Vikipedi

Neo-feodalizm

Neo-feodalizm veya Yeni feodalizm, birçok feodal toplumda mevcut olanları hatırlatan yönetim, ekonomi ve kamusal yaşam politikalarının teorik bir şekilde günümüzde doğuşudur. Bu yönler şunları içerir ama bunlarla sınırlı değildir: Sıradan insanlar ve soylular için eşit olmayan haklar ve yasal korumalar, toplumların küçük ve güçlü elit gruplar tarafından tahakküm altına alınması ve seçkinler ile halk arasındaki efendilik ve serflik ilişkileri.

Yanis Varufakis Neo-feodalizm'e dikkat çeken en önemli düşünürlerdendir

Kullanımı ve etimolojisi değiştir

Genel olarak bu terim, feodalizmin 21. yüzyılda ortaya çıkan bir biçimini ifade etmektedir ki bu da bazı açılardan Ortaçağ Avrupa'sında görülene benzemekle birlikte modern zamanlarda ortaya çıkan bir fenomendir. İlk kullanımlarında bu terim hem siyasi solun hem de sağın bir eleştirisi şeklinde ortaya atılmıştır.

Sol'u eleştiren ilk örneklerden biri, John Kenneth Galbraith'in 1961'de yayınlanan "Neo-Feodalizm" adlı eseridir.[1]

Öte yandan Jürgen Habermas, 1962 tarihli Kamusal Alanın Yapısal Dönüşümü adlı eserinde, Aydınlanma döneminin kamusal alanı yarattığına inandığı iletişim biçimlerinin özelleştirilmesini eleştirmek için Refeudalisierung (" refeodalizasyon ") terimini kullanmıştır. Daha sonraki eleştirmenler "neo-feodalizm"den bu şekilde bahsetmemekle beraber, bu fikirlerin neo-feodalizm fikrine benzer fikirler olduğunu belirtmişlerdir.[2] Buna paralel olarak, 1992 yılında Immanuel Wallerstein küresel kalkınma üzerine düşüncelerini dile getirmiş ve neo-feodalizmi diğer üç değişken arasında saymıştır. Neo-feodalizm ile Wallerstein, sadece elit kesimin yararlanabildiği yüksek teknolojili mallar ve bölgesel hiyerarşiye sahip otarşik bölgelere atıfta bulunmaktadır.[3]

Tanımı değiştir

Neo-feodalizm konsepti sadece ekonomiye odaklanıyor olsa da ekonomiyle kısıtlı kalmamaktadır.. Çağdaş toplumda neo-feodalizm düşüncesiyle ilişkili olduğu iddia edilen konular arasında sınıfsal tabakalaşma, küreselleşme, yeni muhafazakar dış politikalar, çok uluslu şirketler ve korporatizm de yer alıyor.[4]

Les Johnston'a göre Clifford Shearing'in neo-feodalizme ilişkin teorik yaklaşımı oldukça etkili olmuştur.[5] Shearing "Bu terimi, çeşitli şekillerde 'kapalı' olan toplu özel mülkiyet sahalarının oluşumuna işaret etmek için kısıtlı bir anlamda kullanmaktadır".[6][7]

Lucia Zedner, neo-feodalizmin bu şekilde kullanılmasının kapsamının çok dar tutulduğu ve Shearing'in yaptığı karşılaştırmanın daha önceki yönetimlerle yeteri kadar açık bir şekilde paralellik kurmadığı görüşündedir. Zedner daha kesin ifadeleri tercih etmektedir.[8]

Bruce Baker'a göre neo-feodalizm, geniş bir bölgede ticari çıkarlar doğrultusunda tanımlanan ve idare edilen bir düzen anlamına gelmektedir ki bu da devletin ve devlet-dışı kurumların polislik faaliyetleri arasında var olan işbirliğinin kapsamını tam olarak tanımlamamaktadır.[9] Randy Lippert ve Daniel O'Connor'a göre feodalizmle karşılaştırmanın anlamı, şirketlerin devletlerin yönetim güçlerine yakın bir güce sahip olmasıdır.[10] Aynı şekilde, Sighard Neckel de yirminci yüzyılın ilerleyen dönemlerinde finans piyasası temelli kapitalizmin yükselişinin ekonominin 'refeudalizasyonunu' temsil ettiğini öne sürmüştür.[11]

