Prenses Wencheng
Prenses Wencheng (Çince: 文成公主 ; pinyin: Wénchéng Gōngzhǔ; Tibetçe: མུན་ཆང་ཀུང་ཅོ, Wylie: mun chang kung co) 641'de Tibet İmparatorluğu'nun Kralı Songtsen Gampo ile evlenen Tang Hanedanlığı'nın kraliyet klanının küçük bir kolunun üyesiydi.[2] Ayrıca Tibet'te Gyasa veya "Çinli eş" adıyla da bilinir.[3] Bazı Tibet tarihçileri hem Prenses Wencheng'i hem de Songtsen Gampo'nun diğer karısı Bhrikuti'yi bodhisattva Tara'nın fiziksel tezahürleri olarak görüyorlar.[4]
| Wencheng | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Doğum | 628 Çin | ||||
| Ölüm | 680 yahut 682[1] Lhasa, Tibet | ||||
| Eş(ler)i | Songtsen Gampo | ||||
| |||||
| Babası | Bilinmiyor (muhtemelen Li Daozong) | ||||
Çin kayıtlarında Prenses Wencheng değiştir
Hayatı değiştir
Çin kayıtlarına göre, 634 yılının baharında Çin İmparatorluğu’na resmi bir devlet ziyareti sırasında Tibet Kralı Songtsen Gampo ilk görüşte prensese aşık oldu ve elçiler ve haraçlar göndererek amansızca prensesin peşinden gitti, fakat reddedildi.
İddiaya göre, 635/636'da, Kraliyet Tibet kuvvetleri konuşlandırıldı, stratejik olarak Koko Gölü yakınlarında yaşayan ve günümüz Qinghai'sinde yaşayan Tuyuhun halklarına saldırdı ve onları yenerek İmparatorluk Çin'e giden bir ticaret yolunu engelledi. Tibet Kralı Songtsen Gampo'nun Songzhou'ya saldırısının haberi hızla Kraliyet Saraylarına yayıldı ve İmparator Taizhou Milislerini gönderdi ve Songtsen Gampo'nun ordusunu mağlup ederek Songtsen Gampo'nun geri çekilmesine neden oldu. Daha sonra Tang İmparatoru'na yazılı bir özür mesajı gönderdi. Tang İmparatoru Songtsen Gampo'nun samimiyetini görünce prensesi Tibet kralıyla evlendirmeyi kabul etti.[4]
Bunun aksine, Tibet kaynakları (ve ÇHC hükümetiyle uyumlu olmayan Çin kaynakları), Songtsen Gampo'nun Tang başkenti Luoyang'a Çinli bir gelin talep etmek yerine bir elçi gönderdiğini ve 50.000 savaşa hazır Tibet askerini seyrek olarak müdafaa edilen başkente götüreceği ve bu haraç verilmezse başkent sakinlerini katledeceği konusunda ısrar ettiğini söylüyor.[5] Tarihçi Pan Yihong'a göre, Tang imparatoru bu talebi reddetti ve Gampo'nun ordusu, Tang ordusunu defalarca ezdi ve şehir surlarına yaklaştığında şehri ateşe verdi. Tang kuvvetleri ufak bir çatışma ile Tibetlileri mağlup etti böylelikle Tibetlilere boyun eğmek yerine barışı sağlamak için kendi kızını sundu.
Miras değiştir
Tibet tarihine göre, Songtsen Gampo ve Prenses Wencheng'in birlikteliği, Tibet ve Çin halkları arasında uyumlu, evlilik ilişkisini geliştirme umutlarını beraberinde getirdi.[6]
Nêdong'daki Tradruk Tapınağı'nın Prenses Wencheng'i hala andığı iddia ediliyor: Prenses tarafından işlenen bir thangka, şapellerinden birinde tutuluyor.
Her Tibet yılının dördüncü ayının on beşinci günü ve onuncu ayının on beşinci günü olmak üzere iki geleneksel gün, Prenses Wencheng'in şerefine şarkı söyleyip dans ederek kutlanır.
