Tophane Müşirliği

Tophane Müşirliği, Osmanlı İmparatorluğu'nun 30. padişahı olan II. Mahmud tarafından 1832 yılında kurulmuştur. 1908 yılına kadar hizmet veren Tophane Müşirliği aynı yıl Tophane Nazırlığı adıyla yeniden yapılandırılmıştır.[1]

Tophane Müşirliği
Genel bilgiler
Kuruluş tarihi1832
Kapanış tarihi1908
Sonraki kurum
TürüMüşirlik
Adresİstanbul, Osmanlı Devleti

Askeri alanda birçok yeniden düzenlemeye giden II. Mahmud, 1826 yılında işlevini yitirdiğini düşündüğü Yeniçeri Ocağını kaldırarak yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediyye adlıyla çağın gereksinimlerini karşılamaya yönelik yeni bir ordu kurmuştur. Ardından mevcut Topçu Ocağını Mir-i Miran rütbesindeki Numan Ağa yönetiminde günün koşullarına uygun olarak yeniden yapılandırmıştır. Takip eden dönemde 1832 yılında Topçu Ocağı kaldırılarak yerine Tophane Müşirliği kurulmuştur. Aynı yıl Çengeloğlu Tahir Mehmed Paşa ilk müşir olarak Kurumun başına atanmıştır.[1]

Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisindeki tüm savunma sanayi kuruluşları Kuruma bağlanmıştır. Bu kuruluşlar arasında Tophane, Baruthane, Fişekhane, Tüfekhane, vb. birçok kuruluş bulunmaktaydı. Aynı zamanda 1845 yılında Zaptiye Nezareti kurulana dek Beyoğlu ve Galata semtlerinin emniyetinden sorumlu tutulmuştur. Müşirliğin bir diğer önemli görevi de İstanbul ve Çanakkale boğazlarının korunmasıydı.[1]

22 Temmuz 1908 tarihinde Seraskerlik kaldırılarak yerine Harbiye Nezareti kurulmuştur. Takip eden günlerde Tophane Müşirliği kapatılmış ve yerine Harbiye Nezaretine bağlı olarak Tophane Nazırlığı kurulmuştur. Bu durum da fazla sürmemiş yaklaşık bir sene sonra İmalat-ı Harbiye Müdüriyeti Umumiyesi kurularak tüm savunma sanayi kuruluşları bahse konu yapı altında toplanmıştır.[1]

Tophane Müşirleri

değiştir

Tophane Müşiri olarak görev yapan müşirler sırasıyla şu şekildedir:[1]

Adı Rütbesi Görev Başlangıcı Görev Bitişi Not
1 Çengeloğlu Tahir Mehmed Paşa Müşir 1832 16 Kasım 1832 1. kez
2 Damat Mehmed Halil Rıfat Paşa Müşir 16 Kasım 1832 11 Kasım 1836
3 Çengeloğlu Tahir Mehmed Paşa Müşir 11 Kasım 1836 1837 2. kez
4 Gözlüklü Mehmed Reşid Paşa Ferik 1837 1844
5 Damat Mehmed Ali Paşa Müşir 1844 10 Ağustos 1845
6 Damat Ahmed Fethi Paşa Müşir Ağustos 1845 1857 1. kez
7 Ahmed Vasıf Paşa Müşir 1857 1857
8 Damat Ahmed Fethi Paşa Müşir 1857 14 Şubat 1858 2. kez
9 Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa Müşir 15 Şubat 1858 12 Ağustos 1858
10 Mehmed Tevfik Bey Nazır 12 Ağustos 1858 12 Mart 1862
11 Halil İbrahim Paşa Müşir 12 Mart 1862 29 Mayıs 1865 1. kez
12 Hasan Rıza Paşa Müşir 30 Mayıs 1865 11 Mart 1866 1. kez
13 Mehmed Namık Paşa Müşir 11 Mart 1866 9 Nisan 1866 1. kez
14 Halil İbrahim Paşa Müşir 15.04.1866 Eylül 1871 2. kez
15 Ahmed Esad Paşa Müşir 10 Eylül 1871 30 Ocak 1872
16 Halil İbrahim Paşa Müşir 1872 1872 3. kez
17 Mustafa Paşa Müşir 1872 14 Nisan 1872
18 Mehmed Yaver Paşa Ferik 15 Nisan 1872 9 Temmuz 1872
19 Mustafa Asım Paşa Müşir 20 Temmuz 1872 29 Temmuz 1872
20 Mustafa Sıtkı Paşa Müşir 30 Temmuz 1872 10 Ekim 1872
21 Halil İbrahim Paşa Müşir 10 Ekim 1872 22 Mayıs 1873 4. kez
22 Ali Saib Paşa Ferik 23 Mayıs 1873 28 Temmuz 1873 1. kez
23 Seyit Paşa Ferik-Nazır 29 Temmuz 1873 19 Nisan 1876
24 Ali Saib Paşa Müşir 25 Nisan 1876 1876 2. kez
25 Hasan Rıza Paşa Müşir 20 Haziran 1876 29 Eylül 1876 2. kez
26 Damat Mahmud Celaleddin Paşa Müşir 1 Ekim 1876 3 Ocak 1878
27 Mehmed Namık Paşa Müşir 3 Ocak 1878 12 Nisan 1878 2. kez
28 Gazi Ahmed Muhtar Paşa Müşir 24 Nisan 1878 5 Haziran 1878
29 Mehmed Rauf Paşa Müşir 5 Haziran 1878 3 Aralık 1878
30 Ali Saib Paşa Müşir 29 Aralık 1878 21 Ağustos 1891 3. kez
31 Mustafa Zeki Paşa Müşir 21 Ağustos 1891 28 Temmuz 1908

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b c d e Turan Tanyer, “Tophane-i Amire’ den, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu’na”. MKE Dergisi. 1995. ss. 27-48.