Güney Afrika'da bunun zaten gerçekleştiğini söyleyen Marina Caparini, fakir ve marjinalleştirilmiş insanların devletin sağladığı güvenlik önlemlerinden dışlanmasıyla servet açığının genişlemesinin neo-feodalizme yol açtığını savunuyor.[12] Ian Loader, neo-feodalizmin polislik mesleğinin metalaştırılmasıyla mümkün hale geldiğini ve ortak yurttaşlığın sonunu getirdiğini belirtiyor.[13] Martha K. Huggins'in saptadığı şekliyle, neo-feodalizmin temel özelliği, bireylerin kamusal yaşamlarının giderek artan bir şekilde şirketler tarafından idare edilmesidir.

John Braithwaite, neo-feodalizmin yönetime farklı bir yaklaşım getirdiğini, zira özellikle ticari kuruluşların zarar azaltmaya yönelik özel bir ihtiyacı olduğunu belirtmektedir.[14]

Yazar Jonathan Bluestein, neo-feodalizmi ekonomik, siyasi ve askeri olmak üzere sosyal iktidarın bir özelliği olarak ele almıştır. Neo-feodal yöneticileri, doğrudan lord, aristokrat, kral ya da imparator olarak anılmasalar da modern anlamda eşdeğer bir güce sahip olanlar olarak tanımlamaktadır. Bu kişiler günlük yasalara tabi olmayan, bir ölçüde kendi yasalarını oluşturabilen, büyük pazarlara hakim olabilen, çok sayıda bireyi istihdam edebilen, özel bir askerî güce sahip olabilen, tüm uluslara denk bir ekonomik güce sahip olabilen ve özellikle gayrimenkul olmak üzere devasa ölçekte varlıklara sahip olabilen kişilerdir. Kitaplarında Bluestein hem bu durumu eleştirmekte hem de buna yönelik sosyal ve ekonomik çözümler sunmaktadır.[15][16]

Yanis Varufakis, 2020-2021 yılları boyunca neo-feodalizme ilişkin teorisi hakkında çok şey yazdı ve ders verdi. Geleneksel kapitalizmin, 'tekno-feodalizm' olarak ifade ettiği feodal yapıya sahip yeni bir ekonomik ve sosyal düzene dönüştüğünü ileri sürmektedir. Varufakis, feodal ekonomilerin kapitalizmden farklı olarak çok küçük insan grupları tarafından kontrol edilme özelliğine sahip olduklarını ve piyasanın davranışlarını uygun gördükleri biçimde önceden belirlediklerini ifade etmektedir. Facebook, Amazon ve diğerleri gibi devasa çevrimiçi girişimleri örnek gösteren Varufakis, bu tür mekanların öncelikle tek tek kişilerin ve küçük grupların kaprisleriyle idare edildiğini ve bu yüzden de gerçek anlamda serbest ticaret yapılan kapitalist piyasalar olmaktan ziyade sıkı bir denetimin olduğu feodal piyasalar olduğunu belirtmiştir.[17][18][19][20][21] Jeremy Pitt gibi diğer birçok isim de benzer görüş beyan etmiş ve tekno-feodalizmin internet üzerinden bilgi edinme hakkını tehdit ettiğine dikkat çekmişlerdir.[22]

Popüler kültür ve edebiyatta değiştir

2007-2008 finansal krizinin ardından Amerikalı teknoloji milyarderi Nick Hanauer, "ülkemizin (yani Amerika Birleşik Devletleri ) hızla kapitalist bir toplumdan ziyade feodal bir toplum haline geldiğini" belirtti.[23] Bu görüşler, diğerlerinin yanı sıra İzlandalı milyarder Björgólfur Thor Björgólfsson tarafından da dile getirilmiştir.[24] İzlanda'da 21. yüzyılın başlarında yaşanan yükseliş ve çöküşün, ülkeyi feodal yapılara geri götürdüğü düşüncesi bir dizi İzlandalı yazar tarafından da dile getirilmiştir.[25][26]

