Vatan Kurtaran Aslan (film, 1938)

1938 ABD yapımı aksiyon macera filmi

Vatan Kurtaran Aslan,[1][2][3] 1938 ABD yapımı aksiyon macera filmidir. Özgün adı The Adventures of Robin Hood olan film 8 Kasım 1939'da Türkiye'de sinemalarda gösterime sunulmuştu. Filmin Türkiye'de son dönemlerde Robin Hood'un Maceraları adıyla gösterilmiştir. Ayrıca filmin Türkiye'de Ormanlar Kralı Robin Hood adıyla anıldığına dair de kayıtlar vardır.[4] Burçak Evren'in 1988'de yazdığı ve İstanbul sinemalarını anlattığı Eski İstanbul Sinemaları: Düş Şatoları adlı kitabının 145-146. sayfalarındaki fotoğraftan da bu filmin Türkiye'de "Vatan Kurtaran Aslan" adıyla gösterilmiş olduğunu anlıyoruz. Fotoğrafta bu filmin Beyoğlu'nda Lale Sineması nda gösterildiği tarihte sinemanın girişine asılan ve sinema feneri adı verilen renkli resimli dev bez afiş, afişte de "Vatan Kurtaran Aslan, Türkçe" ibaresinin yanı sıra Errol Flynn'in filmden alınmış dev bir yağlı boya resmi görülmektedir.[5][6][7]

Vatan Kurtaran Aslan
The Adventures of Robin Hood
"Vatan Kurtaran Aslan" (The Adventures of Robin Hood) filminin özgün sinema afişi
YönetmenMichael Curtiz
William Keighley
YapımcıHal B. Wallis
SenaristNorman Reilly Raine
Seton I. Miller
OyuncularErrol Flynn
Olivia de Havilland
Basil Rathbone
Claude Rains
Patric Knowles
Eugene Pallette
Alan Hale
MüzikErich Wolfgang Korngold
Görüntü yönetmeniTony Gaudio
Sol Polito
KurguRalph Dawson
StüdyoWarner Bros.
DağıtıcıWarner Bros.
CinsiSinema filmi
TürüMacera, aksiyon, romantik
RenkRenkli (Technicolor)
Yapım yılı1938
Çıkış tarih(ler)i14 Mayıs 1938, ABD
8 Kasım 1939, Türkiye, Lale Sineması
Süre102 dakika
ÜlkeAmerika Birleşik Devletleri ABD
Dilİngilizce
Bütçe$2,000,000
Diğer adlarıVatan Kurtaran Aslan, Robin Hood'un Mecaraları (Türkiye)
Les aventures de Robin des Bois (Fransa)
La leggenda di Robin Hood (İtalya)
Robin de los bosques (İspanya)
Die Abenteuer des Robin Hood (Almanya)
Robin Hood, König der Vagabunden (Almanya)

Senaryosunu Norman Reilly Raine ve Seton I. Miller birlikte yazdıkları filmi önce William Keighley yönetmeye başlamış, sonra stüdyo bu görevi Michael Curtiz'e devretmişti. Başlıca rollerinde Errol Flynn, Olivia de Havilland, Basil Rathbone, Claude Rains,Patric Knowles, Eugene Pallette ve Alan Hale'in oynadıkları filmin renkli Technicolor görüntülerini ise yine Tony Gaudio ve Sol Polito birlikte çekmişlerdi. Sinema endüstrisinde halen 'Stüdyo sistemi'nin hakim olduğu bir devirde yapılan bu 'kılıçlı' film, Warner Bros. stüdyolarının prodüktörü Hal B. Wallis adına bir zafer sayılmaktaydı, çünkü stüdyonun o zamanki büyük starı James Cagney'i küstürmek pahasına rolü Errol Flynn'e gözü kapalı vermişti ve sonuç tam bir başarı olmuştu.

Film Orta Çağ'da İngiltere'de Sherwood Ormanlarında yaşamış olduğuna inanılan ve halk hikâyelerine konu olmuş ünlü haydut Robin Hood'un maceralarına dayandırılmıştır.

