Vikipedi

Richard Wagner

Başlığın diğer anlamları için Richard Wagner (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Richard Wagner (22 Mayıs 1813, Leipzig – 13 Şubat 1883, Venedik), Alman opera bestecisi, tiyatro direktörü, müzik teorisyeni ve yazarı.

Richard Wagner
Richard Wagner (1861, Paris)
DoğumWilhelm Richard Wagner
22 Mayıs 1813(1813-05-22)
Leipzig, Almanya
Ölüm13 Şubat 1883 (69 yaşında)
Venedik, İtalya
Ölüm sebebiKalp krizi
MeslekMüzisyen, Opera bestecisi, Tiyatro direktörü, Orkestra şefi, Müzik teoricisi ve yazarı
EvlilikMinna Planer (1836–1866)
Cosima Wagner (1870–1883)
İmza

Geliştirdiği birleşik sanat eseri kavramı (Gesamtkunstwerk) ile müzik dünyasını etkiledi. Gerek müzik ve drama alanındaki yenilikleri, gerekse Yahudi karşıtı görüşleri nedeniyle 20. yüzyılın en çok tartışılan müzik adamlarından olmuştur.

Hayatı ve çalışmaları

değiştir
 
Fransiz ressam Pierre-Auguste Renoir' in Richard Wagner resmi

22 Mayıs 1813'te Almanya'nın Leipzig kentinde doğan Richard Wagner, polis memuru Friedrich Wilhelm – Johanna Wagner çiftinin 9 çocuğundan en küçüğüdür. Henüz 6 aylıkken babasını kaybeden Richard Wagner'in annesi Johanna, 9 ay sonra aile dostu olan ressam, oyun yönetmeni ve yazar Ludwig Geyer ile evlendi ve aile Dresden'e göçtü.[1] Geyer, 1821'de öldü ve aile 1827'de yeniden Leipzig'e döndü.

Wagner, küçük yaştan itibaren tiyatroya ilgi duymaya başladı. Diğer kardeşleri de meslek olarak oyunculuk ve şarkıcılığı seçmişlerdi. İlk yaratıcı çalışması, 15 yaşında "Leubald and Adelaide" adlı opera metni idi. Weber'in bir operasını ve Beethoven'in bir senfonisini dinledikten sonra ise müzik tutkusu kendisini gösterdi. Leipzig Üniversitesi'ne devam etmeye başlayan Wagner, ayrıca bir sinagogda koro şefi olan Christian Theodor Weinlig'den 6 ay boyunca müzik dersi aldı, armoni ve kontrpuan öğrendi. 1832'de belli başlı eserlerinden ilki olan "Do Major Senfoni"'yi besteledi; eser, Leipzig ve Prag'da seslendirildi ve ilgi gördü. 1833'ten itibaren çeşitli küçük tiyatro topluluklarında orkestra şefi olarak çalıştı; 1834'te "Die Feen (Periler" operasının müziğini ve metnini yazdı. Bu eser, o hayattayken hiç seslendirilmediyse de ikinci operası olan ve Shakespeare'in "Kısasa Kısas" oyunundan hazırladığı "Das Liebesverbot" (Yasak Aşk) operası 1836'da Magdeburg'da sahnelendi.

1836'da şarkıcı Minna Planer ile evlendi.[2] Eşini evlenmeye razı etmek için 2 yıl uğraştığı halde, bu evlilik kısa zaman sonra sadakatsizlik nedeni ile bir hayal kırıklığına dönecek yine de 1866'ya kadar sürecekti. Evlendiği yıl Königsberg tiyatrosunda müzik direktörü olduysa da kısa bir süre sonra ayrılıp Riga'da benzer bir göreve başladı. Burada özellikle Beethoven eserlerini yönetti ve Rienzi operasını bestelemeye başladı.

