Dünya Mirası Sözleşmesi
Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme (İngilizce: Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage veya kısaca Dünya Mirası Sözleşmesi (World Heritage Convention), 23 Kasım 1972'de 17. UNESCO Genel Konferansı'nda imzalanan bir uluslararası sözleşmedir.
| Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage | |
|---|---|
 Sözleşme metni | |
| Tür | Sözleşme |
| İmzalanma | 16-23 Kasım 1972 |
| Yer | Paris, Fransa |
| Yürürlük | 17 Aralık 1975 |
| Koşul | 20 Devlet onayı |
| İmzacılar | 195 |
| Diller | Arapça, Çince, İngilizce, Fransızca, İbranice, Portekizce, Rusça ve İspanyolca[1] |
Üstün evrensel değere haiz doğal ve kültürel alanların korunması ve yeni nesillere aktarılmasını amaçlar. Sözleşme, Dünya Miras Komitesi'nin çalışmalarına yön verir. 1965-1972 yılları arasında geliştirilmiştir.
Sözleşme, hangi alanların Dünya Miras Listesi'ne kaydedilebileceğini tanımlamış ve her ülkenin hükümetlerinin potansiyel alanları belirleme ve bunları koruma ve muhafaza etme görevlerini ortaya koymuştur. İmzacı ülkeler, kendi topraklarında bulunan Dünya Miras alanlarını korumayı taahhüt eder ve bunların korunma durumları hakkında düzenli olarak rapor verir. Sözleşme Dünya Mirası Fonu'nun nasıl kullanılacağını ve yönetileceğini de ortaya koymaktadır.[2]
16 Kasım 1972'de UNESCO Genel Konferansı'nda kabul edilmiş ve 23 Kasım 1972'de UNESCO Genel Konferansı başkanı Toru Haguiwara ve UNESCO Genel Müdürü René Maheu tarafından imzalanmıştır. UNESCO'nun arşivlerde bulunmaktadır.[2]
Gelişim
değiştirDünyadaki miras alanlarının korunması için uluslararası bir hareket yaratma düşüncesi I. Dünya Savaşı'ndan ardından ortaya çıktı. 1959'da Mısır’da Asvan Barajı’nın inşasına karar verilmesi ile Ebu Simbel Tapınakları’nın sular altında kalması tehlikesinin doğması üzerine UNESCO tarafından bir kampanya başlatılması ve 50 ülkenin yardımıyla Ebu Simbel ve Filai tapınakları sökülmesi, kuru bir yere taşınıp yeniden birleştirilmesi, üstün evrensel değer taşıyan bir kültürel miras alanının uluslararası dayanışma ile korunmasının ilk örneğini teşkil etti.[3] UNESCO, kültürel mirasın korunması hakkında bir sözleşme taslağı hazırlamaya başladı. Öte yandan 1962'de UNESCO Peyzaj Alanlarının Güzellik ve Karakterinin Korunmasına Dair Tavsiye Kararını sundu. 1965'te ABD'de gerçekleşen "Dünya Miras Güvencesi" başlıklı bir konferansta kültürel ve doğal mirası koruma çalışmalarının ilişkilendirilmesi fikri doğdu.
Uzmanların önerileri, 1972’de Stockholm’de gerçekleşen Birleşmiş Milletler İnsan Çevresi Konferansı'nda bir araya getirilip ortak bir metin üzerinde uzlaşıldı. Sözleşme, Paris'teki UNESCO Genel Konferansı'nda 16 Kasım 1972'de kabul edildi. 20 devletin onaylamasındadan 3 ay sonra, 17 Aralık 1975 tarihinde yürürlüğe girdi.
1978 yılında ilk 12 adet miras alanı listeye kaydedildi. 1979 yılında 45 alan daha Dünya Mirası alanı ilan edildi ve süreç her yıl gerçekleştirilen Dünya Mirası Komitelerinde devam etti.
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage – Complete Text 1 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. UNESCO. 8 Mayıs 2024 tarihinde erişilmiştir.
- ^ a b Centre, UNESCO World Heritage (16 Kasım 1972). "The World Heritage Convention". UNESCO World Heritage Centre. 2 Temmuz 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024.
- ^ Ürün, Şule (2016). "Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunmasına Dair Sözleşme: Doğal Miras Alanları Başvuru, Adaylık ve Değerlendirme Süreçleri" (PDF). UNESCO Millî Komisyonu. 11 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2024.
Bibliyografi
değiştir- Centre, UNESCO World Heritage (16 Kasım 1972). "Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage". UNESCO World Heritage Centre. 30 Nisan 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024.
- Cave, C.; Negussie, E. (2017). World Heritage Conservation: The World Heritage Convention, Linking Culture and Nature for Sustainable Development. Taylor & Francis. ISBN 978-1-317-91627-7. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024.
- Meskell, Lynn. "States of Conservation: Protection, Politics, and Pacting within UNESCO's World Heritage Committee". Anthropological Quarterly, vol. 87, no. 1, 2014, pp. 217–43. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/43652726. Accessed 12 October 2022.