"Vatan Kurtaran Aslan" 1939 yılında "en iyi film" dalında Oscar'a aday gösterilmiş, "en iyi kurgu", "en iyi sanat yönetimi" ve "en iyi müzik" dallarında bu ödülü almıştı.[8]

Film 1995 yılında ABD'de "kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli" filmler arasına seçilerek Kongre Kütüphanesi'nin "Ulusal Film Arşivi"nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir.[9]

Yapımı

değiştir

Film 1930'lar için çok yüksek bir rakam sayılan 2 milyon dolara malolmuştu ve Warner Bros. stüdyolarının renkli çekimlerinde üç şeritli Technicolor tekniğini uyguladıkları ilk filmleri olmuştu. Bu şaşaalı ve pahalı prodüksiyon o tarihte biraz şaşkınlık yaratmıştı, zira Warner Bros. stüdyoları o güne dek hep sağlam ama düşük bütçeli gangster filmleri ile adını duyurmuştu. Filmin diğer 'ilkleri' arasında yönetmen Michael Curtiz'le aktör Errol Flynn'in birlikte çevirecekleri 12 filmin ilki oluşu ve Errol Flynn'le Olivia de Havilland'ın birlikte yaptıkları 8 filmin ikincisi olması sayılabilir.[10]

Filmin senaristleri, halk arasında çok farklı ve değişik şekillerde anlatıla gelen Robin Hood hikâyelerinden daha önce filmlerde hiç kullanılmamış birkaç tanesi bu filmde kullanmak zorunda kalmışlardı. Zira Douglas Fairbanks Sr. 1922 tarihinde çevrilen Robin Hood filminin senaryosunu yazarken birçok bilinen Robin Hood hikâyesinin telif haklarını almıştı.[11]

Filmin çekimleri önce William Keighley'in yönetiminde başlamıştı. Daha sonra çekimlerin çok yavaş ilerlediğini ve aksiyon sahnelerinin yeterince etkileyici olmadığını ileri süren stüdyo, yönetmen Keighley'i görevinden uzaklaştırarak yerine Michael Curtiz'i geçirmişti. Keighley görevden alındığında zaten dış çekimleri hemen hemen bitirmişti. Yönetmen koltuğuna onun yerine oturan Curtiz'e sadece iç sahneleri çekmek kalmıştı.[12]

İngiliz sinema eleştirmeni Damien Cannon'a göre filmde, 'Muhteşen Technicolor' söylemlerini haklı çıkartacak mükemmellikte bir renk doygunluğuna erişilmişti. Warner Bros. ilk kez üç şeritli Technicolor sistemini kullanıyordu ve hiçbir masraftan kaçınmamıştı. Bu çok pahalı ve zahmetli bir teknikti ve işi şansa bırakmamak için görüntü yönetmenliğine iki ismi birden atamışlardı: Tony Gaudio ve Sol Polito. Çünkü bu sistemde dev gibi kameralar, vinçler ve özel ışıklandırma sistemleri gerekiyordu. O tarihte dünyada imal edilmiş topu topu 11 Technicolor kamerası mevcuttu ve stüdyo çekimlerde bunların hepsini birden kullanıyor, gün sonunda da şirkete teslim ediyordu.[12] Tabi bir de her zaman olduğu gibi 'Technicolor renk danışmanı' vardı. Roger Ebert, bu renk zenginliği ve canlılığıyla günümüz filmlerinin aşık atamayacaklarını yazmıştır.[10]

Hollywood'un altın döneminde çekilmiş bu naif film çok hızlı temposu, gerçekçi kılıç sahneleri ve dolambaçsız sade aşk öyküsüyle bugünün bilgisayar destekli yapım teknikleriyle bile başarılması mümkün olmayan bir inandırıcılık sergilemektedir. Tehlikeli kılıç sahnelerinin çoğunda dublör kullanılmamış ve bizzat Errol Flynn bu sahnelerde yer almıştı. Kılıçla dövüş sahneleri bazı filmlerde olduğu gibi bir eskrim müsabakası görünümü vermekten çok, seyirciye gerçek bir kılıç düellosu yapıldığı izlenimini vermektedir. Bu sahneleri seyreden bir izleyici, iyi ki rol stüdyonun starı James Cagney'i küstürmek pahasına ona verilmemiş diyebilir. (James Cagney 1.69 m boyunda tıknaz yapıda bir aktördü)

