Pakistan'daki Dünya Mirasları listesi
Vikimedya liste maddesi
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Mirasları, 1972 yılında kurulan UNESCO Dünya Mirası Sözleşmesi'nde tanımlandığı şekliyle kültürel veya doğal miras açısından önem taşıyan yerlerdir.[1][2] Pakistan, Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme'yi 23 Temmuz 1976'da onaylayarak, tarihî yerlerini listeye dâhil edilmeye uygun hâle getirdi.[3]
2016 yılı itibarıyla, Pakistan'da listede altı alan ve geçici listede 26 alan bulunmaktadır.[3] Listeye eklenen ilk yerler, 1980 yılında Dünya Miras Komitesi'nin 4. oturumunda kayıt altına alınan Mohenco-daro'daki Arkeolojik Kalıntılar, Taht-i-Bahi'deki Budist Harabeleri ve Sehr-i-Behlül'deki Komşu Şehir Kalıntıları ve Taksila'ydı.[4] 1981'de iki alan daha eklendi. En son olarak 1997'de Rohtas Kalesi listeye dâhil edildi.[3]
Dünya Mirasları listesi
değiştirUNESCO, alanları on kritere göre listelemektedir; her alanın kriterlerden en az birini karşılaması gerekir. i'den vi'ye kadar olan kriterler kültürel, vii'den x'e kadar olan kriterler doğaldır.[5]
| Ad | Fotoğraf | Yer | Seçildiği yıl | UNESCO verileri | Açıklama |
|---|---|---|---|---|---|
| Mohenco-daro'daki Arkeolojik Kalıntılar | 
|
Sind | 1980 | 138; ii, iii (kültürel) | Mohenco-daro, İndus Vadisi Uygarlığı'nın en büyük şehirlerinden biriydi ve Güney Asya'nın ilk planlı şehriydi. İndus Nehri'nin kıyısında yer alan bu şehir, M.Ö. 2.500 ile 1.500 yılları arasında gelişmiştir. Şehir çoğunlukla pişmiş tuğladan inşa edilmişti ve katı bir ızgara planı takip ediyordu. Halka açık hamamlar, bir tahıl ambarı ve ayrıntılı bir drenaj sistemi vardı. MS 2. yüzyılda kalıntıların üzerine bir Budist stupa inşa edildi. Bölgedeki kazılar 1922'den bu yana devam etmekte ve şu ana kadar şehrin yaklaşık üçte biri keşfedildi.[6] |
| Taksila | 
|
Pencap | 1980 | 139; iii, vi (kültürel) | Neolitik dönemde zaten yerleşim yeri olan Taksila, MÖ 5. yüzyıl ile MS 2. yüzyıl arasında önemli bir Budist öğrenim merkeziydi. Arkeolojik alan, alanın kentsel gelişimini ortaya koyan dört yerleşim yerinin kalıntılarını içermektedir. Şehir, İpek Yolu'nun kollarından birinde bulunuyordu ve Ahameniş İmparatorluğu'nun ve Yunanların etkisinde kalmıştı. Bhir Höyüğü, Büyük İskender'in MÖ 326'da Taksila'ya girişiyle ilişkilidir. Anıtlardan bazıları arasında Cavliyan manastırı, Mohra Muradu Stupası, Darmaracika Stupası, Candial kompleksi ve Sirkap kenti bulunmaktadır.[7] |
| Taht-i-Bahi'deki Budist Harabeleri ve Sehr-i-Behlül'deki Komşu Şehir Kalıntıları | 
|
Hayber Pahtunhva | 1980 | 140; iv (kültürel) | Taht-i-Bahi Budist manastırı MS 1. yüzyılda kuruldu ve 7. yüzyıla kadar kullanımda kaldı. Dik bir tepenin zirvesindeki konumu nedeniyle, bölgenin ardı ardına gelen istilalara rağmen iyi korunmuş durumda. Manastır ve yakındaki Sehr-i-Behlül kentinin Kuşan dönemine ait kalıntıları, Gandhara bölgesindeki en önemli Budist anıtlarından bazılarıdır. Manastır, Pakistan'daki en eksiksiz Budist manastırıdır ve çeşitli stupa gruplarından, manastır hücrelerinden, tapınaklardan ve seküler binalardan oluşur.[8] |
| Makli'deki Tarihi Anıtlar, Thatta | 
|
Sind | 1981 | 143; iii (kültürel) | Makli, Thatta şehrinde büyük bir nekropoldür. 14. ve 18. yüzyıllar arasında aktifti. Anıtlar ve türbeler yüksek kaliteli taş, tuğla ve sırlı çinilerden yapılmıştır. II. Cem Nizamüddin ve İsa Han gibi ünlü azizlerin ve hükümdarların mezarları hâlâ korunmaktadır ve yerel tarzlardan etkilenen Babür mimarisinin güzel örnekleridir.[9] |
| Lahor Kalesi ve Şalemar Bahçeleri | 
|
Pencap | 1981 | 171; i, ii, iii (kültürel) | Lahor'daki Kale ve Shalimar Bahçeleri, Babür döneminden kalma iki imparatorluk kompleksidir. Kale, Lahor Duvarlı Şehri'nin kuzeybatı köşesinde yer alır ve tarihi boyunca birkaç kez yıkılıp yeniden inşa edilmiştir. Günümüze ulaşan anıtlar Ekber Şah döneminde 16. yüzyıldan kalmadır. Şalemar Bahçeleri, 1642 yılında Şah Cihan döneminde inşa edilmiştir. Bunlar, Pers ve İslam geleneklerinden etkilenen Babür bahçelerinin bir örneğidir.[10] |
| Rohtas Kalesi | 
|
Pencap | 1997 | 586; ii, iv (kültürel) | Kale, 1541 yılında Babür hükümdarı Hümâyun Şah'a karşı kazanılan zaferin ardından Şir Şah döneminde inşa edilmiştir. Barut çağındaki erken dönem İslam askerî mimarisinin istisnai bir örneğidir ve Osmanlı ile Hindistan alt kıtasının sanatsal geleneklerini bütünleştirir. Daha sonraki Babür mimarisi için bir model görevi gördü. Hiçbir zaman savaşta fethedilmedi ve günümüze kadar bozulmadan kaldı.[11] |
Kaynakça
değiştir- ^ "The World Heritage Convention". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 27 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2024.
- ^ "Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 1 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2024.
- ^ a b c "Pakistan". UNESCO. 30 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2024.
- ^ "4th session of the World Heritage Committee". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 20 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2024.
- ^ "UNESCO World Heritage Centre – The Criteria for Selection". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ "Archaeological Ruins at Moenjodaro". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 8 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ "Taxila". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 8 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ "Buddhist Ruins of Takht-i-Bahi and Neighbouring City Remains at Sahr-i-Bahlol". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 7 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ "Historical Monuments at Makli, Thatta". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 8 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ "Fort and Shalamar Gardens in Lahore". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 29 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ "Rohtas Fort". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
Dış bağlantılar
değiştir| Wikimedia Commons'ta Pakistan'daki Dünya Mirasları listesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- UNESCO - Pakistan (İngilizce)