. 8. 6. 9. A 7
  Mısır 15. 19. 9. 16. 12. 12. 12. 7
  Estonya 9. D 1
  Finlandiya 9. 11. 2
  Fransa 19. 2. 8. 4. 10. 11. 2. 6. 8
  AlmanyaE 15. 12. 8. 7. 10. 5
  Büyük Britanya 20th 9. 2
  Yunanistan 17. 5. 5. 5. 4
  Macaristan 16. 9. 9. 13. 4
  Hindistan 12. 1
  İran 14. 11. 2
Ülkeler 36
 
48
 
52
 
56
 
60
 
64
 
68
 
72
 
76
 
80
 
84
 
88
 
92
 
96
 
00
 
04
 
08
 
12
 
Yıllar
  Irak 22. 1
  İrlanda 23. 1
  İsrail A 17. 1
  İtalya 7. 17. 17. 4. 5. 8. 4. 5. 2. 5. 5. 2. 12
  Japonya 9. 10. 15. 10. 14. 11. 6
  Güney Kore A 8. 14. 16. 14. 9. 12. 6
  Letonya 15. D 1
  Litvanya D 3. 3. 3. 4. 4. 8. 6
  Meksika 3. 4. 9. 12. 12. 5. 10. 7
  Fas A 16. 1
  Yeni Zelanda 11. 10. 2
  Nijerya 10. 1
Ülkeler 36
 
48
 
52
 
56
 
60
 
64
 
68
 
72
 
76
 
80
 
84
 
88
 
92
 
96
 
00
 
04
 
08
 
12
 
Yıllar
  Panama 12. 1
  Peru 8. 10. 15. 3
  Filipinler 5. 12. 9. 7. 11. 13. 13. 7
  Polonya 4. 7. 6. 6. 10. 7. 6
  Porto Riko A 13. 4. 9. 6. 9. 7. 8. 10. 6. 9
  Romanya 17. 1
  Rusya A D F 8. 9. 3. 3
  Senegal A 15. 15. 11. 3
  Sırbistan-KaradağH G 2. 6. 11. 3
  Singapur A 13. I 1
  Sovyetler Birliği A 2. 2. 2. 2. 3. 1. 3. 3. 1. F A 9
  İspanya 14. 7. 11. 4. 2. 8. 9. 9. 7. 2. 2. 11
Ülkeler 36
 
48
 
52
 
56
 
60
 
64
 
68
 
72
 
76
 
80
 
84
 
88
 
92
 
96
 
00
 
04
 
08
 
12
 
Yıllar
  İsveç 10. 1
  İsviçre 9. 21. 17. 3
  Tayland A 15. 1
  Tunus 11. 1
  Türkiye 19. 17. 2
  Birleşik Takım A 4. A 1
  ABD 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. 2. 1. 1. 3. 1. 1. 1. 3. 1. 1. 17
  Uruguay 6. 5. 3. 3. 8. 8. 6. 7
  Venezuela 11. 1
  Yugoslavya 6. 7. 2. 5. 2. 1. 3. 2. A 8
Ülkeler 21 23 23 15 16 16 16 16 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12
A^A NOC, IOC'nin üyesi değillerdi.
B^B   Çin 1936-56
C^C   Yugoslavia bir bölümü 1936-1988
D^D   Sovyetler Birliği'nin parçası olarak mücadele etti. 1952-88
E^E   Batı Almanya olarak 1968-88
F^F   Birleşik Takım bir bölümü 1992'de
G^G şimdi   Sırbistan,   Sırbistan ve Karadağ olarak 1992-2006
H^H   Yugoslavia bir bölümü 1936-1988
I^I   Malezya'nın bölümü olarak 1964'te

Resmi olmayan ve gösteri mahiyetindeki turnuva şampiyonları

değiştir

Kadınlar turnuvaları

değiştir
Yıl Ev Sahibi Altın Madalya Maçı Bronz Madalya Maçı
Altın Madalya Kazananı Maç Sonucu Gümüş Madalya Kazananı Bronz Madalya Kazananı Maç Sonucu Dördüncülük (4.)
1976
1976 Olimpiyat Oyunları
Montreal  
Sovyetler Birliği
play-off yapılmadı.  
ABD
 
Bulgaristan
play-off yapılmadı.  
Çekoslovakya
1980
1980 Olimpiyat Oyunları
Moskova  
Sovyetler Birliği
104-73  
Bulgaristan
 
Yugoslavya
68-65  
Macaristan
1984
1984 Olimpiyat Oyunları
Los Angeles  
ABD
85-55  
Güney Kore
 
Çin
63-57  
Kanada
1988
1988 Olimpiyat Oyunları
Seul  
ABD
77-70  
Yugoslavya
 
Sovyetler Birliği
68-53  
Avustralya
1992
1992 Olimpiyat Oyunları
Barselona  
Unified Team
76-66  
Çin
 
ABD
88-74  
Küba
1996
1996 Olimpiyat Oyunları
Atlanta  
ABD
111-87  
Brezilya
 
Avustralya
66-56  
Ukrayna
2000
2000 Olimpiyat Oyunları
Sidney  
ABD
76-54  
Avustralya
 
Brezilya
84-73  
Güney Kore
2004
2004 Olimpiyat Oyunları
Atina  
ABD
74-63  
Avustralya
 
Rusya
71-62  
Brezilya
2008
2008 Olimpiyat Oyunları
Pekin  
ABD
92-65  
Avustralya
 
Rusya
94-81  
Çin
2012
2012 Olimpiyat Oyunları
Londra  
ABD
86-50  
Fransa
 
Avustralya
83-74  
Rusya

Konfederasyonlara göre performans

değiştir
Confederation 1976
 
1980
 
1984
 
1988
 
1992
 
1996
 
2000
 
2004
 
2008
 
2012
 
2016
 
FIBA Afrika  -  -  -  -  - 12. 12. 11. 12. 12.
FIBA Amerika 2. 5. 1. 1. 3. 1. 1. 1. 1. 1.
FIBA Asya 5.  - 2. 6. 2. 7. 4. 9. 4. 5.
FIBA Avrupa 1. 1. 6. 2. 1. 4. 5. 3. 3. 2.
FIBA Okyanusya  -  - 5. 4.  - 3. 2. 2. 2. 3.