Bazı Anglofon kurgularda da benzer fikirlere rastlanmaktadır.[27] Örneğin, Frank Herbert'in Dune serisimde uzak bir gelecekte, Imperium olarak bilinen neo-feodalist galaktik imparatorlukta geçmektedir. Bu romanlarda Butler Cihadı olarak bilinen bir dizi savaştan sonra insanlık her türlü "düşünen makine teknolojisi"ni, hatta en basit makineleri bile yasaklar hale gelmiştir.[28] Daha sonraları, Dune Evreni'ndeki siyasi iktidar dengeleri giderek her birinin bir ya da birkaç gezegene hakim olduğu sayısız kraliyet ailesi tarafından yönetilmeye başlamıştır. Her ne kadar uzak bir gelecekte işliyor olsalar da, söz konusu kraliyet ailelerinin sosyal ve siyasi dinamikleri birçok açıdan daha önce ortaçağda yaşananlara benzemektedir.

David Brin'in yakın gelecekteki bilim kurgu romanı Existence'da Amerikalı politikacılar ABD'yi hukuken neo-feodalist bir topluma dönüştürme yönünde kampanyalar yürütüyor

2020 yılında Dünya Ekonomik Forumu başkanı Klaus Schwab, COVİD-19: Büyük Sıfırlama başlıklı bir kitap yayınladı.[29] Kitap, COVID-19 pandemisinin politikacılar ve hükümetler için " Büyük Sıfırlama " olarak bilinen bir planın yönergeleri aracılığıyla bir "Paydaş Kapitalizmi" sistemini getirerek dünya ekonomilerini, toplumlarını ve hükûmet yapılarını değiştirme fırsatı sunduğunu savunmaktadır.[30] Schwab aynı zamanda hedeflerini " Endüstri 4.0 " olarak adlandırıyor.[31] Diğer yazarlar Büyük Sıfırlamayı Neo-Feodalizmin bir şekli olmakla eleştirmektedirler.[32][33][34]

