Lübeck Antlaşması (1629)
Lübeck Antlaşması ya da Lübeck Barışı, Danimarka'nın Otuz Yıl Savaşları'na müdahalesini sona erdirmiştir. Lübeck'te 26 Mayıs 1629'da Albrecht von Wallenstein, Danimarka Kralı IV. Christian ve Haziran'da Kutsal Roma İmparatoru II. Ferdinand tarafından imzalandı. Katolik Birliği resmen bir birlik olarak katıldı. Danimarka-Norveç'e savaş öncesi toprakları İmparatorluk iç işlerine karışmaması karşılığında geri verildi.
 | |
| Tür | Barış antlaşması |
|---|---|
| Bağlam | Otuz Yıl Savaşı |
| İmzalanma | 22 Mayıs ve 7 Temmuz 1629 |
| Yer | Lübeck |
| İmzacılar | .svg){kind=small} Albrecht von Wallenstein II. Ferdinand .svg){kind=small} IV. Christian |
| Taraflar | Danimarka-Norveç Kutsal Roma İmparatorluğu |
| Dil | Almanca |
Arka plan değiştir
Lübeck Antlaşması, Otuz Yıl Savaşları'nın Aşağı Sakson ya da İmparator'un Savaşı olarak adlandırılan 1625'te başlayan bir aşamasını sona erdirdi.[1] Danimarka kralı IV. Christian ve Ernst von Mansfeld'in komutasındaki Danimarka orduları başlarda başarılı oldu. Daha sonra 1626'da rakipleri, Tilly Kontu Johann Tserclaes komutasındaki bir Katolik Birliği ordusu ve Albrecht von Wallenstein komutasındaki Kutsal Roma İmparatorluğu ordusu gidişatı Dessau Köprüsü Muharebesi ve Lutter Muharebesi'nde değiştirdi.[2] Mansfeld ordusuyla Silezya ve Macaristan'a doğru hareket etti, bu sefer 1626'da başarısız oldu ve Mansfeld firar etti fakat daha sonra vebadan öldü.[2]
Wallenstein ve Tserclaes daha sonra Orta ve Kuzey Almanya'yı ele geçirdiler, 1627 yılında güçlerini birleştirdiler, Eylül'de Danimarka'ya bağlı Holstein Dükalığı'nı işgal ettiler ve Yutland yarımadasından[2] Limfjord'a kadar ilerlediler.[1] IV. Christian'ın Batı Baltık Denizi ve Danimarka adaları üzerindeki gücü ile mücadele etmek imkansızdı.[2][3][4] Wallenstein, 1627'nin sonlarında itibaren işgal altındaki Ålborg, Wismar, Rostock ve Greifswald limanlarında kendi donanmasını kurmaya hazırlanıyordu. Wallenstein'e Ocak 1628'de ise Danimarka'nın karşı kıyısındaki Mecklenburg Dükalığı verildi ve donanma kurma işini hızlandırdı.[2]
Christian, 1628'te amfibi seferiyle karşılık verdi, filosunu işgal altındaki kıyı şeridinde karaya çıkartmak için kullandı ve Ålborg, Wismar ve Greifswald'daki deniz tesislerini yok etti.[2] Yine de Wismar'da Philipp von Mansfeld yönetiminde 13 gemi inşa etmeyi başaran Wallenstein, İsveç gemileri limanı ablukaya aldığı için gemileri kullanamadı.[5] IV. Christian, Nisan'da İsveç Kralı Gustaf Adolf ile bir ittifak yaptı ve her ikisi de Stralsund'un Wallenstein'e karşı direnişini destekledi.[5][6] Ağustos'ta, Güney Baltık kıyısında başka bir köprü başını koruma girişimi IV. Christian'ın Wolgast Muharebesi'ndeki yenilgisiyle başarısızlığa uğradı. Bu savaştan sonra, Kejserkrigen'deki son kez savaşan IV. Christian, artık müzakere etmeye hazırdı ve İskandinav ittifakı tarafından ciddi şekilde tehdit edilen Wallenstein de müzakereye olumlu bakıyordu.[7]
Müzakereler değiştir
Eylül 1627'de Tserclaes ve Wallenstein, Katolik Birliği ve Kutsal Roma İmparatoru için bir barış önerisi taslağı hazırladılar.[7] Teklif IV. Christian'a şu şekilde sunuldu:
- Bütün İmparatorluk bürolarını teslim edin,[7]
- Aşağı Saksonya'daki piskoposluk bölgelerini teslim edin,[7]
- Holstein, Schleswig ve Yutland eyaletlerinin her biri, iki milyon Reichsthaler fiyatına İmparatorluk'tan satın alın,[7]
- Glückstadt ya da Holstein'i Kutsal Roma İmparatoru II. Ferdinand'a verin.[7]
Danimarka Rigsraadet (Meclisi) teklifi müzakerelerin temeli olarak kabul ederken teklif IV. Christian tarafından kabul edilmedi.[7] Katolik Birliği, İmparator'a savaşa devam etmesi için baskı yaparken IV. Christian da İngiltere ve Hollanda tarafından aynı şekilde teşvik ediliyordu. Her iki taraf da Ocak 1629'da müzakereler için elçilerini Lübeck'e gönderdi.[7] İmparator, Wallenstein'in kendisi için pazarlık yapmasını sağladı ve IV. Christian Rigsraadet'i atlayarak kendi seçtiği delegeleri gönderdi.[7] Başlangıçta, her iki taraf da kapsamlı barış koşulları önerdi;
| Wallenstein'in koşulları | Danimarkalı delegasyonun koşulları |
|---|---|
Christian IV şunları yapacak:
|
II. Ferdinand şunları yapacak
|
IV. Christian'ın konumu, 1628'deki askeri başarılarıyla güçlendi fakat Wallenstein'in Danimarka-İsveç ittifakına karşı duyduğu korku daha da fazlalaştı.[7] Bu korkuyu besleyen IV. Christian, İsveçli Gustaf Adolf ile Şubat 1629'da Ulvsbäck'te şahsen bir araya geldi.[7][8] Gustaf Adolf, imparatorluğun ya Stralsund ya da Glückstadt'tan ortak bir istilasını önerdi ancak genel komutanın kendisinin emri altında olmasını ve işgal kuvvetlerinin daha fazla İsveçli kuvvetlerden oluşmasını şart koştu.[9] IV. Christian bu teklifi reddetti.[9]
Hem IV. Christian hem de Wallenstein, her ikisinin de taleplerini yerine getiremeyeceklerini bildiklerinden Mecklenburg'un Güstrow şehrinde gizli müzakerelere başladılar.
