Vikipedi

Kayseri

Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde bir şehir
(Kayseri İli sayfasından yönlendirildi)

Koordinatlar: 38°43′N, 35°29′E

Kayseri (Yunanca: Καισάρεια, romanize: Kaisareia), Türkiye'nin bir ilidir.[4] Türkiye'nin toplam nüfus bakımından en kalabalık 14. şehri olup yüzölçümü olarak Türkiye'nin en büyük 8.[5][6][daha iyi kaynak gerekli]ilidir. İç Anadolu’nun büyük ticaret ve sanayi merkezidir.

Kayseri
Büyükşehir statüsünde il
Kayseri'nin Türkiye'deki konumu
Kayseri'nin Türkiye'deki konumu
Kayseri (tr).svg
Kayseri'nin ilçeleri
Türkiye üzerinde Kayseri
Kayseri
Kayseri
Avrupa üzerinde Kayseri
Kayseri
Kayseri
Kayseri (Avrupa)
Asya üzerinde Kayseri
Kayseri
Kayseri
Kayseri (Asya)
Dünya üzerinde Kayseri
Kayseri
Kayseri
Kayseri (Dünya)
Koordinatlar: 38°43′21″K 35°29′15″D / 38.72250°K 35.48750°D / 38.72250; 35.48750
Ülke Türkiye
Bölge İç Anadolu Bölgesi
Alt idari birimler
İdare
 • Büyükşehir Belediye Başkanı Memduh Büyükkılıç[2] (AK Parti)
 • Vali Gökmen Çiçek[3]
Yüzölçümü
 • Toplam 16,969 km² (6.551 mil²)
Rakım 1.054 m (3.458 ft)
Nüfus
 (2022)
 • Toplam 1,441,523[1]
Zaman dilimi UTC+03.00 (TRS)
Alan kodu (+90) 352
Plaka kodu 38

Orta Kızılırmak Bölümünde, Erciyes Dağı'nın eteklerinde bir ildir. Kuzey ve kuzeybatıda Yozgat, kuzey ve kuzeydoğuda Sivas, doğuda Kahramanmaraş, güneyde Adana, güneybatıda Niğde, batıda ise Nevşehir illeriyle çevrilidir. Dünyanın en eski şehirlerinden biri olan Kayseri (eski Mazaka, Ermenice: Մաժաք Mažak), klasik çağlarda Kapadokya adı verilen bölgededir. Kızılırmak'ın güneyinde bulunan bu bölge, Tuz Gölü'nden Fırat Nehri' ne kadar uzanır. İpek Yolu buradan geçer. Bölge, pek çok uygarlığın beşiği olmuştur.

EtimolojiDeğiştir

Kayseri kentinin adı Latince Caesarea, Yunanca καισαρεία (kaysaria) adı Arapça biçiminden Türkçeleştirilmiştir. Eski isimleri Mazaka ve Kaisareia (Fransızca Césarée)'dır.

"Kayser" veya "kaysar" (Arapça ve Osmanlıca: قيصر), Roma ve Doğu Roma (Bizans) imparatorlarına verilen Caesar (Yunanca: καισαρ kaisar) unvanının İslam ülkelerinde kullanılan biçimidir. Osmanlı sultanları II. Mehmed'ten başlayarak resmî sıfatları arasında Kayser-i Rum unvanını da kullanmışlardır.

Caesar asıl olarak Romalı devlet adamı Caius Julius Caesar'ın (MÖ 100-44) lakabıdır (cognomen). Sezar'ın manevi oğlu olan ilk Roma imparatoru Gaius Julius Caesar Octavianus, onursal bir unvan olarak Caesar lakabını benimsemiştir. Daha sonraki Roma imparatorları da Caesar ve Augustus unvanlarını bir arada kullanmışlardır.

Rus hükümdarları, Caesar adının Rusça biçimi olan çar (Rusça: цар tsar) unvanını 1453'te İstanbul'un Türkler tarafından fethinden kısa bir süre sonra benimsemişlerdir. Adlandırmanın amacı, Osmanlı sultanlarının Rum kayserliğine varis olma iddiasına karşı koymak ve Bizans tahtının mirasında hak iddia etmektir.