Ayrıca bakınız değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ Reisman, George (February 1961), "Galbraith's Neo-Feudalism", Human Events, 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 4 Aralık 2018 .
  2. ^ Sighard Neckel, ‘Refeudalisierung der Ökonomie: Zum Strukturwandel kapitalistischer Wirtschaft 9 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.’, MPIfG Working Paper 10/6 (Cologne: Max Planck Institute for the Study of Societies, July 2010), pp. 11-12.
  3. ^ Wallerstein I. Capitalist civilization. -Binghamton (N.Y.), 1992. Malinovsky P. V. (2001). "Globalisation as a Civilization Shaping Process". Russia and the Modern World (Россия и современный мир) (2): 7 (5-30). ISSN 1726-5223. 30 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  4. ^ Hartmann, Thom (6 Kasım 2002), "Time to Remove the Bananas... and Return Our Republic to Democracy", CommonDreams.org, 23 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Aralık 2023 
  5. ^ Johnston, Les (1999). "Private Policing in Context". European Journal on Criminal Policy and Research. 7 (2): 175-196. doi:10.1023/A:1008753326991. 
  6. ^ Shearing, Clifford (2001). "Punishment and the Changing Face of the Governance". Punishment & Society. 3 (2): 203-220. doi:10.1177/1462474501003002001. 
  7. ^ Shearing, Clifford D. (1983). "Private Security: Implications for Social Control". Social Problems. 30 (5): 493-506. doi:10.1525/sp.1983.30.5.03a00020. ISSN 0037-7791. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  8. ^ Zedner, Lucia (2006). "Policing Before and After the Police: The Historical Antecedents of Contemporary Crime Control". The British Journal of Criminology. 46 (1): 78-96. doi:10.1093/bjc/azi043. 
  9. ^ Baker, Bruce (2004). "Protection from crime: what is on offer for Africans?" (PDF). Journal of Contemporary African Studies. 22 (2): 165-188. doi:10.1080/cjca0258900042000230005. 17 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  10. ^ Lippert, Randy; O'Connor, Daniel (2006). "Security Intelligence Networks and the Transformation of Contract Private Security". Policing & Society. 16 (1): 50-66. doi:10.1080/10439460500399445. 
  11. ^ Sighard Neckel, "Refeudalisierung der Ökonomie: Zum Strukturwandel kapitalistischer Wirtschaft 9 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", MPIfG Working Paper 10/6 (Cologne: Max Planck Institute for the Study of Societies, July 2010).
  12. ^ Caparini, Marina (2006). "Applying a Security Governance Perspective to the Privatisation of Security" (PDF). Bryden, Alan; Caparini, Marina (Ed.). Private Actors and Security Governance. LIT Verlag. ss. 263-282. ISBN 978-3-8258-9840-3. 19 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  13. ^ Loader, Ian (1999). "Consumer Culture and the Commodification of Policing and Security". Sociology. 33 (2): 373-392. doi:10.1177/S003803859900022X. 
  14. ^ Braithwaite, John (2000). "The New Regulatory State and the Transformation of Criminology" (PDF). The British Journal of Criminology. 40 (2): 222-238. doi:10.1093/bjc/40.2.222. 29 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  15. ^ Bluestein, Jonathan (2020), Prosperism, Amazon KDP. 979-8614831134
  16. ^ Bluestein, Jonathan (2021), Exceptional Ideas About Humanity, Amazon KDP. 979-8537588122
  17. ^ "Techno-Feudalism is Taking over | by Yanis Varoufakis". 28 Haziran 2021. 30 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  18. ^ "Techno-Feudalism is taking over - Yanis Varoufakis". 9 Temmuz 2021. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  19. ^ "Yanis Varoufakis: Capitalism has become 'techno-feudalism'". 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  20. ^ "Yanis Varoufakis on Alternatives to Techno-Feudal Capitalism". 8 Eylül 2021. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  21. ^ "Techno Feudalism: What is it and how it increases inequality in the society?". 2 Temmuz 2021. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  22. ^ "The BigTech-Academia-Parliamentary Complex and Techno-Feudalism". 24 Eylül 2020. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  23. ^ Nick Hanauer (July 2014). "The Pitchforks Are Coming… For Us Plutocrats". Politico Magazine. 28 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  24. ^ Thor Bjorgolfsson and Andrew Cave. Billions to Bust—and Back: How I Made, Lost, and Rebuilt a Fortune, and What I Learned on the Way. London: Profile, 2014. p. 194.
  25. ^ Hall, Alaric (2018). "Fornaldarsögur and Financial Crisis: Bjarni Bjarnason's Mannorð". The Legendary Legacy: Transmission and Reception of the Fornaldarsögur Norðurlanda. Humanities Commons: 351-375. doi:10.17613/M6V97ZR22. 
  26. ^ Cf. Boyes, Roger. Meltdown Iceland: Lessons on the World Financial Crisis from a Small Bankrupt Island. New York: Bloomsbury, 2009. p. 61.
  27. ^ Kaufman, Amy S., "Our Future is our Past: Corporate Medievalism in Dystopian Fiction", in Corporate Medievalism II, ed. by Karl Fugelso, Studies in Medievalism, 22 (Cambridge: Brewer, 2013), pp. 11–19.
  28. ^ Erman, Eva; Möller, Niklas (August 2013), "What's Wrong with Politics in the Duniverse?", Nicholas, Jeffery (Ed.), Dune and Philosophy: Weirding Way of the Mentat, Popular Culture and Philosophy Series, 56, Open Court, s. 66, ISBN 978-0812697278 
  29. ^ Schwab, Klaus (2020), COVID-19: The Great Reset, ISBN Agentur Schweiz. 978-2940631124
  30. ^ "Now is the time for a great reset". 3 Haziran 2020. 30 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023. 
  31. ^ Schwab, Klaus (2017) The Fourth Industrial Revolution 978-0241300756
  32. ^ Mercola, Joseph (2021), The Truth About COVID-19: Exposing The Great Reset, Lockdowns, Vaccine Passports, and the New Normal, Chelsea Green Publishing. 978-1645020882
  33. ^ Breggin, Peter R. (2021), COVID-19 and the Global Predators: We Are the Prey, Lake Edge Press. 978-0982456064
  34. ^ Kotkin, Joel (2021), The Coming of Neo-Feudalism: A Warning to the Global Middle Class, Encounter Books. 978-1641770941
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Neo-feodalizm&oldid=32584786" sayfasından alınmıştır