Antlaşma değiştir
Antlaşma, 22 Mayıs 1629'da Albrecht von Wallenstein ve IV. Christian tarafından imzalandı ve Kutsal Roma İmparatoru II. Ferdinand tarafından 7 Haziran'da onaylandı. Katolik Birliği resmen bir birlik olarak eklendi. Antlaşma, IV. Christian'a savaş öncesi topraklarını geri verdi ve onu Aşağı Saksonya piskoposluklarına olan iddialarından vazgeçmeye, Kuzey Alman devletleriyle ittifaklarını sona erdirmeye ve gelecekte İmparatorluğun iç işlerine karışmamaya mecbur bıraktı.
Tserclaes, IV. Christian'ın İmparatorluğun savaş masraflarının tazminini uygulamayı başaramamıştı. Ayrıca antlaşma metninde, IV. Christian'ın Bavyera Elektörü I. Maximilian'ın talep ettiği gibi Pfalz Elektörü V. Frederick'i desteklemeyi bırakması da yer almıyordu.
Sonuçları değiştir
Anlaşma, Danimarka-Norveç'in itibarı ve statüsünde bir dönüm noktası oldu ve büyük bir Avrupa gücünden siyasi olarak önemsiz bir devlete dönüştü. Yeni İskandinav gücü, kuvvetleri 1630'da Pomeranya'ya çıktıktan sonra Torstenson Savaşı'ndan başlayarak Danimarka'yı trans-Kattegat eyaletlerinden mahkum bıraktıktan sonra Otuz Yıl Savaşları'nın gidişatını değiştirecek olan İsveç olacaktı.
Antlaşma, IV. Christian ve Rigsraadet'in arasını daha da açtı çünkü IV. Christian sorumlu olsaydı İmparatorluğun toprak ve mali taleplerini kabul edeceğine inanıyordu.
II. Ferdinand daha elverişli şartlar ummuştu ve Wallenstein'in müzakere ettiği şeye şaşırmış ve hayal kırıklığına uğramıştı. Savaş masraflarını IV. Christian'a ödetmeyi planlamış olsa da antlaşma ile bu planı suya düşmüştü.[10]
Danimarka-Norveç korumasından mahrum kalan Kuzey Alman devletleri, müzakereler esnasında II. Ferdinand tarafından çıkartılan İade Fermanı ile karşı karşıya kaldı. Ferman, Kuzey Almanya'nın yeniden Katolikleşmesini ve Reform hareketleri sırasında sekülerleşmiş olan eski kilise mülklerinin iadesini amaçlıyordu.[10]
Kaynakça değiştir
- ^ a b Oakley, Stewart P. (28 Haziran 2005). War and Peace in the Baltic, 1560-1790. Routledge. s. 62. ISBN 978-1-134-97451-1.
- ^ a b c d e f 1963-, Lockhart, Paul Douglas (2011). Denmark, 1513-1660 : the rise and decline of a Renaissance monarchy. Oxford University Press. ss. 167-168. ISBN 978-0-19-927121-4. OCLC 844083309.
- ^ 1812-1901., Biedermann, Karl, (1872). Deutschlands trübste zeit, oder Der dreissigjahrige krieg in seinen folgen für das deutsche culturleben. F. Henschel. OCLC 903479122.
- ^ 1966-, Rathjen, Jörg (2003). [Rezension von:] Fuhrmann, Kai: Die Ritterschaft als politische Korporation in den Herzogtümern Schleswig und Holstein von 1460 bis 1721. - Kiel : Ludwig, 2002. OCLC 888843493.
- ^ a b Oakley, Stewart P. (28 Haziran 2005). War and Peace in the Baltic, 1560-1790. Routledge. s. 64. ISBN 978-1-134-97451-1.
- ^ Volker., Press, (1991). Kriege und Krisen : Deutschland 1600-1715. C.H. Beck. s. 213. ISBN 3-406-30817-1. OCLC 25165700.
- ^ a b c d e f g h i j k Lockhart, Paul Douglas (1 Temmuz 2007). Denmark, 1513–1660. Oxford University Press. s. 170. ISBN 978-0-19-927121-4.
- ^ Oakley, Stewart P. (28 Haziran 2005). War and Peace in the Baltic, 1560-1790. Routledge. ss. 64-65. ISBN 978-1-134-97451-1.
- ^ a b Oakley, Stewart P. (28 Haziran 2005). War and Peace in the Baltic, 1560-1790. Routledge. s. 65. ISBN 978-1-134-97451-1.
- ^ a b Kohler, Alfred (1 Ocak 2010). Das Reich im Kampf um die Hegemonie in Europa 1521-1648. Oldenbourg Wissenschaftsverlag. ISBN 978-3-486-70424-2.