Kutsal Roma Germen İmparatorluğu (961-1804), Avusturya İmparatorluğu (1806-1918) ve Alman İmparatorluğu (1871-1918) da Latince Caesar ve Almanca Kaiser unvanlarını kullanmıştır. Özellikle son Alman imparatoru II. Wilhelm (1888-1918), Kaiser unvanını ön plana çıkarmıştır. Türkçe kullanımda Alman imparatorunun lakabı çoğu zaman kayzer, eski Rum ve Osmanlı hükümdarlarının lakabı ise kayser imlasıyla yazılır. Ayrıca Yılanlıdağ'ın zirvesinde dönemin en büyük Kapadokya kralına ait olan mezar kabri keşfedilmiş, çevresinde çok eski tarihî bir kale ve kale ortasında bir darphane de bulunmuştur. Kale içindeki kazılarda ele geçen bir tablete göre bu dağ üzerinde gizli bir yerde yer altı şehri ve hazineler bulunmakta olduğu iddia edilmektedir.[kaynak belirtilmeli]

TarihçeDeğiştir

Hititler dönemiDeğiştir

Kayseri, MÖ 4000 ile MS 2000 olmak üzere 6000 yıllık bir tarihe sahiptir. MÖ 2000 yıllarında Anadolu’ya gelen Hititler, Kayseri’ye 22 km uzaklıkta bulunan Kültepe (Kaniş) şehrini kurmuşlardır. Kültepe, Kayseri ovasının en büyük şehri ve Anadolu’nun en büyük höyüklerinden biridir. Kültepe’nin hemen yanında yer alan Karum’da (Pazarşehir) yapılan kazılarda bu döneme ait çivi yazısı ile çeşitli yazılı tabletler bulunmuş ve bu tabletlerden Asurlu tüccarlarla Hititli yerliler arasındaki ticari ilişkilere ait bilgiler elde edilmiştir. Kültepe, MÖ 4000 yılından Roma devri sonuna kadar devamlı olarak yerleşme görmüştür.

Bizans dönemiDeğiştir

M.S. 395’te Roma İmparatorluğu ikiye bölününce bu bölge (Kapadokya) Anadolu’nun diğer bölgeleri gibi Doğu Roma(Bizans)'nın payına düşmüştür. Hristiyanlık yayılırken Kayseri bu dinin en büyük merkezlerinden biriydi.

MS 6. asırda İmparator I. Justinianus, Kayseri’yi surlarla çevirdi ve bazı îmâr faaliyetlerinde bulundu. Emevîler zamanında 690, 726, 729 ve 732’de İslâm orduları Halife Abdülmelik, Mesleme, Said ibni Hişam ve Süleyman ibni Hişam Kayseri’yi dört defa fethettiler. Fakat yerleşim yeniden Bizans’ın eline geçti.

Anadolu Selçuklu Devleti dönemiDeğiştir

Selçuklular Kayseri’yi Malazgirt Meydan Muharebesi'nden birkaç yıl önce ele geçirmişler, fakat tam olarak 1071 Malazgirt Muharebesi sonrası hâkimiyet kurmuşlardır. Selçuklular devrinde Kayseri, Konya’dan sonra ikinci başkent oldu. Selçuklu Sultanı Alâeddin Keykubât zamanında Kayseri’nin durumu Bizans devrini gerilerde bıraktı. En parlak devrini yaşadı. Selçuklu Anadolu'sunun Konya’dan sonra en önemli şehri Kayseri’ydi. Şehir birbirinden güzel eserlerle süslendi. Bugün Kayseri’deki eski eserlerin çoğu ve en değerlileri Selçuklu devrinden kalmış olanlardır. Selçuklulardan sonra İlhanlılar bu bölgeye hâkim oldular. 1277’de Mısır-Suriye Türk Memlûk Sultanı Baybars Kayseri’ye geldi, fakat İlhanlılar’dan Kayseri’yi geri alamadı.

Anadolu Beylikleri DönemiDeğiştir

On dördüncü asırda Alaeddin Eretna, İlhanlıların Anadolu genel valisi olarak Kayseri’ye geldi. İlhanlılar yıkılınca Eratnaoğulları Beyliği kuruldu ve yerleşim bu beyliğin Sivas’tan sonra ikinci başkentiydi.

