Yöresel mimari, genellikle profesyonel mimarların gözetimi olmadan yerel malzemelerin ve bilginin kullanımı ile karakterize edilen mimaridir. Yöresel mimari, endüstriyel toplumlarda yaratılan binaların ve yerleşimlerin çoğunluğunu temsil etmektedir.[1] Çok çeşitli binaların, inşaat geleneklerini ve inşaat yöntemlerini içermektedir. Yerel bölgede inşa edilen binalar, konut evleri veya başka amaçlar için inşa edilmiş olsun, genellikle basit ve pratiktir.[2]

Safranbolu evleri

1969 yılında dünyanın yapı çevresinin %95'ini kapsamasına rağmen,[3] yöresel mimari, geleneksel tasarım tarihlerinde göz ardı edilme eğilimindedir. Belirli bir stili yoktur. Bu nedenle kolay desen, malzeme veya öğeye damıtılamazdır.[4] Geleneksel inşaat yöntemlerinin ve yerel ustaların kullanımı nedeniyle, yerel yapılar bölgesel kültürün bir parçası olarak kabul edilmiştir.

Yöresel mimari, bir yapının işlevsel gereksinimlerinin ötesine geçen estetik amaçlar için kasıtlı olarak dahil edilen tasarımın üslup unsurları ile karakterize edilmesidir. Elit veya kibar mimariye karşı tezat oluşturabilir. Bu aynı zamanda iki uç arasında bir yerde var olan, ancak yine de otantik temalara dayanan geleneksel mimari terimini de kapsamaktadır.

Tanımı değiştir

 
Harran Evleri

Yerel mimari, yerel ihtiyaçlara dayanan yapılı bir ortam olarak tanımlanmaktadır. Belirli bir bölgeye özgü belirli malzemelerle birlikte tanımlanmaktadır. Yerel gelenekleri ve kültürel uygulamaları yansıtmaktadır. Geleneksel olarak, yerel mimarlığın incelenmesi, resmi olarak eğitilmiş mimarlar değil, nadiren iş için herhangi bir atıf verilen yerel ustaların becerileri ve tasarımları yapılmaktadır. Daha yakın zamanlarda, yerel mimari, tasarımcılar ve inşaat endüstrisi tarafından, sürdürülebilmektedir. Tasarıma daha geniş bir ilginin parçası olan çağdaş tasarım ve inşaat ile daha fazla enerji bilincine sahip olmak amacıyla incelenmektedir.

Yöresel, halk, geleneksel, ortak, sıradan ve popüler mimari terimleri bazen birbirinin yerine kullanılmaktadır. Bununla birlikte, Allen Noble, geleneksel binalarda bu terimlerin uzun bir tartışmasını yazmıştır. Geleneksel Binalar: Yapısal Formlar ve Kültürel İşlevler Küresel Bir Araştırmasıdır. Halk yapının veya halk mimarisinin "inşaat sanatlarında profesyonel olarak eğitilmemiş kişiler" tarafından inşa edildiğine dair bilimsel görüşler sunmaktadır. Yerel mimarinin halk arasından insanlar olduğu, ancak profesyoneller tarafından inşa edilmemiştir. Bununla yine de yerel halk, geleneksel tasarımlar ve malzemeleri kullanarak inşa etmiştir. Geleneksel mimari, insandan insana, nesilden nesille, özellikle sözlü olarak, ancak toplumun herhangi bir seviyesinde, sadece insanlar tarafından değil, aktarılan mimaridir. Noble, ilkel mimarlık teriminin olumsuz bir çağrışıma sahip olarak kullanılmasını cesaretlendirmiştir.[5] Popüler mimarlık terimi Doğu Avrupa'da daha çok kullanılmaktadır.