1839'da alacaklılarından kaçarak önce Londra'ya gitti. Bir oyununun perdeye aktarılması sırasında yaşanan bir anlaşmazlık nedeni ile değerinin daha iyi anlaşılacağını düşündüğü Paris'e gitti. Berlioz ve başka sanatçılarla tanıştı. Yoksulluk içinde geçen Paris günlerinde Rienzi'yi tamamladı, Uçan Hollandalı operasının taslaklarına başladı.

1842'de Dresden Tiyatrosu Rienzi'yi sahnelemeye karar verince Paris'ten ayrılıp Dresden'e gitti. Eser, 6 saat süren çok uzun bir opera olmasına rağmen seyirciyi coşturmayı başarmıştı. Böylece Rienzi operası, Wagner'in Almanya'da adını duyurmasını sağlayan ilk eser oldu. 1843'te Uçan Hollandalı aynı kentte sahnelendi. Wagner, Dresden'de krallık orkestrası şefliğini yaptı. Romantik operası Tannhäuser 1845'te Dresden'de sahnelendiğinde geleneksel formların çok dışında bir eser olduğu için eleştirildi. Buna rağmen Franz Liszt, 3 yıl sonra Weimar'da bu eseri sahneledi ve Wagner'i her zaman destekledi. 1848 tanışan Wagner ile Liszt, ömür boyu dost oldular. Wagner, aynı yıl Löhengrin operasını tamamladıysa da sahneleme imkânı bulamadı. Yardımına yine Liszt koştu ve eseri 1850'de Weimar'da sahneledi. Wagner'in devrimci siyasi etkinliklerinden ötürü İsviçre'ye sürgüne gitmesi üzerine kariyerinde yeni bir dönem başladı.

Sürgün yaşamı 1862'ye kadar süren Wagner, İsviçre'de "Der Ring der Nibelungen" (Nibelungen Yüzüğü) adı verilen opera dizisini yazdı.Bu eser 4 ayrı operadan oluşmaktaydı. Eserin Nibelungen yüzüğü adını almasının sebebi ise, hikâyelerin birbirinin devamı olarak yazıldığı bu 4 ayrı operanın art arda sahnelenmesi fikri idi. Bu arada varlıklı ipek tüccarı Otto Wesendonck ve eşi Mathilde ile tanıştı. Otto Wesendock, Zürih yakınlarındaki villasının bahçesindeki küçük bir köşkü Wagner ile eşi Minna'ya kiralayarak Richard Wagner ile eşi arasında doğan aşkın sürmesine farkında olmadan yardımcı oldu. Bu aşk, Wagner'e yeni eserleri için ilham verdi. Wagner böylece, operalarının en uzunu ve en zoru olan "Tristan ve İsolde"'i (1857-1859) yazdı. Eser, 1865'te Münih'te Bavyera Kralının huzurunda sahnelendi.

Wagner, tahta yeni çıkan Bavyera Kralı II. Ludwig tarafından davet edilince hemen Almanya'ya gitmişti. Kralın desteği ile ekonomik sıkıntıları sona erdikten sonra tek komik operası "Die Meistersinger von Nürnberg" Nürnberg'in Usta Şarkıcıları operasını yazıp besteledi ve bu eser de Münih'te sahnelendi. Bu arada Bavyera Parlamentosu ülke parasının besteciye yedirildiği inancıyla sanatçıyı eleştirmekteydi. Öte yandan Franz Liszt'in ünlü orkestra yöneticisi Hans von Bulow ile evli kızı Cosima ile yaşadığı aşk çevreden tepki toplamaktaydı.