Eretnaoğulları’nın yerine geçen Kadı Burhaneddin’in hâkimiyeti uzun sürmedi. Şehir 1398’de Sultan Yıldırım Bâyezît tarafından fethedilip, Osmanlı Devleti'ne katıldı. Fakat dört sene sonra 1402’de Timur ile yapılan Ankara Savaşından sonra Kayseri’yi Karamanoğulları ele geçirdi. Bir müddet sonra Kayseri’yi Maraş’ta bulunan Dulkadiroğulları Beyliği'ne bıraktı. Karamanoğulları, Kayseri’yi Dulkadiroğulları Beyliğinden geri alınca, Sultan II. Murad 1436’da Kayseri’yi yeniden alarak Dulkadiroğulları Beyliği'ne verdi. (İkinci Murâd’ın anası Dulkadiroğulları Beyi’nin kızı idi.) Bir müddet sonra Karamanoğulları Beyliği Kayseri’yi yeniden ele geçirdi. Memlûklar bir ara Kayseri’yi kuşattılar fakat alamadılar. 1508’de Şah İsmail Kayseri’ye geldi fakat kısa bir müddet sonra geri çekildi.

Karamanoğulları Beyliği Osmanlı Devleti'ne katıldığı için Kayseri, Dulkadiroğulları Beyliği'nin idaresindeydi.

Osmanlı Devleti DönemiDeğiştir

Yavuz Sultan Selim Han 1515’te Kayseri’yi Osmanlı Devleti'ne katınca Karaman (Konya) eyâletinin (beylerbeyliğinin) yedi sancağından (vilâyetinden) birinin merkezi oldu. 1825’te Kayseri’nin şehir nüfusu 100.000 idi. Tanzimat'tan sonra Ankara Vilayeti'nin beş sancağından biri oldu, üç kazası vardı. Cumhuriyet devrinde bütün sancaklara (mutasarrıflıklara) “vilayet-il” denilince Kayseri vilâyet oldu. “Kaysarîye” ismi Kayseri'ye çevrildi.

Cumhuriyet dönemiDeğiştir

Kayseri, 1988 yılında çıkarılan 3508 sayılı Kanun[7] ile büyükşehir unvanı kazandı. Başlangıçta iki ilçe (Kocasinan ve Melikgazi) Kayseri Büyükşehir Belediyesinin sınırlarına dâhil edildi. 2004 yılında çıkarılan 5216 sayılı Kanun ile büyükşehir belediyesinin sınırları, valilik binası merkez kabul edilerek yarıçapı 20 kilometre olan dairenin sınırlarına genişletildi.[8] Bu sınırlar içinde kalan 5 ilçe, büyükşehir ilçe belediyeleri hâline geldi.[8] 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı Kanun ile 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesinin sınırları il mülki sınırları oldu.[9]

CoğrafyaDeğiştir

Kayseri, İç Anadolu’nun güney bölümü ile Toros Dağları' nın birbirine yaklaştığı bir yerde Orta Kızılırmak bölümünde yer alır. 37 derece 45 dakika ile 38 derece 18 dakika kuzey enlemleri ve 34 derece 56 dakika ile 36 derece 58 dakika doğu boylamları arasında bulunmaktadır. Doğu ve kuzeydoğusu Sivas, kuzeyi Yozgat, batısı Nevşehir, güneybatısı Niğde, güneyi ise Adana ve Kahramanmaraş illeri ile çevrilidir. 1929 yılında yapılan Haydarpaşa - Kars demiryolu idari sınırlarından geçmektedir.

İklimDeğiştir

  Kayseri iklimi  
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 19,3 22,6 28,6 31,2 33,6 36,8 40,7 40,6 36,0 33,6 25,6 21,0 40,7
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 4,2 6,2 11,6 17,8 22,4 26,7 30,6 30,8 26,7 20,3 12,8 6,4 18,0
Ortalama sıcaklık (°C) −1,6 0,1 5,0 10,8 15,1 19,2 22,7 22,2 17,4 11,6 5,1 0,4 10,6
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) −6,8 −5,3 −1,3 3,3 6,7 9,7 11,9 11,4 7,3 3,5 −1,1 −4,6 2,8
En düşük sıcaklık (°C) −32,5 −31,2 −28,1 −11,6 −6,9 −0,6 2,9 1,4 −3,8 −12,2 −20,7 −28,4 −32,5
Ortalama yağış (mm) 33,7 36,5 42,7 52,4 52,4 40,9 10,0 5,9 13,7 28,4 33,2 38,8 388,6
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü[10]


NüfusDeğiştir

Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2023 verileri [11])

Kayseri il nüfusu: 1.441.523 (2022 sonu). İlin yüzölçümü 16.969 km2'dir. İlde km2'ye 85 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 890 kişi ile Melikgazi’dir)

İlde yıllık nüfus artış oranı %0,50 olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: İncesu (% 2,21)- Akkışla (-% 4,24)

6 Şubat 2023 TÜİK verilerine göre 16 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 714 mahalle bulunmaktadır.