 
Yalı

Her ne kadar yerel mimari yapısını tasarlarken az da olsa eğitim alan insanlar tarafından tasarlanmıştır. Ronald Brunskill'in yine de yerel mimari hakkında şöyle demiştir. ''Tasarım konusunda herhangi bir eğitim almadan, bir amatör tarafından tasarlanan bir yapı; insanın kendi bölgesinde inşa ettiği bir dizi profesyonel (mimar, mühendis) tarafından yönlendirilmemiştir. Neyin moda olabileceğine çok az dikkat edip, yapının işlevi baskın faktör olacaktır. Estetik düşünceler, küçük bir detay kadar mevcut olsa da, oldukça minimaldir. Tabii ki, yerel malzemeler kullanılacak ve diğer malzemeler oldukça istisnai olarak seçilecek ve ithal edilecektir''.[6]

Yerel mimari, ikisi arasında bağlantılar olmasına rağmen, "geleneksel" mimari ile karıştırılmamalıdır. Geleneksel mimari aynı zamanda kibar tasarım unsurlarını taşıyan binaları da içermektedir. Örnek vermek gerekirse, normalde tapınaklar ve saraylardır. Mimari açıdan, geleneksel bir yapının işlevsel gereksinimlerinin ötesine geçen estetik amaçlar için profesyonel bir mimar tarafından kasıtlı olarak dahil edilmiştir. Tasarımın üslup unsurları ile karakterize edilen 'kibar' ile tezat oluşturmaktadır.[7] Tamamen geleneksel ve tamamen kibar aşırılıklar arasında, bazı geleneksel ve bazı kibar içeriğe sahip örnekler vardır.[6] Genellikle yerel ve kibar arasındaki farkları bir derece meselesi haline getirmektedir.

Dünya Halk mimarisi Ansiklopedisi, halk mimarisini şu şekilde tanımlamaktadır. İnsanların konutlarını ve diğer tüm binalarını içermektedir. Çevresel bağlamları ve mevcut kaynakları ile ilgili olarak, geleneksel teknolojileri kullanarak geleneksel olarak sahip veya topluluk tarafından inşa edilmişlerdir. Her türlü yerel mimari, belirli ihtiyaçları karşılamak, onları üreten kültürlerin değerlerini, ekonomilerini ve yaşam biçimlerini barındırmak için inşa edilmiştir.[8]

Geleneksel mimari ile yerli,[9] geleneksel, atalarının, kırsal ve etnik mimarlık dahildir. Mimari çalışma alanları kapsayan ve sadece halk sanat güzel Sanatlar ile kıyaslanmaktadır. Kibar denilen daha entelektüel mimari, resmi veya akademik mimari ile tezat olan, geniş, tabandan gelen bir kavramdır.

Brunskill'den sonra William, "yerel bölge" yi iki eşik arasında bir dizi bina olarak görmektedir. Yerel ve kibar,[6] bunlar kibar eşiğin altındaydı, fakat aynı zamanda yerel eşiğin üzerinde olmalıdır. Bundan daha kaba binalar hayatta kalmadı ve bu yüzden kaydedilmemiştir. Bu onlar için para da kötü malzemelerinin yetersiz tabiata hem önemsiz ve eksikliği nedeniyle olmuştur. 1940'larda Sir Cyril Fox ve Lord Raglan tarafından yapılan bir anket, monmouthshire'daki 450 'eski' kır evlerini Orta Çağ dönemine tarihlemesi beklenmektedir. Bununla birlikte, dikkatli bir çalışma onları on sekizinci yüzyılın sonlarına ya da daha sonrasına tarihlendirmiştir. Bundan daha önce hayatta kalmamıştır.[7][10]

Profesyonel mimarlar tarafından tasarlanan mimari genellikle yöresel olarak kabul edilmemektedir. Gerçektende, bir binayı bilinçli olarak tasarlama sürecinin onu yöresel olmayan hale getirdiği iddia edilmektedir. Paul Oliver, Dwellings adlı kitabında şöyle demektedir. Profesyonel mimarlar ve usatalar tarafından popüler kullanım için tasarlanan 'popüler mimarlığın', geleneksel kavramına girmediği iddia edilmektedir". Oliver ayrıca halk mimarisinin şu basit tanımını da sunmaktadır. "Halkın mimarisi ve insanlar tarafından, ancak insanlar için değildir."[11]

 

Frank Lloyd Wright, yerel mimariyi "gerçek ihtiyaçlara cevap olarak büyüyen, onları yerli duygulara uymaktan daha iyi bilmeyen insanlar tarafından çevreye yerleştirilen yerel yapı"olarak nitelendirmiştir.[11] Bunun ilkel bir tasarım biçimi olduğunu, akıllı düşünceden yoksun olduğunu öne sürmektedir. Aynı zamanda "bizim için Avrupa çapında güzel olan tüm yüksek bilinçli akademik girişimlerden daha iyi çalışmaya değer" olduğunu belirtmiştir.