Günümüz filmlerinin aksine filmin her sahnesinde filmin starlarının ağırlığı hissedilmiyor, aksine bütün karakterler aynı derinlikte işlenmiş ve bu derinlik filmin her sahnesine eşit paylaştırılmış. İnsanların basit değerlere önem verdikleri masumiyet döneminde çekilen bu naif filmde her şey çok basit ve doğrudan seyrediyor, filmde Freudyan altmetinler gibi revizyonist analizleri gerektirecek hiçbir şey yok. Sadece kahramanlık ve aşk var, bir de bu tür filmlerin olmazsa olmazı alaycı metaforlar. Robin Hood zenginleri soyuyor, aldıklarını fakirlere dağıtıyor, Saksonları koruyor ama sadece "kötü" Normanlar'a karşı. Ve şöyle diyor: "Ben sadece adaletsizlikten nefret ediyorum, Normanlardan değil."[10]

Oyuncu kadrosu

değiştir
 
1940'lı yıllarda Beyoğlu'nda "Lale Sineması" nın ön cephesi için yaptırılmış sinema feneri'ndeki yazıdan "The Adventures of Robin Hood" adlı 1938 tarihli filmin Türkiye'de Türkçe dublajla ve Vatan Kurtaran Aslan adıyla gösterime girmiş olduğunu anlıyoruz. - Agah Özgüç, Albüm Dergisi, 1988
Oyuncu Rolü
Errol Flynn Robin Hood
Olivia de Havilland Maid Marian
Basil Rathbone Sir Guy Gisbourne
Claude Rains Prens John
Ian Hunter Kral Aslan Yürekli Richard
Patric Knowles Will Scarlett
Eugene Pallette Keşiş Tuck
Alan Hale Küçük John
Melville Cooper Nottingham Şerifi
Una O'Connor Bess
Herbert Mundin Much
Montagu Love 'Black Canons' Piskoposu
Leonard Willey Sir Essex
Robert Noble Sir Ralf
Kenneth Hunter Sir Mortimer

MS 1191 yılında Aslan Yürekli Richard (Ian Hunter), Haçlı Seferi'ne çıkarken krallığının naipliğini hain kardeşi Prens John (Claude Rains) yerine güvenilir dostu Longchamps'e verir. Bu duruma çok içerleyen John, Norman asillerinin yardımıyla tahtı ele geçirmek için önce ağabeyi Richard'ı sefer dönüşünde Avusturya Dükü Leopold'a tutuklatır ve hapisten salıverilmemesi için gereken tedbirleri alır. Kral Avusturya'da hapisteyken de tahta geçerek halk üzerindeki baskısını arttırır. Özellikle de muhalif Saksonlar üzerinde başta ağır vergiler olmak üzere büyük bir sindirme hareketi başlatır. Bütün bunları yaparken kendisine aynı zamanda sağ kolu ve akıl hocası olan en güvendiği şövalye Gisbourne'lu Sör Guy (Basil Rathbone) yardımcı olmaktadır.

Zalim prens John'ın Sakson halkı üzerinde kurduğu bu baskıya karşı koyan tek bir kişi vardır, o da bir Sakson asili olan Locksley'li Sör Robin (Hood)'dir. Saraydakilere göre meşhur bir baş belası, küstah, pervasız bir haydut olan Sör Robin, Sancağı dolaşıp Saksonları otoriteye karşı kışkırtmaktadır ve kendini halkın koruyucusu ilan edecek kadar da yüzsüzdür. Saksonlara göreyse o bir yenilmez halk kahramanı ve Saksonların umududur. Davetsiz olarak geldiği şatoda Sir John'a meydan okuyarak amacının ülke çapında bir isyan başlatmak ve Kral Richard'ı kurtarıp onu tekrar tahta çıkarmak olduğunu açıkça beyan eder.

Kılıç kullanmada ve ok atmada usta olan bu Sakson asili etrafına topladığı adamlarıyla Sherwood ormanına çekilerek burada örgülenirler. Bu sık ormanlar hem saklanmak hem de Normanlar'a tuzak kurmak için mükemmel bir yerdir. Efsanede anlatılan Küçük John (Alan Hale), Keşiş Tuck (Eugene Pallette) gibi yan karakterler de bu mücadelede Sir Robin'in yanında yer alacaklardır.

