Laurentide Buz Tabakası
Bu madde veya bölüm Laurentide Buz Levha adlı maddeye çok benzemektedir ve bu iki maddenin tek başlık altında birleştirilmesi önerilmektedir. Birleştirme işlemi yapıldıktan sonra sayfaya {{Geçmiş birleştir}} şablonunu ekleyiniz. |
Laurentide Buz Tabakası, Kuaterner buzul çağları sırasında 2.588 ± 0.005 milyon yıl öncesinden günümüze birçok kez Kanada'nın çoğu ve Kuzey Amerika Birleşik Devletleri'nin büyük bir kısmı da dahil olmak üzere milyonlarca kilometre kareyi kaplayan devasa bir buz tabakasıydı.
| Laurentide Buz Tabakası | |
|---|---|
| Ülke | Kanada, Amerika Birleşik Devletleri |
Son ilerleme, c. 95.000 ve c. Günümüzden 20.000 yıl önce ve diğer jeomorfolojik etkilerin yanı sıra, beş Büyük Göl ve Kanada Kalkanı'ndaki daha küçük göllerin ev sahipliğini yapmıştır. Bu göller Doğu ve Kuzeybatı Toprakları'ndan Kuzey Kanada'nın doğusu boyunca ve üst Orta Amerika Birleşik Devletleri'nden (Minnesota, Wisconsin ve Michigan) Finger Gölleri'ne, New York'un Champlain Gölü ve George Gölü bölgeleri boyunca kuzey Appalachians boyunca uzanır ve tüm New England ve Nova Scotia boyunca uzanır.
Zaman zaman, buz tabakasının güney kenarı, Kuzeydoğu Amerika Birleşik Devletleri'nin bugünkü kıyı kasabalarını, Boston, New York City ve Great Lakes gibi kıyı şehirleri, Chicago ve St. Louis, Missouri gibi uzak güneydeki kasabaları içerir ve daha sonra Missouri Nehri'nin şimdiki seyrini, Cypress Tepeleri'nin kuzey yamaçlarına kadar takip eder ve bunun ötesinde Cordilleran Buz Levhası ile birleşir. Buz örtüsü, kıtanın ortasında yaklaşık 38 derecedir. Güney enlemine kadar uzanır.[1]
Açıklama değiştir
Bu buz tabakası, Kuzey Amerika'daki Pleistosen Dönemi'nin temel özelliğidir. Genellikle Buz Çağı olarak anılır. 2 mil (3,2 km) yakın kalınlıkta olan Nunavik, Quebec, Kanada gibi ülkelerin kenarları, çok daha incedir. Nunataks tepelik alanlarda yaygındır. Nunataks Vadileri Güney Kanada ve Kuzey Amerika Birleşik Devletleri'nin yüzey jeolojisinin çoğunu oluşturur ve arkalarında buzullardan ovulmuş vadiler, morainler, eskerler ve buzul topraklarını bırakmıştır. Aynı zamanda Büyük Göllerin şekil, boyut ve drenajında birçok değişikliğe neden olmuştur. Pek çok örnekten biri olan Iroquois Gölü, Son Buzul Çağı'nın sonuna doğru bugünkü Ontario Gölü sınırlarının ötesine uzamış ve Hudson Nehri'nden Atlantik Okyanusu'na akmaktadır.[2]
Büyüme ve erime döngüleri, varlığı sırasında küresel iklim üzerinde belirleyici bir etkiye sahiptir. Bunun nedeni, jet akımının güneye yönlendirilmesine hizmet etmesiydi. Aksi takdirde nispeten ılık Pasifik Okyanusu'ndan Montana ve Minnesota'ya akacaktı. Bu olay Güneybatı Amerika Birleşik Devletleri'ne, buzul çağları boyunca bol yağış verdi, ancak Avrupa'daki buz tabakalarının etkisinin Afganistan'daki yağış üzerinde benzer bir etkiye sahip olmasına rağmen, dünyanın aşırı derecede kuru hale gelen diğer pek çok yerinin aksine, İran'ın bazı bölgeleri, muhtemelen kışın batı Pakistan ve Kuzey Afrika gibi olacaktı.
Erime aynı zamanda küresel iklim döngüsünde büyük aksamalara neden oldu çünkü Mackenzie Nehri [3] yoluyla Arktik Okyanusu'na büyük miktarda düşük tuzlu su akışının, çok tuzlu ve soğuk olan Kuzey Atlantik Derin Suyu oluşumunu bozduğuna inanılıyor Grönland Denizi'nden akan derin su bu termohalin dolaşımını kesintiye uğratarak, kısa Genç Dryas soğuk dönemini ve Nunavik'ten 6.500 yıl öncesine kadar geri çekilmeyen buz tabakasının [4] geçici olarak yeniden ilerlemesini yarattı.
İllino Öncesi Aşama sırasında, Laurentide Buz Levhası, Missouri ve Ohio Nehri vadilerinin güneyine kadar uzandı.
Laurentide Buz Tabakasının nihai çöküşünün, küresel deniz seviyelerinin yükselmesi yoluyla dolaylı olarak Avrupa tarımını etkilediğinden şüpheleniliyor.
Kanada'nın en eski buzu, Baffin Adası'nın merkezindeki Barnes Ice Cap adlı 20.000 yıllık Laurentide Buz Levhası kalıntısıdır.
Buz Merkezleri değiştir
Geç Pleistosen sırasında, Laurentide buz tabakası Rocky Dağları'ndan doğuya, Büyük Göller yoluyla New England'a ulaştı ve Rocky Dağları'nın doğusundaki Kanada'nın neredeyse tamamını kapladı.[5] Kuzey Amerika'da üç büyük buz merkezi kuruldu: Labrador, Keewatin ve Cordilleran. Cordilleran, Pasifik Okyanusu'ndan Rocky Dağları'nın doğu cephesine kadar olan bölgeyi kapladı ve Labrador ve Keewatin alanlarına Laurentide Buz Tabakası adı verildi. Orta Kuzey Amerika, çok sayıda lob ve alt lobun kanıtlarına sahiptir. Keewatin, Kuzey Amerika'nın batı iç düzlüklerini Mackenzie Nehri'nden Missouri Nehri'ne ve Mississippi Nehri'nin üst kısımlarını kapladı. Labrador, Doğu Kanada'ya ve Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeydoğu kesimine yayıldı. Batı Büyük Göller ve Mississippi vadisindeki Keewatin lobuyla birleşti.
Cordilleran Buz Akışı değiştir
Cordilleran Buz 2.500.000 kilometrekare (970.000 sq mi) Son Buzul Maksimumunda. Doğu kenarı Laurentide buz tabakasına bitişikti. Levha, Britanya Kolumbiyası ve Alberta'daki Sahil Dağlarında, Washington Cascade Range'in güneyinde demirlendi. Bu, Antarktika'da tutulan suyun bir buçuk katı. Batı kıyısının dağ omurgasına demirlenmiş buz tabakası, havanın buzullar oluşturmak için fazla kuru olduğu Alaska Sıradağları'nın kuzeyinde dağıldı.[5] Cordilleran buzunun 4000 yıldan az bir sürede hızla eridiğine inanılıyor. Su, Missoula Gölü gibi kenarlarda çok sayıda Buzul gölleri yarattı ve Missoula Sellerinde olduğu gibi genellikle felaketli sellere yol açtı. Doğu Washington ve kuzey Montana ve Kuzey Dakota'nın topoğrafyasının çoğu etkilendi.
Keewatin Buz Akışı değiştir
Keewatin buz tabakasının, batı-merkez Keewatin üzerindeki bir kubbeden uzanan buz bölmelerini tanımlayan dört veya beş birincil lobu vardır. Loblardan ikisi, bitişik Labrador ve Baffin buz tabakalarına dayanmaktadır. Birincil loblar (1) Manitoba ve Saskatchewan'a doğru akar; (2) Hudson Körfezi'ne doğru; (3) Boothia Körfezi'ne doğru ve (4) Beaufort Denizi'ne doğru akar.[6]
Labrador Buz Akışı değiştir
Labrador buz tabakası tüm Maine boyunca ve Denizcilik Bölgelerini tamamen kaplayan St. Lawrence Körfezi'ne akar. Appalachian Buz Kompleksi, Gaspé Yarımadası'ndan New Brunswick, Magdalen Shelf ve Nova Scotia üzerinden akmaktaydı.[6] Labrador akışı, St. Lawrence Nehri ağzından geçerek Gaspé Yarımadası'na ve Chaleur Körfezi'ne ulaştı. Magdalen Shelf'teki Escuminac merkezinden New Brunswick'in Acadian Yarımadası'na, güneydoğuya ve Gaspe'ye aktı, Prens Edward Adası'nın batı ucunu gömdü ve Fundy Körfezi'nin başına ulaştı. Gaspereau'nun merkezinden New Brunswick kesişme noktasında Fundy Körfezi ve Chaleur Körfezi'ne aktı.
New York'ta Manhattan'ı kaplayan buz, MÖ 16.000'de erimeye başlamadan önce yaklaşık 2000 fit yüksekliğindeydi. Bölgedeki buzlar MÖ 10.000 civarında kayboldu. New York bölgesindeki zemin o zamandan beri erimiş buzun muazzam ağırlığının kaldırılması nedeniyle 150 den fazla arttı.[7]
Baffin Buz Akışı değiştir
Bu buz tabakası, Kuzey Amerika'daki Pleistosen Dönemi'nin temel özelliğidir. Genellikle Buz Çağı olarak anılır. 2 mil (3,2 km) yakın kalınlıkta olan Nunavik, Quebec, Kanada gibi ülkelerin kenarları, çok daha incedir. Nunataks tepelik alanlarda yaygındır. Nunataks Vadileri Güney Kanada ve Kuzey Amerika Birleşik Devletleri'nin yüzey jeolojisinin çoğunu oluşturur ve arkalarında buzullardan ovulmuş vadiler, morainler, eskerler ve buzul topraklarını bırakmıştır. Aynı zamanda Büyük Göllerin şekil, boyut ve drenajında birçok değişikliğe neden olmuştur. Pek çok örnekten biri olan Iroquois Gölü, Son Buzul Çağı'nın sonuna doğru bugünkü Ontario Gölü sınırlarının ötesine uzamış ve Hudson Nehri'nden Atlantik Okyanusu'na akmaktadır.
Ayrıca bakınız değiştir
- Kanadalı kalkan
- Minnesota'nın buzul tarihi
- Agassiz Gölü
- Wisconsin buzullaşması
- Laurentide Buz Levha
- Cordilleran buz tabakası
- Keewatin buz tabakası
- Labrador buz tabakası
- Baffin buz tabakası
Kaynakça değiştir
- ^ Dyke (1987). "Late Wisconsinan and Holocene History of the Laurentide Ice Sheet". Géographie Physique et Quaternaire. 41 (2): 237-263. doi:10.7202/032681ar.
- ^ Flint, R.F. 1971. Glacial and Quaternary Geology. Wiley and Sons, NY. 892 p.
- ^ Murton (2010). "Identification of Younger Dryas outburst flood path from Lake Agassiz to the Arctic Ocean". Nature. 464 (7289): 740-743. doi:10.1038/nature08954. PMID 20360738.
- ^ Broecker (1989). "The role of ocean-atmosphere reorganizations in glacial cycles". Geochimica et Cosmochimica Acta. 53 (10): 2465-2501. doi:10.1016/0016-7037(89)90123-3.
- ^ a b Geologic Framework and Glaciation of the Central Area, 1-1-2006; Christopher L. Hill; Boise State University, Boise, Idaho; 2006
- ^ a b Late Wisconsinan and Holocene History of the Laurentide Ice Sheet, 10.7202/032681ar; Arthur S. Dyke, Victor K. Prest; Geological Survey of Canada; Ottawa, Ontario; 1987; http://id.erudit.org/iderudit/032681ar
- ^ William J. Broad (5 Haziran 2018). "How the Ice Age Shaped New York". The New York Times. 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2019.
the ice was about 2,000 feet thick over Manhattan
Konuyla ilgili yayınlar değiştir
- "Noah's Flood Kick-started European Farming?". University of Exeter. 13 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2007.
- Kuzey Amerika'daki Buzulların Geri Çekilmesi 26 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (MPEG-Video)