En azından sanat ve el sanatları hareketinden bu yana, birçok modern mimar yerel binaları incelemiştir. Tasarımlarında yerel yönleri de dahil olmak üzere onlardan ilham aldığını iddia etmiştir. 1946'da Mısırlı mimar Hassan Fathy, Luxor yakınlarındaki New Gourna kasabasını tasarlamak için atanmıştır. Geleneksel Nubian yerleşimlerini yapılarını inceledikten sonra, Nubian yerleşimlerinin geleneksel kerpiç tonozlarını tasarımlarına dahil etmiştir. Deney, çeşitli sosyal ve ekonomik nedenlerden dolayı başarısız olmuştur.[11]

1964 yılında, mimarsız sergi, Modern Sanat Müzesi'nde, New York'taki Bernard Rudofsky tarafından konulmuştur. Dünyanın dört bir yanındaki yerel binaların siyah-beyaz fotoğrafçılığı da dahil olmaktadır. Aynı başlığın bir kitabının eşliğinde, sergi son derece popülerdir. İlk önce geleneksel terimini bir mimari bağlamda kullanan ve konsepti halkın ve ana mimarinin gözüne getiren Rudofsky'dir. "Genel bir etiketin isteğinde bulunduğumuzda köyün, olabileceği gibidir."[12] Ancak, kitabın yayınlanmasından bu yana, yerel mimari ile ilgili çalışma yelpazesi, Rudofsky'nin karakteriz asyönünün sınırlandırdığını ve sorunlu olduğunu göstermektedir. Nitekim, oldukça sıklıkla yerel mimari isimsiz değildir. Pratik nesiller aracılığıyla öğrenilen ve belirli malzemelerin kullanılabilirliğine dayanan ve iklimden derinden etkilenmiştir. Mimari tasarımlarda geleneksel düşünceler artan bir rol oynamaktadır.

Sri Lankalı mimar Geoffrey Bawa, Güney Asya'da bölgesel modernizmin öncüsü olarak kabul edilmektedir. Onunla birlikte, mimari tasarım geleneksel kullanımı modern savunucuları, bölgenin yöresel mimari araştırma Chennai Charles Correa, tanınmış Hint bir mimardır. Muzharul İslam ve Bashirul Haq, uluslararası bilinen Bangladeşli mimarlardır. Vastu Kuran Balkrishna Doshi, başka bir Hint-Shilpa Vakfı vardır ve Kırsal Hint mimarisini çevresel ve sosyo-ekonomik açıdan sürdürülebilmektedir. Tasarım ve planlamadaki yenilikler için ilham kaynağı olarak kullanan Sheila Sri Prakash’dır. Hollandalı mimar Aldo van Eyck de yerel mimarinin bir savunucusuydur.[11] Çalışmaları yerel mimariye modern bir bakış açısı gösteren Mimarlar Samuel Mockbee, Christopher Alexander ve Paolo Soleri olacaktır.

Mimarlar, sürdürülebilir tasarım için bir model olarak yerel mimariye yeni bir ilgi geliştirmişlerdiir.[13] Çağdaş tamamlayıcı mimari, büyük ölçüde yerel mimari tarafından bilgilendirilmektedir.[14]

 

Yöresel yapıyı etkileyen faktörler değiştir

Yöresel mimari insan davranışları ve çevre farklı yönlerini büyük bir alanı etkilemiştir. Farklı bina formları için neredeyse her farklı bağlam için öndedir. Komşu köylerde ilk bakışta aynı görünse bile, onların konut inşaatı ve kullanımı için farklı yaklaşımlar olmaktadır. Bu varyasyonlara rağmen, her bina aynı fizik yasalarına tabidir. Bu nedenle yapısal formlarda önemli benzerlikler görülmektedir.

İklim değiştir

Geleneksel mimari üzerindeki en önemli etkilerden biri, binanın inşa edildiği bölgenin makro iklimidir. Soğuk iklimlerdeki binalar her zaman yüksek ısı kütlesine veya önemli miktarda yalıtıma sahiptir. Genellikle ısı kaybını önlemek için her boşluk kapatılmaktadır. Pencereler küçük ve dar olmaktadır. Sıcak iklimlerdeki binalar, aksine, daha hafif malzemelerden inşa edilmeye ve binanın dokusundaki açıklıklardan önemli çapraz havalandırmaya izin vermelidir.

