Savaşır, Posof
Savaşır, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.
| Savaşır | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Savaşır Savaşır'ın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Posof |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 1634 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 86 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75800 |
Tarihçe değiştir
Savaşır köyünün eski adı, Çançahi'dir. Gürcüce bir yer adı olan Çançahi (ჭანჭახი), "balçık" anlamına gelir ve Gürcistan coğrafyasında bugün de yaygın bir yer adıdır.[3][4] Bu yer adı Türkçeye Cancak olarak girmiştir. Nitekim 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Cancak (جانجاق) olarak geçer.[5] Ruslar ise, 1886 yılındaki nüfus tespiti sırasında köyün adını Gürcüce yazılışına uygun biçimde Çançah (Чанчах) olarak kaydetmiştir.[6]
Çançahi, Gürcistan'ı oluşturan tarihsel Samtshe bölgesinin yerleşim yerlerinden biriydi. Osmanlılar köyü, birleşik Gürcistan Krallığı'nın ardından bu bölgeye hakim olan Samtshe Atabeyliği'nden 16. yüzyılın ortasında ele geçirdi. Bu yerleşme, üç yüz yılı aşkın bir süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından Rusların eline geçti. Rus idaresinde Çançahi, Ardahan sancağının (okrug) Poshov kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kaza içinde Sakire nahiyesinin (маркяз: merkez) köylerinden biriydi. 1886 yılında köyün nüfusu 218 kişiden oluşuyordu. Rus idaresi sırasında köyün nüfusu artmış, 1896’da 306 kişiye, 1906’da da 340 kişiye yükselmişti. Bu tespitlerde nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir.[7][8]
Çançahi, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcistan hükûmeti Ardahan ve Artvin bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Çançahi köyü Türkiye'ye bırakıldı.[9]
Çançahi, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kars vilayetinin Poshof kazasının Damal nahiyesine bağlıydı.[5] 1935 genel nüfus sayımında Cilvana nahiyesine bağlı olan köyde 525 kişi yaşıyordu.[10] Çançahi veya Cancak, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Savaşır olarak değiştirilmiştir.[11] Bununla birlikte köyün eski adı yeni adıyla birlikte resmî kayıtlarda "Savaşır (Cancak)" biçiminde bir süre daha kullanılmıştır.[12]
Savaşır köyünde üç tarihsel yapının kalıntıları bulunmaktadır. Bunlardan biri köyün eski kilisesi olan Çançahi Kilisesi'dir. Bu yapı tamamen yıkılmıştır. Diğer iki yapı ise, Çançahi Kalesi olarak adlandırılmaktadır.[13][14]
Coğrafya değiştir
Savaşır köyü, Ardahan il merkezine 101 km, Posof ilçe merkezine 20 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus değiştir
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 86[2] |
| 2021 | 97[2] |
| 2020 | 107[2] |
| 2019 | 111[2] |
| 2018 | 91[2] |
| 2017 | 100[2] |
| 2016 | 111[2] |
| 2015 | 97[2] |
| 2014 | 121[2] |
| 2013 | 129[2] |
| 2012 | 142[2] |
| 2011 | 160[2] |
| 2010 | 165[2] |
| 2009 | 184[2] |
| 2008 | 183[2] |
| 2007 | 189[2] |
| 2000 | 216[15] |
| 1990 | 341[16] |
| 1985 | 379[17] |
Kaynakça değiştir
- ^ "Savasir, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Posof Savaşır Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 192 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5.
- ^ ""ჭანჭახი" - Universal Ansiklopedik Sözlük (Gürcüce)". 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 762.
- ^ ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021.
- ^ ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 114, ISBN 9786052100271.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 69" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 627". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 232, 406, ISBN 9789941478178.
- ^ 2012-2013 Yılları Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2019, s. 31 17 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9639-0-2.
- ^ a b "Savaşır Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.