2022 yılı sonunda Kayseri ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[12]
İlçe Nüfus 2021 Nüfus 2022 Fark Değişim% Mah.Say. Alanı km2[13] Yoğunluk
Akkışla 5.804 5.563 -241 -4,24 15 371 15
Bünyan 30.099 29.704 -395 -1,32 46 1210 25
Develi 66.507 66.840 333 0,50 77 1892 35
Felahiye 5.536 5.419 -117 -2,14 17 444 12
Hacılar 12.471 12.465 -6 -0,05 12 187 67
İncesu 28.755 29.120 365 1,26 30 874 33
Kocasinan 404.780 409.005 4.225 1,04 93 1471 278
Melikgazi 589.852 594.344 4.492 0,76 58 668 890
Özvatan 3.800 3.819 19 0,50 13 270 14
Pınarbaşı 21.903 21.240 -663 -3,07 122 3418 6
Sarıoğlan 13.777 13.396 -381 -2,80 27 642 21
Sarız 9.321 9.282 -39 -0,42 44 1173 8
Talas 168.783 169.214 431 0,26 30 444 381
Tomarza 21.630 21.100 -530 -2,48 54 1405 15
Yahyalı 35.674 35.481 -193 -0,54 41 1587 22
Yeşilhisar 15.665 15.531 -134 -0,86 35 913 17
Kayseri 1.434.357 1.441.523 7.166 0,50 714 16.969 85
Kayseri Şehir Merkezi Nüfusu
2011 977.240
2010 950.017
2009 911.984
2008 884.663
2007 696.833
2000 536.392
1997 491.000
1990 425.776
1985 380.838
1980 281.320
1975 207.037
1970 160.958
1965 126.653
1960 102.596
1955 82.405
1950 65.488
1945 57.864
1940 52.467
1935 46.181
1927 39.134
Y & G
Kayseri il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1927 250.490
1935[14] 310.458 18 %24 
  %23     71.344
239.114     %77  
1940[15] 342.969 19 %10 
  %23     80.189
262.780     %77  
1945[16] 370.089 19 %8 
  %23     86.474
283.615     %77  
1950[17] 403.861 19 %9 
  %25     101.990
301.871     %75  
1955[18] 422.010 15 %4 
  %30     128.262
293.748     %70  
1960[19] 480.387 15 %14 
  %34     161.340
319.047     %66  
1965[20] 536.206 16 %12 
  %36     191.221
344.985     %64  
1970[21] 598.693 17 %12 
  %40     236.824
361.869     %60  
1975[22] 676.809 18 %13 
  %44     295.582
381.227     %56  
1980[23] 778.383 15 %15 
  %49     380.352
398.031     %51  
1985[24] 864.060 16 %11 
  %57     488.556
375.504     %43  
1990[25] 943.484 17 %9 
  %64     604.072
339.412     %36  
2000[26] 1.060.432 17 %12 
  %69     732.354
328.078     %31  
2007[27] 1.165.088 16 %10 
  %77     895.253
269.835     %23  
2008[28] 1.184.386 16 %2 
  %85     1.001.449
182.937     %15  
2009[29] 1.205.872 16 %2 
  %85     1.027.279
178.593     %15  
2010[30] 1.234.651 16 %2 
  %86     1.064.164
170.487     %14  
2011[31] 1.255.349 15 %2 
  %87     1.090.530
164.819     %13  
2012[32] 1.274.968 15 %2 
  %88     1.116.393
158.575     %12  
2013[33] 1.295.355 15 %2  Şehir ve kır ayrımı kaldırılmıştır.
2014[34] 1.322.376 15 %2 
2015[35] 1.341.056 15 %1 
2016[35] 1.358.980 15 %1 
2017[35] 1.376.722 15 %1 
2018[35] 1.389.680 15 %1 
2019[35] 1.407.409 15 %1 
2020[35] 1.421.455 15 %1 
2021[35] 1.434.357 15 %1 
2022[35] 1.441.523 15 %0 


EkonomiDeğiştir

İllerin sosyo-ekonomik gelişmişliklerinin takip edildiği indekse göre Kayseri 1996 yılında 15. sıradayken, en son 2003 yılında hazırlanan ve 2004 Mayıs'ında yayımlanan indekste ise 19.dur. Sıra değişimi -4'tür. Her iki indeks çalışmasında da Kayseri, 2. derece gelişmiş iller arasında yer almıştır.[kaynak belirtilmeli]

SanayiDeğiştir

Sanayi siteleri ve büyük organize sanayi bölgeleri sanayi sektörünün altyapısı olarak değerlendirilebilir. Kayseri'de KSS kapsamında 3500'e yakın iş yeri yapılmıştır. İlde 8 KSS faaliyet göstermektedir. Kayseri'de 3 organize sanayi bölgesi bulunmaktadır. 1. Organize Sanayi Bölgesi dışındaki Mimarsinan Organize Sanayi ve İncesu Organize Sanayi bölgeleri 2005 yılında faaliyete başlamıştır. Sanayi altyapısı çerçevesinde Kayseri Serbest Bölgesi de önemli bir yere sahiptir. Kayseri Serbest Bölgesi, Türkiye'nin en büyük serbest bölgesi alanına sahiptir. Kayseri Serbest Bölgesinde 2007 yılı verilerine göre yaklaşık 43 tesis faaliyet göstermektedir. Kayseri 1. Organize Sanayi Bölgesinde 2006 yılı itibarıyla 711 sanayi tesisi bulunmaktadır. Bu rakam 2013'te 816'ya ulaşmıştır. Ayrıca 2015 yılı Haziran ayında Kayseri'ye bağlı Kalkancık mahallesinde büyük bir sanayi sitesi yapılacaktır.

MadencilikDeğiştir

Kayseri maden varlığı açısından zengin sayılabilecek bir ildir. Kayseri'nin maden ve diğer yer altı zenginlikleri şu şekildedir:

Asbest, altın, bakır, kurşun, çinko, demir, diyatomit, fosfat, jips, kaolen, krom, kum-çakıl, manganez, mermer, tuğla-kiremit ve turba.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanan bir rapora göre şehir merkezine 65 km uzaklıkta, Himmetdede beldesinde, 28,2 milyon ton altın rezervi bulunduğu belirtilmiştir.[36]

OrmancılıkDeğiştir

Kayseri, orman potansiyeli bakımından zengin değildir. Türkiye orman varlığının %0,5'i Kayseri'dedir. Kayseri'de 22.000 hektar normal ve 85.000 hektar bozuk olmak üzere 107.000 hektar orman arazisi bulunmaktadır.

Orman yapısının zayıflığı orman ürünleri üretimini de sınırlamaktadır.

TarımDeğiştir

Tarım; Kayseri ekonomisinde sanayi, ticaret, ulaştırma sektörlerinden sonra gelmektedir. 671.000 hektar arazi tarımda kullanılmaktadır. Bu miktar il topraklarının yaklaşık %36'sına karşılık gelmektedir. İl sanayisinin %13'ü tarım dışı, %6'sı çayır-mera, %41'i orman fundalıktır. Tarım arazisinin %48'i tahıl ekimine ayrılmakta %42'si ise nadasa bırakılmaktadır. Kalanı baklagillere, endüstriyel bitkilere, yağlı tohumlara, yumru bitkilere, sebzelere ve meyveciliğe ayrılmıştır.

607.000 hektar sulanabilir arazinin 150.000 hektarı ekonomik olarak sulanabilmektedir. Sulama kapasitesi artarken sulu tarımda verim 5-6 kat artacağından sulama projeleri inşaatları sürdürülmektedir.

HayvancılıkDeğiştir

Kayseri'de küçükbaş ve büyükbaş hayvancılık Türkiye ortalamasına yakın olup küçükbaş potansiyeli büyükbaş potansiyeline göre daha fazla gelişmiş durumdadır. Kanatlı hayvan varlığı Türkiye ortalamasının iki katı seviyesindedir. Kayseri'nin Akkışla ilçesinde resmî rakamlarla 110.000 küçükbaş, 13.000 büyükbaş hayvan bulunmaktadır ki bu da nüfusu 7.000 olan bir ilçe için büyük rakamlardır.