Prenses Wencheng ile Songtsen Gampo'nun heykelleri gibi tarihi kalıntılarına hala tapınılmakta ve herkesin görmesi için düğün gezilerinin yanı sıra Lhasa'daki Potala Sarayı'nda sergilenmektedir. [7]
Çin’in Nüfuz İddiaları değiştir
İddialara göre, Prenses Wencheng ticaret anlaşmaları vaatleri, İpek Yolu haritaları ve sadece altın değil, aynı zamanda kaliteli mobilyalar, ipekler, porselenler, kitaplar, mücevherler, müzik aletleri ve tıbbi kitaplar içeren önemli miktarda çeyiz götürdü.[6]
Ayrıca, Prenses Wencheng'in yeni tarım yöntemleriyle geldiği iddia ediliyor. Bu, muhtemelen tahıl tohumlarının ve kolza tohumunun, diğer tarım araçlarının tanıtılmasını ve bölgedeki Tibet tarımsal verimliliğinin nasıl artırılacağına dair tavsiyeleri içeriyordu.
Çin kaynakları Tibet'i metalurji, çiftçilik, dokuma ve inşaat alanlarındaki diğer becerilerle tanıştırdığı için Prenses Wencheng'e atıfta bulunmaktadır. Bununla birlikte, bunlardan en az biri şüphelidir, çünkü Tang Tarihçisi Du Fu, Tibet'in metalürjik becerilerini, Tang Çin'in bildiklerini geride bırakacak şekilde not eder.[8] Tang Yıllıkları, Songsten Gampo'nun 648'de İmparator Taizong'a kağıt, mürekkep ve diğer yazı gereçleri talep ettiğini yazdı. Bu, bazı modern Çin kaynakları tarafından prensesin Gampo’nun talebine dahil olduğu ve böylece Çin mürekkebi ve kağıt üretim yöntemlerini Tibet'e getirdiği anlamına geliyordu. Fakat arkeolojik kanıtlar, kağıt yapım teknolojisinin prensesin gelişinden önce Tibet'te bilindiğini ve muhtemelen güney ticaret yollarına yayıldığını gösteriyor.[9]
Prenses Wencheng, Çin kültürünü sınırlarının ötesindeki halklara götüren, medeniyetlerini kültür ve bilgiyle genişleten gelinlerden biri olduğu için Çin'de saygı görüyor.
Propaganda olarak Prenses Wencheng değiştir
2000'li yıllardan bu yana Çin devleti, Tibet'in tarihini ve özellikle bölgedeki Çin etkisinin tarihini ana hatlarıyla anlatan tarihi bir drama sunuyor. Drama, Kral Songtsen Gampo ile olan ilişkisini ve Tibet üzerinde sahip olduğu iddia edilen tüm kültürel etkileri betimleyen Prenses Wencheng'in hayatı ve mirasına odaklanıyor gibi görünüyor.[10]
Kaynakça değiştir
- ^ Warner (2011), s. 6.
- ^ Warner, Cameron David (2011). "A Prolegomenon to the Palladium of Tibet, the Jowo (Jo bo) Śākyamuni". In Bue, Erberto Lo (ed.). Proceedings of the Tenth Seminar of the IATS, 2003. Volume 13: Art in Tibet: Issues in Traditional Tibetan Art from the Seventh to the Twentieth Century. BRILL. pp. 3–17. ISBN 978-90-04-15519-0.
- ^ Dowman, Keith (1988). The Power-places of Central Tibet: The Pilgrim's Guide. London and New York: Routledge & Kegan Paul. ISBN 0-7102-1370-0.
- ^ a b Powers, John (2004). History As Propaganda : Tibetan Exiles versus the People's Republic of China: Tibetan Exiles versus the People's Republic of China. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-803884-9. 29 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2022.
- ^ Son of Heaven and Heavenly Qaghan: Sui-Tang China and Its Neighbors. Bellingham Center for East Asian Studies: Western Washington University. 1997. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ a b "The Marriage of Wencheng" 12 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Women in World History Curriculum.
- ^ Jay (2014).
- ^ The Story of Tibet: Conversations with the Dalai Lama. Grove Press. 2007. ISBN 978-0-8021-4327-3. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Overview of Tibetan Paper and Papermaking: History, Raw Materials, Techniques and Fibre Analysis. 2016.
- ^ "A romantic opera in Tibet just happens to bolster China's historical position there". The Washington Post. 2016. 14 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2022. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım)