Raymond Lemieux
Raymond Urgel Lemieux, CC, AOE, FRS[1] (6 Haziran 1920 - 22 Temmuz 2000) kimya alanında bir dizi keşfe öncülük etmiş Kanadalı organik kimyager. Alana ilk ve en ünlü katkısı sakkarozun sentezidir.[2] Katkıları arasında anomerik etkinin keşfi ve karbonhidrat kimyasında hala kullanılan sakkarinlerin sentezi için genel yöntemlerin geliştirilmesi vardır.[3] Kanada Royal Society ve Royal Society (İngiltere) üyesidir ve prestijli Albert Einstein Dünya Bilim Ödülü ve Wolf Kimya Ödülü'ne sahiptir.
Raymond Urgel Lemieux | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 16 Haziran 1920 Lac La Biche, Alberta |
| Ölüm | 22 Temmuz 2000 (80 yaşında) Edmonton, Alberta |
| Milliyet | Kanadalı |
| Eğitim | Alberta Üniversitesi (B.Sc., Şeref) McGill Üniversitesi (Ph.D.) Ohio Eyalet Üniversitesi (Doktora sonrası) |
| Tanınma nedeni | karbonhidrat kimyası, sakkarozun ilk defa sentezlenmesi, anomerik etki, Lemieux-Johnson oksidasyonu |
| Ödüller | Kanada Nişanı (officer, 1968), Tishler Ödülü (Harvard Üniversitesi, 1983), Bilimde NSERC Altın MAdalyası (1991), Albert Einstein Dünya Bilim Ödülü (1992), Kanada Nişanı (companion, 1994), Wolf Kimya Ödülü (1999) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Kimya |
| Çalıştığı kurumlar | Saskatchewan Üniversitesi Ottawa Üniversitesi Alberta Üniversitesi |
Hayatı ve kariyeri değiştir
Dr. Raymond U. Lemieux Lac La Biche, Alberta, Kanada'da dünyaya geldi. Ailesi 1926'da Edmonton, Alberta'ya taşındı. Alberta Üniversitesi'nde kimya okudu ve 1943'te kimya lisans derecesini B.Sc. ve Şeref derecisiyle 1943'te tamamladı. Eğitimine McGill Üniversitesi'nde devam etti ve burada Ph.D. derecesini organik kimya alanında 1946'da tamamladı. Ohio Eyalet Üniversitesi'nde doktora sonrası çalışmaları için burs kazandı. Burada streptomisinin yapısı üstüne yaptığı araştırmalar Bristol Laboratories Inc. şirketi tarafından desteklendi. O sırada doktora öğrencisi olan gelecekteki eşi ile Ohio Üniversitesi'nde tanıştı ve 1948'de evlendiler.
Takip eden yıllarda Kanada'ya döndü ve iki yıl boyunca Saskatchewan Üniversitesi'nde yardımcı doçent olarak çalıştı. Ardından Ulusal Araştırma Konseyi'nin Saskatoon'daki Prairie Bölgesel Laboratuvarı'nda Kıdemli Araştırma Görevlisi olarak çalıştı. 1953'te o ve araştırma arkadaşı George Huber sakkarozu başarılı bir şekilde sentezleyen ilk bilim insanları oldular. 1954'te Ottawa Üniversitesi Saf ve Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dekanı olma teklifini kabul etti. Burada Kimya Bölümü'nü kurdu. 1961'de Alberta Üniversitesi Kimya Bölümü'ne profesör olarak döndü ve Organik Kimya Kürsü Başkanı olarak hizmet verdi. Oligosakkaridlerin sentetik versiyonlarının üretilmesi için bir yöntem geliştirdi. Bu keşfi lösemi ve hemofili hastalıklarının tedavilerini iyileştirdi ve yeni antibiyotikler, kan reaktifleri ve organ-reddi baskılayıcı ilaçlarının geliştirilmesinin önünü açtı.