Kayseri'de üretilen hayvansal ürünler içerisinde parasal değer olarak ilk sırayı et, ikinci sırayı süt, üçüncü sırayı da yumurta almaktadır. Beyaz et dördüncü ana üründür.

Kayseri'de tatlı su balıkçılığı da sürekli gelişmektedir.

TicaretDeğiştir

Kayseri ticaretinin ve ekonomisinin tarihi milattan öncesine dayanmaktadır. Şehrin isminin Mazaka olarak anıldığı dönemlerde, dünyada ekonominin ve ticaretin tek merkeziydi. Yeni keşfedilen belgelere göre de Türkiye ve dünyada ilk organize sanayi Kayseri'de Bacıyan-ı Rum (Ahi Evren'in kurduğu Anadolu Bacıları) tarafından kurulmuştur. Bu bilgi, Bacıyan-ı Rum belgeselinin çekimlerini de Kayseri'de yapan, yapımcısı Nuh Mete Deniz tarafından belge ile belgelenmiş ve bilim adamlarına sunulmuştur. Aynı şekilde gerek sanayileşme ve kentleşme olgularıyla olan iki yönlü bağlantısı ve gerekse yarattığı gelir ve istihdam açısından Kayseri çok önemli bir ildir. Sanayi yapısı ile tarım ve hayvancılık potansiyeli Kayseri'deki mevcut ticari hayatın gelişmesinde önemli bir yer tutmaktadır.

Kayseri'nin sanayi üretim kapasitesi ve çeşitliliği dış ticareti de geliştirmiştir. Takribi iki milyar dolar ihracat gerçekleştirilmektedir. İlde 20.000'i aşkın ticaretle uğraşan iş yeri vardır. Ayrıca Kayseri'de bankacılık da gelişmiştir.

YönetimDeğiştir

Ayrıca bakınız: Kayseri'nin ilçeleri

Merkezi YönetimDeğiştir

Büyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur.

Kayseri, bir büyükşehirdir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Kayseri Valisi, 1978-Gebze doğumlu Gökmen ÇİÇEK, 12.5.2022/209 sayılı kararla Afyonkarahisar Valisi iken atanmıştır.[37]

Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler Kayseri'nin ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

Yerel yönetimDeğiştir

Büyükşehir Belediyelerinde Yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur.

Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır.[38][39] Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır.

Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 saylı kanun 16.madde)

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı, 1953 Develi doğumlu Dr. Memduh Büyükkılıç (AK PARTİ), 31 Mart 2019 seçimlerinde %63,39 oy oranıyla seçilmiştir[40]

İlçe belediyeleri, 2019 Türkiye Yerel Seçimleri'ne göre, iki değişik parti tarafından yönetilmektedir. Bu ilçelerden 12'si AK Parti ve 4'ü MHP'li belediye başkanıdır.[41]

Kayseri Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 70’dir (Büyükşehir Belediye Başkanı, 16 ilçe belediye başkanı ve 53 üye) Bunların 47’si AK Parti, 3'ü CHP, 15’i, MHP, 4'ü İYİ P., 1'i BBP'dir[42]

KültürDeğiştir

MutfakDeğiştir

Mantı, pastırma, sucuk, sucuk içi, çemen, fırınağzı, pöç, Kayseri Ketesi, yağ mantısı, Pehli, Yağlama (Şebit Mantısı)'dır. Kabak çiçeği dolması ile içli köfte de yapılır, yöre sarımsak ve baharatlı yemekleri ile tanınır. Ayrıca Nevzine tatlısı da Kayseri'ye özgü bir tatlı çeşididir.

Taş ve ahşap işlemeciliğiDeğiştir

Kayseri, Mimar Sinan'ın memleketi olarak mimaride olduğu kadar taş ve ahşap oymacılığında da oldukça ileridir. Sinan'dan önce 1238 yılında Selçuklu hükümdarı I. Alaeddin Keykubad'ın karısı Mahperi Hatun tarafından yaptırılan Hunat Camii ve Külliyesi'nin taş ve ahşap işlemeciliği orijinal halini korumaktadır. Ortasındaki kubbesi ve minaresi sonradan inşa edilen külliyenin doğu ve batısındaki tac kapıları Selçuklu taş işçiliğinin en güzel örneklerindendir. Hunat Camii Külliyesi sağlam kesme taş işçiliği ve kaleyi andıran duvarlarıyla dikkati çeker. 2006'da Kayseri'nin çeşitli yerleşim yerleri gezilerek kataloglama çalışması yapılmış ve 1’i çini, 3’ü ahşap kaplama, 6’sı alçı, 60'ı taş malzemeden yapılmış toplam 70 adet mihrap tespit edilmiştir.[43]