Karasal iklime sahip binalar, önemli sıcaklık değişimleriyle başa çıkabilmelidir. Hatta yılın zamanına bağlı olarak sakinleri tarafından değiştirilebilmelidir. Sıcak kurak ve yarı kurak bölgelerde, yerel yapılar tipik olarak havalandırma ve sıcaklık kontrolü sağlamak için bir dizi ayırt edici eleman içermelidir.[15]

Binalar, bölgedeki yağış seviyelerine bağlı olarak farklı şekiller almaktadır. Bu da sık sık sel veya yağmurlu muson mevsimleri olan birçok bölgede yapılar zeminden yükseğe yapılmıştır.. Örneğin, Queenslander, Avustralya'nın Kuzey eyaletlerinde muson yağmurunun neden olduğu yıllık sellere bir çözüm olarak 19.yüzyılın başlarında gelişen eğimli, çatı ve yapının yerden yüksek bir hava evidir.[16] Düz çatılar, yüksek yağış seviyelerine sahip bölgelerde nadirdir. Benzer şekilde, yüksek rüzgarlı bölgelerde, rüzgarla başa çıkabilen özel yapılar yapılmıştır. Binalar, rüzgarlara minimum yüzey alanı sunma eğilimindedir. Potansiyel fırtına hasarını en aza indirmek için genellikle peyzajın altında yer almaktadır.

Yerel mimari üzerindeki iklimsel etkiler önemlidir. Son derece karmaşık olabilmektedir. Akdeniz geleneksel ve Orta Doğu'nun çoğu, genellikle bir çeşme ile bir avlu içermektedir. Benzer şekilde, Kuzey Afrika halk geleneği genellikle yolcuları serin tutmak için çok yüksek bir termal kütleye ve küçük pencerelere sahiptir. Çoğu durumda yangınlar için değil, iç mekanlardan hava çekmek için bacalar da içermektedir. Bu tür uzmanlıklar tasarlanmamıştır. Yerel mimari de yerel vatandaşların amaçları için kullanılmaktadır.

 

Kültür değiştir

Bina sakinlerinin yaşam tarzı ve barınaklarını kullanma biçimleri, bina formları üzerinde büyük etkiye sahiptir. Aile birimlerinin büyüklüğü, kimin hangi alanları paylaştığı, yiyeceklerin nasıl hazırlandığı ve yenildiği, insanların nasıl etkileşime girdiği ve diğer birçok kültürel husus konutların düzenini ve boyutunu etkileyecektir.

Örneğin, birkaç Doğu Afrika etnik topluluğunun aile birimleri, ailenin farklı üyelerini barındırmak için ayrı tek odalı konutların inşa edildiği belirgin sınırlarla çevrili aile bileşiklerinde yaşamaktadır. Çok eşli topluluklarda, farklı eşler için ayrı konutlar ve ailenin kadınlarıyla yer paylaşmak için en büyük olan oğullar için daha fazlası olabilmektedir. Aile içindeki sosyal etkileşim, aile üyelerinin yaşadığı yapılar arasındaki ayrım tarafından yönetilmektedir. Gizlilik sağlanır, buna karşılık, Batı Avrupa'da, bu tür bir ayrım, binayı ayrı odalara bölerek bir konut içinde gerçekleştirilmektedir.

Kültür, yerel binaların görünümü üzerinde de büyük bir etkiye sahiptir, çünkü sakinler genellikle binaları yerel geleneklere ve inançlara uygun olarak dekore etmişlerdir.

 

Göçebe konutlar değiştir

Dünyada göçebe yaşamın bir yönünü içeren birçok kültür vardır. Hepsi barınak ihtiyacı için yerel çözümler geliştirmişlerdir. Bunların hepsi, kulübeler gibi basit inşaatın pratikliği ve gerekirse çadırlar gibi ulaşım da dahil olmak üzere, sakinlerinin iklimine ve geleneklerine uygun teknikleri içermektedir.

Inuit halkı, ıgloo (Kış için) ve tupiq (yaz için) dahil olmak üzere farklı mevsimlere ve coğrafi konumlara uygun bir dizi farklı barınak biçimine sahiptir. Inuitlerin yaşadığı iklimlere benzer iklimlerde yaşayan Kuzey Avrupa Sami, kültürlerine uygun farklı barınaklar geliştirmiştir.[11] lavvu ve goahti dahil. Kültürel etkiler nedeniyle benzer koşullarda farklı çözümlerin geliştirilmesi, yerel mimarinin tipik bir örneğidir.