Alberta Üniversitesi'ndeyken bir dizi biyokimyasal şirket kurdu. Bu şirketler arasında 1962'de kurulan R&L Molecular Research Ltd., 1966'da kurulan Raylo Chemicals Ltd. (R&L şirketini satın aldı) ve 1977'de kurulan Chembiomed (Calgary, Alberta'dan Synsorb Biotech satın aldı) vardır. Prof. Lemieux "Şekerlerle Keşif: Nasıl Tatlıydı" başlıklı otobiyografisini 1990'da yayımladı.[4]
Raymond Lemieux 2000'de anevrizmadan dolayı hayatını kaybetti.
1999'da Alberta Üniversitesi Bilim Fakültesi ve Strathcona County, Karbonhidrat Kimyası Strathcona County/R.U. Lemieux Kürsüsü'nü kurdu. 2001'de Alberta Üniversitesi, Raymond Lemieux ve Harry Gunning'in katkılarının anısına Kimya Bölümü binalarını Gunnung/Lemieux Kimya Merkezi olarak yeniden adlandırdı.
Ödüller değiştir
Dr. R.U. Lemieux kimya alanındaki çalışmaları karşılığında pek çok ödül almıştır:
- Kanada Royal Soceity'ye kabul edildi (1954)
- Amerikan Kimya Topluluğu C.S. Hudson Ödülü (1966)
- Royal Society'ye (İngiltere) seçilen ilk batı Kanadalı (1967)
- Kanada Nişanı (Officer, 1968)
- Haworth Ödülü ve Madalyası (1983)
- Tishler Ödülü, Harvard Üniversitesi (1983)
- Gairdner Vakfı Uluslararası Ödülü (1985)
- Stockholm Üniversitesi'nden fahri doktora (1988)
- Alberta Şeref Madalyası (1990)
- Bilim alanında Kral Faysal Uluslararası Ödülü (ilk Kanadalı) (1990)
- Bilim alanında NSERC Altın Madalyası (1991)
- Albert Einstein Dünya Bilim Ödülü (1992)[5]
- Kanada Nişanı (Companion, 1994)
- Wolf Kimya Ödülü (1999)
Önemli öğrencileri değiştir
- David R. Bundle, Prof. Lemieux'nün eski doktora sonrası öğrencisi, günümüzde Kimya profesörü, Karbonhidrat Kimyası Raymond U. Lemieux Kürsü Başkanı ve Alberta Üniversitesi'nde Üstün Başarılı Üniversite Profesörü, Alberta Glycomics Merkezi'nin kurucusu ve eski yöneticisi. http://www.chem.ualberta.ca/~glyco/who/index.htm7 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ole Hindsgaul, Prof. Lemieux'nün eski doktora öğrencisi, günümüzde Carlsberg Laboratuvarı, Kopenhag, Danimarka'da Üstün Başarılı Profesör ve Kanda Alberta Üniversitesi Kimya Bölümü'nde Yardımcı Profesör. http://www.crc.dk/carbochem/oledraft2.htm23 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça değiştir
- ^ Bundle, D. R. (2002). "Raymond Urgel Lemieux. 16 June 1920 - 22 July 2000". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 48: 251. doi:10.1098/rsbm.2002.0014
.
- ^ Lemieux, R. U.; Huber, G. (1953). "A CHEMICAL SYNTHESIS OF SUCROSE". Journal of the American Chemical Society. 75 (16): 4118. doi:10.1021/ja01112a545.
- ^ "Raymond U. Lemieux". Bioorganic & Medicinal Chemistry. 4 (11): 1795-1797. 1996. doi:10.1016/S0968-0896(96)00245-3.
- ^ Lemieux, Raymond U. (1990). Explorations with sugars: how sweet it was. Columbus, OH: American Chemical Society. ISBN 0-8412-1803-X.
- ^ "Albert Einstein World Award of Science 1992". 20 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2013.
Dış bağlantılar değiştir
- Alberta Şeref Madalyası Profili27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Science.ca Profili28 Ocak 2002 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Dr. Lemieux'nün anısı (makale)11 Eylül 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Albertalı Mucitler ve Buluşlar13 Eylül 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kanada Nişanı: Raymond U. Lemieux30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.