Woodrow Wilson

28. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1913–1921)
(W. Wilson sayfasından yönlendirildi)

Thomas Woodrow Wilson (d. 28 Aralık 1856 – ö. 3 Şubat 1924), Amerikalı akademisyen, tarihçi ve siyasetçidir. Amerika Birleşik Devletleri'nin 28. başkanıdır.

Thomas Woodrow Wilson
28. Amerika Birleşik Devletleri başkanı
Görev süresi
4 Mart 1913 - 4 Mart 1921
Başkan Yardımcısı Thomas Marshall
Yerine geldiği William Howard Taft
Yerine gelen Warren G. Harding
34. New Jersey Valisi
Görev süresi
17 Ocak 1911 - 1 Mart 1913
Yerine geldiği John Fort
Yerine gelen James Fielder (Geçici)
13. Princeton Üniversitesi Başkanı
Görev süresi
1902-1910
Yerine geldiği John Fort
Yerine gelen John Aikman Stewart
Kişisel bilgiler
Doğum Thomas Woodrow Wilson
28 Aralık 1856(1856-12-28)
Staunton, Virginia, ABD
Ölüm 3 Şubat 1924 (67 yaşında)
Washington, DC, ABD
Partisi Demokratik
Evlilik(ler)
Çocuk(lar) 3
Bitirdiği okul
Mesleği Akademisyen, tarihçi
Dini Presbiteryen
Ödülleri
Nobel Barış Ödülü (1919)
İmzası

Yaşamı

değiştir

Thomas Woodrow Wilson, 28 Aralık 1856 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nin Virginia eyaletinin Staunton şehrinde doğmuştur. İskoç ve İrlanda kökenlidir.[1] dört çocuklu bir ailenin üçüncü çocuğudur. Wilson 1873-74 yıllarında Davidson Kolejinde okumuştur. Ancak daha sonra New Jersey Kolejine (şimdiki Princeton Üniversitesi) gitmiştir. Siyasi Felsefe ve Tarih okumuştur. Phi Kappa Psi kardeşliğine katılmıştır.[2] 1876'da başkanlık seçimlerinde Demokrat Parti adayı Samuel J. Tildene vereceğini açıklamıştır. 1879'da Princetondan mezun olduktan sonra, Virginia Üniversitesi Hukuk Fakültesine kayıt olmuştur. Ancak yine de hukukla ilgili bir iş yapmamıştır. 1885'te Ellen Louise Axson ile evlenmiştir. Bu evlilikten olan çocukları Margaret, Jessie ve Eleanor'dur. 1885'ten 1889'a kadar Pensilvanya Bryn Mawr'da bulunan Bryn Mawr Kadın Koleji'nde öğretmenlik yapmıştır. Burada Antik Yunan ve Roma tarihi, Amerikan tarihini, siyaset tarihi ve diğer konuları öğretmiştir. 1902-1910 yılları arasında Princeton Üniversitesi rektörlüğü görevini yürüttü. 1910 yılında Demokratik Parti'den New Jersey vali adayı oldu. Yapılan seçimleri kazandı. Bu görevini 1911-1913 yılları arasında sürdürdü. 1912 yılında yapılan ABD başkanlık seçimlerini kazandı. 1916 yılında yapılan başkanlık seçimlerini bir kez daha kazandı ve Andrew Jackson'dan sonra Beyaz Saray'da arka arkaya iki dönem başkanlık yapan ikinci demokrat oldu. ABD'nin I. Dünya Savaşı'na girmesinden önce açıkladığı ilkeler nedeniyle 1919 yılında Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.[3]

Başkanlığı (1913 - 1921)

değiştir

1912 Seçimleri

değiştir

Wilson 1912'de Başkanlık seçimlerin de Demokrat Partiden aday olmuştur. Rakipleri olarak, 27. ABD Başkanı olan William Howard Taft, 26. Başkan Theodore Roosevelt ve Eugene V. Debs vardır. Roosevelt İlerici Partiden, Taft Cumhuriyetçi Debs ise Sosyalist Partiden aday olmuştur. Wilson bu seçimler de %41,8 oranın da oy alarak seçimleri kazanmıştır.