Birçok göçebe insan, palmiye yaprakları kullanan Sarawak Punanı veya kubbeli kulübeler inşa etmiştir. Fidan ve mongongo yaprakları kullanan Ituri Pigmeleri gibi geçici konutlar inşa etmek için yerel çevrede yaygın olan malzemeleri kullanmaktadır. Diğer kültürler malzemeleri yeniden kullanır, hareket ettikçe onlarla birlikte taşımaktadır. Bunun örnekleri, yurtlarını yanlarında taşıyan Moğolistan kabileleri veya İran'daki Qashgai'nin kara çöl çadırlarıdır.[11] Her durumda dikkat çekici olan, malzemelerin mevcudiyetinin ve paket hayvanların veya diğer ulaşım biçimlerinin mevcudiyetinin barınakların nihai şekli üzerindeki önemli etkisidir.

Tüm barınaklar yerel iklime uyacak şekilde uyarlanmıştır. Örneğin, Moğol, sıcak karasal yazlarda serin ve Moğol kışlarının sıfırın altındaki sıcaklıklarda sıcak olacak kadar çok yönlüdür. Merkezde yakın bir havalandırma deliği ve soba için bir baca içermektedir. Tipik olarak sık sık yer değiştirmez ve bu nedenle ahşap ön kapı ve birkaç kat kaplama dahil olmak üzere sağlam ve güvenlidir. Geleneksel çadırı, aksine, günlük olarak yeniden yerleştirilebilir ve dikilmesi ve sökülmesi çok daha hafif ve hızlıdır. Kullanıldığı iklim nedeniyle, elementlerden aynı derecede koruma sağlamaya gerek yoktur.

 

Kalıcı konutlar değiştir

Bir konut için kullanılan yapı ve malzeme türü, ne kadar kalıcı olduğuna bağlı olarak değişmektedir. Sık sık taşınan göçebe yapılar hafif ve basit olacak, daha kalıcı olanlar daha az olacaktır. İnsanlar kalıcı olarak bir yere yerleştiğinde, konutlarının mimarisi bunu yansıtacak şekilde değişecektir.

Kullanılan malzemeler daha ağır, daha sağlam ve daha dayanıklı hale gelecektir. Ayrıca, daha karmaşık ve daha pahalı hale gelebilirler, çünkü bunları inşa etmek için gereken sermaye ve emek bir kerelik bir maliyettir. Kalıcı konutlar genellikle elementlerden daha fazla koruma ve barınak sağlamaktadır. Bazı durumlarda, ancak, konut sık sel veya yüksek rüzgarlar gibi kötü hava koşullarına maruz, binalar kasıtlı olarak "başarısız olmak yerine, daha ziyade onlara dayanmak için gerekli hesapsız hatta imkansız yapılar gerektiren fazla tasarlanmış" olabilmektedir. Nispeten çürük, hafif bir yapının çökmesi de ağır bir yapıya göre ciddi yaralanmalara neden olma olasılığı daha düşüktür.

Zamanla, konutların mimarisi çok özel bir coğrafi konumu yansıtmaya başlanmaktadır.

 
 

Çevre, yapı elemanları ve Malzemeleri değiştir

Yerel çevre ve sağlayabileceği inşaat malzemeleri, yerel mimarinin birçok yönünü yönetir. Ağaç bakımından zengin alanlar ahşap bir geleneksel geliştirirken, fazla ahşap olmayan alanlar kerpiç veya taş kullanabilir. Uzak Doğuda, hem bol hem de çok yönlü olduğu için bambu kullanmak yaygındır. Yöresel, neredeyse tanım gereği, sürdürülebilir ve yerel kaynakları tüketmeyecektir. Sürdürülebilir değilse, yerel bağlamı için uygun değildir ve yöresel olmamaktır.

Yerel binalarda sıklıkla bulunan yapı elemanları ve malzemeler şunlardır: Kerpiç, ağaç. taştır.

