Vikipedi

Keşif uçağı

Havadan keşif yapmak için tasarlanmış veya uyarlanmış bir askerî uçak

Keşif uçağı (gündelik dilde casus uçak), hava keşif görevlerini yerine getirmek üzere tasarlanmış veya adapte edilmiş askeri bir uçaktır. Görevleri arasında görüntüsel istihbarat toplama (fotoğrafçılık da dahil olmak üzere), sinyal istihbaratı, ölçme ve imza istihbaratı bulunur. Modern teknoloji, ayrıca bazı uçakların ve insansız hava araçlarının (İHA'ların) genel istihbarat toplamanın yanı sıra gerçek zamanlı gözetim yapmasını da sağlamıştır.

SR-71 yüksek irtifa keşif uçağı

Radar gibi cihazların geliştirilmesinden önce askeri güçler düşman hareketlerini görsel gözlemlere ve keşif uçaklarına güvenirlerdi. Müttefik devletlerin II. Dünya Savaşı'nda kullandığı PBY Catalina deniz devriye uçağı, bir örnek olarak gösterilebilir. Bir grup ABD Donanması, Midway Adası'na yaklaşan Japon filosunun bir kısmını tespit etti ve Midway Muharebesi'ni başlattı.[1]

Tarihçe değiştir

 
ABD Hava Kuvvetleri'nin RC-135U "Combat Sent" (ELINT) keşif uçağı

20. yüzyıla kadar, iyileştirilmiş ve kontrol edilebilir uçuş imkanı sağlayan makineler askeri güçlere sunulmamıştı, ancak havadan hafif uçuşun kullanılması için bazı girişimlerde bulunulmuştu. Napolyon Savaşları ve Fransa-Prusya Savaşı sırasında, Fransızlar tarafından havadan keşif için balonlar kullanıldı.[2]

I. Dünya Savaşı'nda uçaklar, savaşın erken aşamalarında 'ordunun gözleri' tabiriyle keşif rollerinde sık sık kullanılmıştır.[2] Bu dönemden II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar olan hava keşifleri, genellikle kameralarla donatılmış standart avcı ve bombardıman uçaklarının modifiye edilmiş versiyonları tarafından gerçekleştirilmiştir.[3] Fotoğrafçılık, II. Dünya Savaşı'nın sonunda keşif uçakları için istihbarat toplamanın ana ve en bilinen yöntemi haline gelmiştir.

Ek olarak, I. Dünya Savaşı'nda düşman savaş gemilerini bulmak için şamandıra entegreli deniz uçağı da kullanılmıştır. Jutland Muharebesi, deniz uçağı taşıma gemilerinin sınırlılıklarını gösterdikten sonra, hattıharp gemilerine deniz uçaklarını taşıması, fırlatması ve kurtarması için düzenlemeler yapıldı. Bu deniz uçakları, geminin gözcülerinin görsel alanının ötesinde düşman savaş gemilerini keşfedebilir ve uzun menzilli topçu çatışmaları sırasında atışların düşüşünü tespit edebilirdi. II. Dünya Savaşı'ndan sonra gözlem deniz uçaklarının yerini helikopterler almıştır.[4]

II. Dünya Savaşı'ndan sonra ve Soğuk Savaş sırasında Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği'nin nükleer silahlarını gözlemlemek için U-2 ve SR-71 gibi birkaç özel keşif uçağı tasarladı.[5] Sinyal istihbaratı ve elektronik izlemede gelişmiş diğer keşif uçağı varyantları da geliştirilmiştir. Bunlardan bazıları RB-47, RB-57, Boeing RC-135 ve Ryan Model 147 insansız hava araçları olarak sayılabilir.

 
Mancınığındaki bir ScanEagle insansız keşif hava aracı

Soğuk Savaş'tan bu yana, keşif uçaklarının stratejik rolünün büyük bir kısmı uydulara[6], taktik rolü ise insansız hava araçlarına (İHA'lara) devredilmiştir. Bu uçaklar, İsrail ve ABD tarafından Çöl Fırtınası operasyonlarında başarılı bir şekilde kullanılmıştır.

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Scouting and Early Attacks from Midway, 3–4 June 1942". 13 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2010. 
  2. ^ a b "Air Power:Aerial Reconnaissance in World War I". centennialofflight.net. 18 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018. 
  3. ^ "During World War II, "F-Planes" Weren't Fighters". defensemedianetwork.com. 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018. 
  4. ^ Stinson, Patrick (1986). Eyes of the Battle Fleet. 
  5. ^ "Air Power:Aerospace Power and the Cold War". www.centennialofflight.net. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024. 
  6. ^ "Spy Satellites". satelite.com. 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018. 

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Keşif_uçağı&oldid=32723255" sayfasından alınmıştır