1866'da eşinden ayrılan Wagner, 1870'te Franz Liszt'in kızı Cosima ile evlendiğinde çiftin iki çocukları vardı. Wagner, orkestra eseri "Siegfried İdyll"'i 1870'te Coşima için besteledi. 1869-1870 yıllarında Yüzük operalarının ikisi Liszt tarafından sahnelendi. Bu sırada eserin tamamının sahneleneceği bir opera binası için kaynak bulma çabaları sürüyordu. Ümitsizliğe düştüğü anda Kral II. Ludwig'in desteği ile karşılaştı. Söylentilere göre eşcinsel olan Kral, Wagner'e ve onun müziğine duyduğu büyük aşkını kanıtlamak adına binanın yapımına yardım teklifinde bulundu. Bu büyük aşktan haberdar olan Wagner bu yardımı kabul etti. Opera binası 1874'te Bayreuth'ta birleşik sanat eseri (müzik, şiir, görsel sanatlar, dans gibi tüm sanatların operada harmanlanması) kavramına uygun olarak inşa edildi. Opera binasının inşa sürecinde Wagner kendi sanatının gereklerini göz önünde bulundurarak projenin büyük bölümüne çizimleri ile katkıda bulundu. 1876'daki ilk sanat festivalinde tamamı 18 saatlik bir eser olan Nibelungen yüzüğü sahnelendi.

1877'de Parsifal operasını yazmaya başlayan Wagner, “saf ırk” konusundaki polemik yaratan yazılarını yayınlamayı sürdürdü. Parsifal, 1882'de Bayreuth'ta sahnelendi. Wagner, 1883 kışını geçirmek için gittiği Venedik'te kalp krizi geçirerek hayatını kaybetti. Bayreuth'taki villasının bahçesinde kendi adına hazırladığı mezarına gömüldü.

İzlenimler

değiştir
Ana madde: Wagner Tartışmaları

Operaları, yazıları, siyaseti, inançları ve alışılmışın dışındaki yaşam tarzı Wagner'i yaşadığı dönemde tartışmalı bir figür haline getirmiştir.[3] Ölümünün ardından, özellikle 20. yüzyılda Almanya'da fikirleri ve bunların yorumlanmasına ilişkin tartışmalar devam etmiştir.

Irkçılık ve antisemitizm

değiştir
 
Viyana hiciv dergisi Humoristische Blätter'de (1873) Karl Clic tarafından çizilen Wagner karikatürü. Abartılı özellikler Wagner'in Yahudi kökenli olduğuna dair söylentilere gönderme yapmaktadır.

Wagner'in Müzikte Yahudilik de dahil olmak üzere Yahudiler hakkındaki düşmanca yazıları, 19. yüzyılda Almanya'da var olan bazı düşünce akımlarıyla örtüşmektedir.[4] Bu konudaki çok açık görüşlerine rağmen, Wagner'in hayatı boyunca Yahudi arkadaşları, meslektaşları ve destekçileri olmuştur.[5][6] Wagner'in operalarında antisemitik stereotiplerin temsil edildiğine dair sık sık iddialar ortaya atılmıştır. Yüzük'teki Alberich ve Mime, Die Meistersinger'deki Sixtus Beckmesser ve Parsifal'deki Klingsor karakterlerinin, bu operaların librettolarında bu şekilde tanımlanmamalarına rağmen, bazen Yahudi temsilleri olduğu iddia edilmektedir.[7][n 1] Konu, Wagner'e atfedilmiş olabilecek, kendisinin sözde babası Geyer aracılığıyla Yahudi kökenli olduğu iddialarıyla daha da karmaşık hale gelmektedir; ancak Geyer'in Yahudi ataları olduğuna dair hiçbir kanıt yoktur.[8][9]

Bazı biyografi yazarları Wagner'in son yıllarında Arthur de Gobineau'nun ırkçı felsefesine, özellikle de Gobineau'nun Batı toplumunun "üstün" ve "aşağı" ırklar arasındaki melezleşme nedeniyle mahvolduğuna dair inancına ilgi duyduğunu belirtmişlerdir.[10] Robert Gutman'a göre bu tema Parsifal operasına da yansımıştır.[11] Diğer biyografi yazarları (Lucy Beckett gibi) bunun doğru olmadığını, hikâyenin orijinal taslaklarının 1857'ye kadar uzandığını ve Wagner'in Parsifal'in librettosunu 1877'de tamamladığını,[12] ancak 1880'e kadar Gobineau'ya kamuoyunda önemli bir ilgi göstermediğini düşünmektedir.[13]