Önceleri Robin Hood ve adamlarının eylemlerini şiddetle kınayan Norman prensesi Lady Marian (Olivia de Havilland)'ın, evleri yakılmış, işkence görerek sakatlanmış, fakir ve perişan aileler kendisine gösterince fikirleri değişir. Artık Saksonların davasına sempatiyle bakmaya başlar. Üstelik Sir Robin'e tutulmuştur. Zaten Lady Marian, Kral Richard'ın evlatlığıdır ve ona çok bağlıdır. Bir tehlikeyi haber vermek için Sir Robin'e yazdığı mektup Sir Guy Gisbourne'un eline geçince ihanet suçuyla tutuklanır ve idama mahkûm edilerek zindana atılır.

 
Olivia de Havilland filmin bir sahnesinde.

Bu arada Kral Richard serbest kalmış ve yanındaki birkaç kişiyle birlikte kılık değiştirmiş olarak İngiltere'ye ulaşmıştır. Sherwood'dan geçerken Sir Robin ve adamları onları soymak için durdururlar. Kral kendisini "Kralın bir dostu" olarak tanıtınca Robin Hood "Kral Richard'ın dostları bizim de dostlarımızdır" diyerek onları soymaktan vazgeçer ve yemeğe davet eder. Yemekte ülkede olan biteni bir yabancı sandığı Krala tek tek anlatır. Sir Robin'in ülkeyi ve kralı korumaktaki samimiyeti ve kararlılığına inanan Kral Richard, keşiş cübbesini çıkartarak gerçek kimliğini açıklar.

Tahtı hep birlikte geri alacaklardır, ancak kale çok tahkimli olduğu için içeriye Prens John'un taç giyme töreni sırasında keşiş kıyafetlerine bürünerek, töreni takdis edecek din adamlarıyla birlikte girerler. Tören tam başlayacakken Aslan Yürekli Richard kimliğini açıklar, Robin ve adamları da keşiş cübbelerini atarlar. Ardından da şatonun büyük iç avlusunda sinema tarihinin en görkemli ve gerçekçi kılıç dövüş sahnelerinden biri gerçekleşir. Sör Guy'ın öldüğü uzun arbedenin sonunda Robin'in adamları galip gelir, Lady Marian zindandan kurtarılır. Normanlar ve Saksonlar arasında eşitliği sağlayacağına söz vererek tekrar tahta geçen Kral Richard kardeşi Prens John ve adamlarını İngiltere dışına sürer, Sherwoodlulara af çıkartır, manevi kızı Lady Marian'ı da Sir Robin'le evlendirir.

Diğer Robin Hood filmleri

değiştir

Robin Hood sinema tarihinde en çok sinemaya aktarılmış hayali karakterler arasında üçüncü sırada yer almaktadır. Robin Hood sinemada bugüne kadar tam 58 kez canlandırılmıştır. Bu konuda birincilik 211 filmle Sherlock Holmes'a ikincilik ise 115 filmle Frankenstein'ın Canavarına aittir.[13]

Robin Hood filmlerinin belli başlıları şunlardır:

Yıl Film Ülke Yönetmen Oyuncular Notlar
1912 Robin Hood ABD/İngiltere Étienne Arnaud Robert Frazer Siyah-Beyaz Sessiz, 30 dakika
1913 Robin Hood ABD Theodore Marston William Russell Siyah-Beyaz, Sessiz
1922 Robin Hood ABD Allan Dwan Douglas Fairbanks Siyah-Beyaz, Sessiz
1938 The Adventures of Robin Hood ABD Michael Curtiz Errol Flynn Renkli, Technicolor Türkiye'de 1939'da Vatan Kurtaran Aslan adıyla vizyona girdi
1952 The Story of Robin Hood and His Merrie Men ABD Ken Annakin Richard Todd Renkli, Technicolor
1955 "The Adventures of Robin Hood" TV dizisi İngiltere Richard Greene 1955-1960 arası 143 bölüm, Siyah-Beyaz
1960 Sword of Sherwood Forest İngiltere Terence Fisher Richard Greene Renkli
1964 Robin and the 7 Hoods ABD Gordon Douglas Frank Sinatra Dean Martin, Sammy Davis, Jr. Bing Crosby ve Peter Falk diğer oyuncular
1969 Wolfshead: The Legend of Robin Hood İngiltere John Hough David Warbeck
1969 The Ribald Tales of Robin Hood ABD/ Almanya Richard Kanter Ralph Jenkins
1972 "The Adventures of Robin Hoodnik" ABD Joseph Barbera William Hanna "The ABC Saturday Superstar Movie" Animasyon
1973 Robin Hood ABD Wolfgang Reitherman Animasyon
1975 "When Things Were Rotten" TV dizisi ABD Richard Gautier Mel Brooks yazmış 13 bölüm
1976 Robin and Marian ABD Richard Lester Sean Connery Audrey Hepburn, Robert Shaw ve Richard Harris diğer rollerde
1983 Robin Hood and the Sorcerer TV filmi İngiltere Ian Sharp Michael Praed
1984 "Robin of Sherwood" TV dizisi İngiltere Richard Carpenter Michael Praed 24 bölüm
1989 "Maid Marian and Her Merry Men" İngiltere Wayne Morris 1989-1994 arasında 25 bölüm
1991 Robin Hood TV filmi Kanada, Almanya, İngilter, ABD John Irvin Patrick Bergin
1991 Robin Hood: Prince of Thieves ABD Kevin Reynolds Kevin Costner Morgan Freeman, Christian Slater diğer rollerde. Türkiye'de Robin Hood: Hırsızlar Prensi adıyla gösterildi.
1993 Robin Hood: Men in Tights Fransa ABD Mel Brooks Cary Elwes Robin Hood filmlerinin parodisi. Türkçedeki adı Salaklar Prensi Robin Hood
2006 "Robin Hood" TV dizisi İngiltere Jonas Armstrong 39 bölüm (3 sezon)
2010 Robin Hood ABD İngiltere Ridley Scott Russell Crowe, Cate Blanchett, William Hurt, Max von Sydow Mayıs 2010'da vizyona girmesi bekleniyor (Türkiye'de 14 Mayıs)

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Dorsay, Atilla (1995). 100 Yılın 100 Yönetmeni. Remzi Kitabevi. ss. sayfa 29.  Türkçe isim için referans1.
  2. ^ Teksoy, Rekin (2005). Rekin Teksoy'un Sinema Tarihi. Oğlak Yayıncılık. ss. sayfa 206.  Türkçe isim için referans2.
  3. ^ Evren, Burçak (1998). Düş Şatoları, Eski İstanbul Sinemaları. Milliyet Yayınları. ss. sayfa 144*145.  Türkçe isim için referans3 (fotoğraflı referans 1)
  4. ^ Steven Jay Schneider (2005). Ölmeden Önce Görmeniz Gereken 1001 Film. Caretta. ss. sayfa 146.  Türkçe alternatif isim için referans.
  5. ^ Lale Sineması girişine 1939'de asılmış "sinema feneri" filmin Türkçe adının "Vatan Kurtaran Aslan" olduğunu gösteriyor[ölü/kırık bağlantı]
  6. ^ "5555 afişte Türk sineması". Hürriyet. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2009. [ölü/kırık bağlantı]
  7. ^ Akçura, Gökhan (1998). Albüm Dergisi Sayı 2, Agah Özgüç'ün yazısı. Hürriyet Yayınları. ss. sayfa 41. (fotoğraflı referans 2)
  8. ^ "Imdb.com/The Adventures of Robin Hood/Awards". 27 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2009. 
  9. ^ "en.wikipedia.org/National_Film_Registry". 13 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2009. 
  10. ^ a b c "Rogerebert.suntimes.com". 3 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2009. 
  11. ^ "Allmovie.com/The Adventures of Robin Hood". 17 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2009. 
  12. ^ a b "Imdb.com/The Adventures of Robin Hood/Trivia". 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2009. 
  13. ^ Oliver, Martin (2000). Muhteşem Filmler. Timaş Yayınları. ss. sayfa 30. 

Dış bağlantılar

değiştir