 
Wilson Birliğin Durumu konuşmasını 1913'te ortak bir oturumundan önce yapıyor.

İç Politika

değiştir

Wilson başkanlığında yürürlüğe doğayı koruma, bankacılıkta reform ve tarifeleri düşürmüştür. Çiftçilere düşük faiz sağlayan Federal Çiftlik Yasasını imzalamıştır.

I. Dünya Savaşı

değiştir

Başkanlığı sırasında I. Dünya Savaşı çıkmıştır. Başkan Wilson savaşa katılmayıp tarafsızlıktan yanaydı. Ancak daha sonra Almanların üç Amerikan gemisini batırması sonucu I. Dünya Savaşı'na katılmaya karar vermiştir. Wilson savaşı çabuk bitirme ve dünya barışını sağlama gerekçesiyle Wilson İlkelerini çıkarmıştır. Ayrıca Wilson tüm ulusların bağımsızlığını korumak ve toprak bütünlüğünü sağlamak için bugünkü Birleşmiş Milletler'in öncülü olan Milletler Cemiyeti'nin kurulması konusun da çağrı da bulunmuştur. Osmanlı İmparatorluğu ve Avusturya Macaristan İmparatorluğu'ndaki azınlıkların haklarını kendilerine bırakmıştır.

Paris Barış Konferansı

değiştir

11 Kasım 1918 yılında Paris Barış Konferansında ateşkes sürecin de Almanyanın Wilson İlkelerini kabul etmemesi durumun da Almanyayla ayrı antlaşma yapacağını açıklamıştır. 28 Haziran 1919 da Almanya Versay Antlaşmasını imzalamıştır.

Wilsonun savaşı bitirmeyi başarmasından dolayı 1919'da Nobel Barış ödülüne layık görülmüştür.

 
I. Dünya Savaşı'ndan sonra Paris Barış Konferansında "Büyük Dörtlü" (soldan sağa, Britanya başbakanı Lloyd George, İtalya başbakanı Vittorio Emanuele Orlando, Fransa başbakanı Georges Clemenceau ve ABD başkanı Woodrow Wilson.

Sonraki Yaşamı (1921-1924)

değiştir

Wilson 4 Mart 1921'de başkanlığından ayrılmasından sonra Washington D.C.'de yaşamıştır. 3 Şubat 1924'te 67 yaşındayken ölmüştür.

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Heckscher (1991), s. 4
  2. ^ Berg (2013), s. 45-49
  3. ^ Andrew Glass (10 Aralık 2012). "Woodrow Wilson receives Nobel Peace Price, 10 Aralık 1920". Politico. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2021. 

Dış bağlantılar

değiştir
Akademik görevi
Önce gelen
Francis Landey Patton
Princeton Üniversitesi Başkanı
1902–1910
Sonra gelen
John Aikman Stewart
Geçici
Siyasi görevi
Önce gelen
John Franklin Fort
New Jersey Valisi
1911–1913
Sonra gelen
James Fairman Fielder
Geçici
Önce gelen
William Howard Taft
Amerika Birleşik Devletleri başkanı
1913–1921
Sonra gelen
Warren G. Harding
Parti siyasi görevi
Önce gelen
William Jennings Bryan
Amerika Birleşik Devletleri Başkan Adayı
Demokratik

1912, 1916
Sonra gelen
James M. Cox
Ödüller ve başarılar
Önce gelen
Uluslararası Kızıl Haç Komitesi
Nobel Barış Ödülü Sahibi
1919
Sonra gelen
Léon Bourgeois
Önce gelen
Giulio Gatti-Casazza
Time Kapağı
12 Kasım 1923
Sonra gelen
Erich Ludendorff