Diğer yorumlar

değiştir

Wagner'in fikirleri sosyalist yorumlara uygundur; sanata ilişkin fikirlerinin birçoğu 1840'larda devrimci eğilimleri sırasında formüle ediliyordu. Örneğin George Bernard Shaw, The Perfect Wagnerite (1883) adlı eserinde şöyle yazmıştır:

[Wagner'in] Alberic'in hükümdarlığı altındaki Niblunghome[n 2] tablosu, Engels'in 1844 Yılında İngiltere'de İşçi Sınıfının Koşulları adlı kitabıyla 19. yüzyılın ortalarında Almanya'da tanındığı şekliyle, düzenlenmemiş endüstriyel kapitalizmin şiirsel bir vizyonudur.[14]

Wagner'in sol cenahtan yorumları, diğer Wagner eleştirmenlerinin yanı sıra Theodor Adorno'nun yazılarını da bilgilendirir.[n 3] Walter Benjamin, Wagner'i sanatı toplumsal bağlamından uzaklaştıran "burjuva yanlış bilincinin" bir örneği olarak vermiştir.[15] György Lukács, erken dönem Wagner'in fikirlerinin, Karl Marx'ın Komünist Manifesto'sunda Alman burjuva radikalizminin sol görüşüne ait olduğu belirtilen ve Feuerbachianizm ve Karl Theodor Ferdinand Grün ile ilişkilendirilen bir hareket olan "gerçek sosyalistlerin" (wahre Sozialisten) ideolojisini temsil ettiğini iddia ederken,[16] Anatoly Lunacharsky daha sonraki Wagner hakkında şunları söylemiştir: "Çember tamamlandı. Devrimci bir gerici haline gelmiştir. Asi küçük burjuva şimdi düzenin koruyucusu Papa'nın ayağını öpüyor."[17]

Yazar Robert Donington, “Wagner'e sembolleri aracılığıyla bir yaklaşım” olarak tanımlanan ve örneğin tanrıça Fricka karakterini kocası Wotan'ın “içsel dişiliğinin” bir parçası olarak gören, tartışmalı da olsa Ring döngüsünün ayrıntılı bir Jung yorumunu yapmıştır.[18] Millington, Jean-Jacques Nattiez'in de Wagner'in hayatını ve eserlerini değerlendirirken psikanalitik teknikleri kullandığını belirtmektedir.[19][20]

Nazi sahiplenmesi

değiştir

Adolf Hitler, Wagner'in müziğine hayrandı ve operalarında kendi Alman ulusu vizyonunun somutlaştığını gördü; 1922'de yaptığı bir konuşmada Wagner'in eserlerinin "kahraman Cermen doğasını" yücelttiğini iddia etti... Büyüklük kahramanlıkta yatar."[21] Hitler 1923'ten itibaren Bayreuth'u sık sık ziyaret etmiş ve tiyatrodaki prodüksiyonlara katılmıştır.[22] Wagner'in görüşlerinin Nazi düşüncesini ne ölçüde etkilemiş olabileceği konusunda tartışmalar devam etmektedir.[n 4]1908'de Wagner'in kızı Eva ile evlenen ancak Wagner ile hiç tanışmayan Houston Stewart Chamberlain (1855-1927), Nazi hareketi tarafından onaylanan On Dokuzuncu Yüzyılın Temelleri adlı kitabın yazarıydı.[24][n 5] Chamberlain 1923 ve 1927 yılları arasında Bayreuth'ta Hitler'le birkaç kez görüşmüştür, ancak Wagner'in kendi görüşlerinin bir aktarıcısı olarak kabul edilemez.[27] Naziler Wagner'in düşüncelerinin propaganda için yararlı olan kısımlarını kullanmış ve geri kalanını görmezden gelmiş veya bastırmıştır.[28]