Türkiye'deki yöresel mimari örnekleri değiştir

Kırsal bölgde inşa edilmiş birçok yapı bu tür mimari içinde yer almaktadır. Bina yapılarının yanı sıra kırsal yaşamın gerekleri olan ve yöresel malzeme ve teknik ile oluşturulmuştur. İnşaatta aynı sınıfa dahil edilmiştir. Güneşte kurutulmuş tuğla (kerpiç) kullanımı Anadolu´nun büyük bölümünde egemendir. Bu malzemeyi bina yapımında yine bölgenin çok rastlanan ağacı kavak tamamlamıştır.

Ahşap, bütün Karadeniz kıyıları, Marmara, Trakya ayrıca, iç Ege ve iç Akdeniz´de görülmüştür. Kıyı Ege, Kapadokya ve Güneydoğu Anadolu'nun büyük bir bölümüne kârgir inşaat hakimdir. Orta ve Doğu Anadolu´nun en eski yapı malzemesi ise güneşte kurutulmuş tuğadır. Ancak her malzeme her yörede, özelde yaşam tarzının gereği olan bazı vazgeçilmez unsurlara rağmen aynı mimariyi sağlamamaktadır. Bu nedenle Doğu Karadeniz bölgesinin yöresel ahşap mimarisi diğer bölgelerden dikkate değer farklılıklar göstermektedir. Kıyı Ege, Kapadokya ve güneydoğudaki kargir mimariler de birbirlerinden farklıdır. Ancak bütün bu önemli farklılıklar konut yapılarında belirginleşmektedir. Karadeniz´in serenderleri dışında tahıl ambarları ve hayvan barınaklarında dikkate değer farklar görülmemektedir. Karadeniz bölgesindeki ahşap köprüler ve serenderler, Bodrum civarındaki yel değirmenleri ile kubbeli su rezervuarları, Trakya'nın dal örme duvarlı saz veya dal parçalarından oluşan hayvan barınakları türlerinin istisnai örnekleri olarak kabul edilmiştir.

XVIII. yüzyıldan daha geri dönemlere ait Osmanlı dönemi evlerinden günümüze belirgin bir örneğin varlığı kesin olarak bilinmektedir. Daha sonraki dönemlerde Osmanlı halkı, ülkenin farklı bölgelerine göre, o dönemin o bölgelerdeki yaşam şekline uygun olarak değiştirilmiş veya yeni inşa edilmiş evlerde oturmaktadır. Ancak bu yenilikler binanın daha çok içinde görülmekte olup dışardan pek fark edilmiyordur. İnsanların özel yaşamı da bundan farklı değildir.

 

Amasya değiştir

Yörenin havası, kullanılan materyalların olanakları ve bir takım bölgeye ayrılan veriler, Amasya’daki evlerin oluşmasında önemli etkenlerdir. Genellikle kerpiç ve ahşap materyaların kullanılmış olup evler yapıldığı günün niteliklerini yansıtmaktadır. Zaman içinde tamir ve tadilatlarla özgünlüklerini yitirmişlerdir. Binalara yeni girişler eklenip, binanın bölünmesine, ek alanların oluşmasına saf ve güzelliklerinin kaybolmasına neden olmuştur.[17]

 

Balıkesir değiştir

Tarihi güzelliği oluşmaya binaların çoğu 19. yy sonu - 20. yüzyılına aittir. Eski Balıkesir binalarında yapısal şema olarak iç ve orta sofalı mekân örgütlemesine gidildiği görülmektedir. Şehir nüfusunda giderek artmasıyla beraber evlerde daha iç içe ve dar arazilerde yer almaya başlamıştır. Bununla beraber kentte normal olarak ev yapısında “içe kapanışı” getirmiştir. Hol goğal olarak olarak evin merkezinlerine, odaların kesişim noktalarında yer almaktadır. Buradan da bir merdiven vasıtasıyla ikinci kata çıkmayı sağlamıştır. Hol, bu bakımdan katlar arası irtibatı sağladığı gibi, ev halkının da birleşim noktası ve ortak kullanım alanı olmuştur.. Zemin kat genelde üst kata göre daha basık tutulmuş yapılardır. Asıl yaşam merkezi üst kattır. Ahşap kaplama ve eli böğründelerle taşınan cephe estetiği belirleyici rol oynamaktadır. İçe dönük bir görünüm vadeden binalar, çıkmalar vasıtasıyla mekânda yer kazanmanın yanı sıra, binanın sokağın güzellikleriyle birleşmesini sağlamaktadır. Balıkesir´de yöresel yapı mimarisini yansıtan örneklerin tamamı neredeyse, şehrin çekirdek dokusunu oluşturan Dumlupınar, Aygören, Karaoğlan ve Karesi mahallelerinde yer almaktadır.[18]

