Munis Tekinalp
Munis Tekinalp (doğum Moiz Kohen, 1883, Serez, Selanik Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu – 1961, Nice, Fransa), gönüllü olarak Türkleşmiş Osmanlı Yahudisi yazar, filozof ve gazeteci.
Munis Tekinalp | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Moiz Kohen 1883 Serez, Selanik Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1961 Nice, Fransa |
| Milliyet | Türk |
| Diğer ad(lar)ı | Tekin Alp |
| Etnik köken | Yahudi |
| Vatandaşlık | Osmanlı İmparatorluğu, Türkiye |
| Meslek |
|
İlk yılları ve kariyeri
değiştirTekinalp, 1883'te Serez, Selanik Vilayetinde, Yahudi bir ailenin oğlu olarak Moiz Kohen ismiyle dünyaya geldi. Babası Haham İzak Kohen'in 9 çocuğundan biridir. İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne üye oldu. Selanik'te Osmanlıca olarak yayımlanan Asır başlıklı gazetede yazılar yazdı. Selanik Hukuk Mektebi'nde başladığı hukuk eğitimini, Balkan Savaşı'ndan sonra İstanbul'a gelerek, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde tamamladı. Aynı fakültede hukuk ve iktisat dersleri verdi. Türkçe, Yahudi İspanyolcası, İbranice, Almanca, İtalyanca, İngilizce ve Fransızca öğrendi. İsmini Munis Tekinalp olarak değiştirdi. Türkiye'deki Yahudileri Türkleşmeye ikna etme amaçlı yazılar yazdı.
Başlangıçta, kökenlerine bakılmaksızın tüm Osmanlı vatandaşları için ortak ve kapsayıcı bir kimlik yaratan Osmanlıcılık akımını savundu. Türk olmamasına rağmen özellikle Birinci Dünya Savaşı öncesi ve sırasında Türk vatanseverliğini coşkuyla kucakladı ve Türkçülük akımının bir savunucusu oldu. 1914 yılından itibaren Türkçülük akımı hakkında kitap ve makaleler yazmaya başladı. Türkiye'de cumhuriyetin ilanından sonra Kemalizm akımını savundu. Azınlıkların zorla Türkleştirilmesini destekledi ve 1928'de bu konuda Türkleştirme başlıklı bir risale de yayımladı.[1] Türk'ün Yeni Amentüsü isimli kitabını "Sâfî" imzasıyla 1929 yılında Ankara Hâkimiyet-i Milliye Millî Matbaası'nda bastırdı, gelirini de Türk Tayyare Cemiyeti'ne (Türk Hava Kurumu) bağışladı. Türk Yurdu, Kadro ve Ülkü dergilerinde düzenli olarak yazılar kaleme aldı. 1961 yılında tedavi amacıyla gittiği Fransa'nın Nice şehrinde öldü. Çocukları hayatlarını Avrupa'da sürdürdü.
2004 yılında Liz Behmoaras tarafından kaleme alınan Bir Kimlik Arayışının Hikâyesi başlıklı biyografisi, Munis Tekinalp'in hayatını konu almıştır. Tekinalp hakkındaki en önemli kitap, Jacob M. Landau (1924-2020) tarafından kaleme alınan 1996 tarihli Tekinalp: Bir Türk Yurtseveri başlıklı kitaptır. Kitapta Tekinalp'in II. Meşrutiyet'ten cumhuriyete uzanan düşünsel serüveni, hem kendi yazılarından örneklerle hem de Landau'nun değerlendirmeleriyle izlenebilir.[2] İslamcı komplo teorisyeni Mehmet Şevket Eygi ise etnik ve dinî kökeni nedeniyle Tekinalp'i Türk tarihinin en büyük zokası olarak nitelendirdi.[3]
Kaynakça
değiştir- ^ Suny, Ronald Grigor; Göçek, Fatma Müge; Gocek, Fatma Muge; Naimark, Robert and Florence McDonnell Professor of East European Studies Norman M. (23 Şubat 2011). A Question of Genocide: Armenians and Turks at the End of the Ottoman Empire (İngilizce). Oxford University Press, USA. s. 302. ISBN 978-0-19-539374-3.
- ^ "Moiz Kohen'den Munis Tekinalp'i yaratan süreci anlamak". bilgilidunya.net. 16 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2012.
- ^ Odatv (10 Kasım 2010). "MOİZ KOHEN'İN Mİ, M. ŞEVKET EYGİ'NİN Mİ?". Odatv. 3 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2024.