Bayreuth, Nazi kültürü için yararlı bir cephe oluşturmuş ve Wagner'in müziği birçok Nazi etkinliğinde kullanılmış olsa da,[29] Nazi hiyerarşisi bir bütün olarak Hitler'in Wagner'in operalarına duyduğu coşkuyu paylaşmıyor ve Hitler'in ısrarı üzerine bu uzun destanlara katılmaya içerliyordu.[30] Başta Alfred Rosenberg olmak üzere bazı Nazi ideologları Parsifal'i aşırı Hıristiyan ve pasifist olduğu gerekçesiyle reddetti.[31]

Guido Fackler [de], Wagner'in müziğinin 1933-1934 yıllarında Dachau toplama kampında siyasi mahkumları "ulusal müziğe" maruz bırakarak "yeniden eğitmek" için kullanılmış olabileceğini gösteren kanıtları araştırmıştır.[32] Bazen ortaya atılan,[33] Wagner'in müziğinin II. Dünya Savaşı sırasında Nazi ölüm kamplarında çalındığına dair iddiaları destekleyecek bir kanıt bulunamamıştır ve Pamela Potter, Wagner'in müziğinin kamplarda açıkça yasak olduğunu belirtmiştir.[n 6]

Wagner'in antisemitizm ve Nazizm ile ilişkilendirilmesi nedeniyle, müziğinin İsrail Devleti'nde icra edilmesi bir tartışma kaynağı olmuştur.[34]

Ayrıca bakınız

değiştir

Dış bağlantılar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta Richard Wagner ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Newman (1976) I, 6
  2. ^ Newman (1976) I, 214
  3. ^ Magee 2000, ss. 11–14.
  4. ^ Weiner 1997, s. 11; Katz 1986, s. 19; Conway 2012, ss. 258–264; Vaszonyi 2010, ss. 90–95
  5. ^ Millington 2001a, s. 164.
  6. ^ Conway 2012, s. 198.
  7. ^ See Gutman 1990 and Adorno 2009, ss. 12–13
  8. ^ Gutman 1990, s. 4.
  9. ^ Conway 2002.
  10. ^ Everett (2020).
  11. ^ Gutman 1990, s. 418 ff.
  12. ^ Beckett 1981.
  13. ^ Gutman 1990, s. 406.
  14. ^ Shaw 1898, Introduction.
  15. ^ Millington 2008, s. 81.
  16. ^ Lukacs, György (1937). "Richard Wagner as a "True Socialist"". Литературные теории XIX века и марксизм" (Nineteenth Century Literary Theories and Marxism). P., Anton tarafından çevrildi. Moscow: State Publishing House of the USSR. 
  17. ^ Lunacharsky, Anatoly (1965) [1933]. "Richard Wagner (On the 50th Anniversary of His Death)". On Literature and Art. Pyman, Avril tarafından çevrildi. Moscow: Progress Publishers. 
  18. ^ Donington 1979, ss. 31, 72–75.
  19. ^ Nattiez 1993.
  20. ^ Millington 2008, ss. 82–83.
  21. ^ Cited in Spotts 1994, s. 141
  22. ^ Spotts 1994, ss. 140, 198.
  23. ^ See Karlsson 2012, ss. 35–52
  24. ^ Carr 2007, ss. 108–109.
  25. ^ Allen 2013, s. 80.
  26. ^ Biddiss, Michael (n.d.) "Chamberlain, Houston Stewart" 11 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. in Oxford Dictionary of National Biography
  27. ^ Carr 2007, ss. 109–110. See also Field 1981.
  28. ^ See Potter 2008, passim
  29. ^ Calico 2002, ss. 200–2001; Grey 2002, ss. 93–94
  30. ^ Carr 2007, s. 184.
  31. ^ Chandler, Andrew; Stokłosa, Katarzyna; Vinzent, Jutta. Exile and Patronage: Cross-cultural Negotiations Beyond the Third Reich. Münster: LIT Verlag. s. 4. 
  32. ^ Fackler 2007. See also the Music and the Holocaust 7 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. website.
  33. ^ E.g. in Walsh 1992
  34. ^ See Bruen 1993


Kaynak hatası: <ref> "n" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="n"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Richard_Wagner&oldid=35533433" sayfasından alınmıştır