 

Rize değiştir

Doğu Karadeniz, her şeyin başında önce bir ahşap bölgesidir. Ilıman nemli ve yağışlı iklim koşulları, tüm Karadeniz bölgesinde farklı ağaç türlerinin yetişmesine, gür ormanlar oluşmasına olanak vermiştir. Binalarda kullanılan ağaçların ortak özelliği güçlü, rutubete ve ısının değişimlerine dayanıklı, uzun süre bozulup, çürümez olmasıdır. Bu olanakları sağlayan ağaçların başında Kestane, Dişbudak, Karaağaç, Kayın gibi ağaçlar gelmektedir. Bölgenin yapısında taş vazgeçilmez malzemelerden biridir. Ağaç gibi organik materyallerden oluşan binayı, yüksek rutubet alan zeminle başlamak en uygun geçiş materyali kuşkusuz taştır. Bölgede binaların yapılış şekli materyale bağlıdır. Ağaç geçme tekniği olarak ön plana çıkmaktadır. Tamamen veya kısmen çivisiz geçme tekniği ile oluşturulan bu teknik yöredeki bu geleneğe bağlı yapılan binalarda dikkat çekici bir karakter katmaktadır. “Çatma”, “Ahşap İskelet”, “Ahşap Karkas” gibi yöreye ait deyimler her kesimde belirli bir yapı tekniğini tanımlayabilmektedir. Bu tip yapı tekniklerinde ana durum tüm yapı yükünü temel duvarlarına ileten taşıyıcı elemanlar, ahşap yığma sistemlerin tersine düşey olarak kullanılmaktadır.[19]

Kaynakça değiştir

  1. ^ Encyclopedia of the city. Roger W. Caves. Abingdon, Oxon, OX: Routledge. 2005. ISBN 0-415-25225-3. OCLC 55948158. 
  2. ^ "Fewins, Clive. "What is Vernacular Style?". Homebuilding & Renovating. Retrieved 23 May 2019". 29 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Amos Rapoport, House Form and Culture (Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall, 1969), 2". 21 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "J. Philip Gruen, "Vernacular Architecture," in Encyclopedia of Local History, 3d edition, ed. Amy H. Wilson (Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield, 2017): 697-98". 17 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Noble, Allen G. (2007). Traditional buildings : a global survey of structural forms and cultural functions. Londra: I.B. Tauris. ISBN 978-1-4356-3489-3. OCLC 216931397. 
  6. ^ a b c Brunskill, R. W. (2000). Vernacular architecture : an illustrated handbook. 4th ed. R. W.. Brunskill. Londra: Faber. ISBN 0-571-19503-2. OCLC 42621686. 
  7. ^ a b Wiliam, Eurwyn (2011). The Welsh cottage : building traditions of the rural poor 1750-1900. Royal Commission on Ancient and Historical Monuments in Wales. Aberystwyth: Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments of Wales. ISBN 978-1-871184-42-6. OCLC 755069515. 
  8. ^ "Review: Encyclopedia of Vernacular Architecture of the World". 21 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "Geleneksel". 16 Ocak 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ "Fox, Sir Cyril; Raglan, Lord (1954). Renaissance Houses. Monmouthshire Houses. III. Cardiff" (PDF). 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  11. ^ a b c d e f Oliver, Paul (2003). Dwellings : the vernacular house world wide. Londra. ISBN 0-7148-4202-8. OCLC 50495617. 
  12. ^ "Rudofsky, Architecture Without Architects, page 58". 6 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ Weber, Willi; Yannas, Simos, (Ed.) (15 Ağustos 2013). "Lessons from Vernacular Architecture". doi:10.4324/9780203756164. 
  14. ^ ""Manifesto of Complementary Architecture (MOCA) – Complementary Architecture". 2015. Retrieved 2020-10-17". 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ "Yöresel". 11 Temmuz 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ "Osborne, Lindy. "Sublime design: the Queenslander". Architecture & Design. Retrieved 24 February 2018". 20 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ "Amasya" (PDF). 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  18. ^ "Balıkesir" (PDF). 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  19. ^ "Rize" (PDF). 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.