Katılan ülkeler

değiştir
Ülkeler 76
 
80
 
84
 
88
 
92
 
96
 
00
 
04
 
08
 
12
 
Yıllar
  Angola 12. 1
  Avustralya 5. 4. 6. 3. 2. 2. 2. 3. 8
  Brezilya 7. 2. 3. 4. 11. 9. 5
  Belarus B C 6. 1
  Bulgaristan 3. 2. 5. 3
  Kanada 6. 4. 11. 10. 8. 4
  Çin A 3. 6. 2. 9. 9. 4. 6. 7
  Hırvatistan F 10. 1
  Küba 5. 4. 6. 9. 4
  Çekoslovakya 4. A 1
  Çekya D 5. 7. 7. 2
  Fransa 5. 2. 2
  Büyük Britanya 11. 1
  Yunanistan 7. 1
Ülkeler 76
 
80
 
84
 
88
 
92
 
96
 
00
 
04
 
08
 
12
 
Yıllar
  Macaristan 4. 1
  İtalya 6. 8. 8. 3
  Japonya 5. 7. 10. 3
  Korea 2. 7. 10. 4. 12. 8. 6
  Letonya B 9. 1
  Mali 12. 1
  Yeni Zelanda 11. 8. 10. 3
  Nijerya 11. 1
  Polonya 8. 1
  Rusya B C 5. 6. 3. 3. 4. 5
  Senegal 12. 1
  Slovakya D 7. 4
  Sovyetler Birliği 1. 1. 3. C A 3
Ülkeler 76
 
80
 
84
 
88
 
92
 
96
 
00
 
04
 
08
 
12
 
Yıllar
  İspanya 5. 6. 5. 3
  Türkiye 5. 1
  Ukrayna B C 4. 4
  Birleşik Takım A 1. A 1
  ABD 2. 1. 1. 3. 1. 1. 1. 1. 1. 9
  Yugoslavya 3. 6. 2. A 3
  Kongo DCE 12. 1
Nations 6 6 6 8 8 12 12 12 12 12

Madalya tablosu

değiştir

Erkekler ve kadınlarda madalya kazanan ülkelerin toplam madalya sayıları.

Sıra Ülke Altın Gümüş Bronz Toplam
1   ABD 21 2 3 26
2   Sovyetler Birliği 4 4 4 12
3   Yugoslavya/  FR Yugoslavia 1 5 2 8
4   Arjantin 1 0 1 2
5   Birleşik Takım (EUN) 1 0 0 1
6   Avustralya 0 3 2 5
7   İspanya 0 3 0 3
8   Fransa 0 3 0 3
9   İtalya 0 2 0 2
10   Brezilya 0 1 4 5
11   Bulgaristan 0 1 1 2
12   Çin 0 1 1 2
13   Kanada 0 1 0 1
14   Hırvatistan 0 1 0 1
15   Güney Kore 0 1 0 1
16   Litvanya 0 0 3 3
16   Rusya 0 0 3 3
18   Uruguay 0 0 2 2
19   Küba 0 0 1 1
  Meksika 0 0 1 1

Madalya tablosu, erkekler

değiştir
Sıra Ülke Altın Gümüş Bronz Toplam
1   ABD 14 1 2 17
2   Sovyetler Birliği 2 4 3 9
3   Yugoslavya/  FR Yugoslavia 1 4 1 6
4   Arjantin 1 0 1 2
5   İspanya 0 3 0 3
6   Fransa 0 2 0 2
  İtalya 0 2 0 2
8   Kanada 0 1 0 1
  Hırvatistan 0 1 0 1
10   Brezilya 0 0 3 3
  Litvanya 0 0 3 3
12   Uruguay 0 0 2 2
13   Küba 0 0 1 1
  Meksika 0 0 1 1
  Rusya 0 0 1 1

Madalya tablosu, kadınlar

değiştir
Sıra Ülke Altın Gümüş Bronz Toplam
1   ABD 7 1 1 9
2   Sovyetler Birliği 2 0 1 3
3   Birleşik Takım (EUN) 1 0 0 1
4   Avustralya 0 3 2 5
5   Brezilya 0 1 1 2
  Bulgaristan 0 1 1 2
  Çin 0 1 1 2
  Yugoslavya 0 1 1 2
9   Fransa 0 1 0 1
  Güney Kore 0 1 0 1
11   Rusya 0 0 2 2
A^A NOC was not member of IOC
B^B competed as part of   Soviet Union from 1952-88
C^C part of   Birleşik Takım in 1992
D^D part of   Czechoslovakia from 1920-92
E^E as   Zaire from 1984-96
F^F part of   Yugoslavia from 1976-1988

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Before They Were Giants". 17 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2013. 
  2. ^ "Basketball Hall of Fame – Phog Allen". 30 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2013. 

Dış bağlantılar

değiştir