Kayseri ili sınırları içerisinde yer alan Sultanhanı'nda da aynı üslubun uygulandığı taş işçiliği görülür. Keza; İstasyon Caddesindeki Hacı Kılıç Camii ve Medresesi ise II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in oğlu II. İzzeddin Keykavus zamanında 1249 - 1250 tarihinde yaptırılmış olup, birbirine bitişik olan cami ve medresenin kapıları da tıpkı Hunat Hatun Külliyesinde olduğu gibi aynı ustaların elinden çıkmışçasına aynı zarafettedir.

17. yüzyılda yapılan, Cumhuriyetin ilk yıllarında tadilat edilen Güpgüpoğlu konağında da yüzlerce yıl önceki desenlerin benzeri ağaç oyma bezemeler mevcuttur.

TurizmDeğiştir

MüzelerDeğiştir

Erciyes DağıDeğiştir

 

Şehir merkezine yakınlığı ve dünyaca ünlü toz karı ile meşhur Erciyes Dağı, şehrin güney kısmında yer alır. Deniz seviyesinden yüksekliği 3.917 metredir. Türkiye'nin büyük dağlarından biri olma özelliğine sahip olan Erciyes, yıl içerisinde kayak yapmak için uygun bir alan olarak görülebilir.

Türkiye'nin kayak pistine sahip bölgelerinden biridir. Ayrıca sağlık turizmi açısından da, gerek temiz ve yumuşak havası gerekse doğal zengin mineralli kaynak sularıyla sağlık ve kış sporları için uygundur. Var olan Erciyes kayak bölgesi, alt istasyonu deniz seviyesinden yaklaşık 2200 metre yükseklikte olan ve Kayseri’ye yaklaşık 23 kilometre uzaklıkta olan Tekir Yaylası üzerine kurulmuştur. Bol kar alışı ve havasından dolayı kayak mevsimi uzun olan bir dağdır.

Kıranardı Kent OrmanıDeğiştir

850.000 metrekare yüzölçümü, spor ve yürüyüş alanları ve restoranları bulunan Kayseri'ye kara yoluyla 10 dk uzaklıkta bir bölgedir.

Kapuzbaşı ŞelaleleriDeğiştir

 
Kapuzbaşı Şelaleleri

Yahyalı ilçesinin Küçükçakır köyünün kuzeyinde bulunan Ensenin tepesinde yer almaktadır. Kapuzbaşı şelaleleri irtifa akışı itibarıyla Niagara'dan (55 m), Finlandiya'da bulunan İmatra'dan (25 m), Erzurum’daki Tortum’dan (50 m), Antalya’da bulunan Düden’den (25 m) ve Manavgat’tan (5 m) daha büyüktür.[kaynak belirtilmeli]

Sultan sazlığıDeğiştir

 
Sultan Sazlığı

Dünyanın sayılı kuş yurtlarından biridir. Sultansazlığı, barındırdığı kuş varlığı ile Avrupa ve Orta Doğu'nun en önemli sulak alanlarından biridir. Sultansazlığı'nda şimdiye kadar 251 kuş türü tespit edilmiştir. 600 bin adet ördek, kaz ve flamingo tespit edilmiştir. 17.200 hektarlık alanı kapsamaktadır. 1971 yılında alanın Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından "Su Kuşları Koruma ve Üretme Sahası" olarak ilan edilmesini takiben, koruma çalışmaları başlatılmıştır.

Koramaz VadisiDeğiştir

Deprem kırığı sonucunda oluşan ve doğu-batı yönünde konumlanan vadinin uzunluğu 12 km iken rakımı 250 m ila 1.550 m arasında değişmektedir. Vadide kayadan yapılmış kırk iki tane kilise vardır. UNESCO, 2020'de vadiyi Dünya Mirası Geçici Listesi' ne dahil etti.

KültepeDeğiştir

Kayseri tarihini 6 bin yıl önceye dayandıran belgelerin gün ışığına çıkarıldığı Kültepe, Kayseri merkeze 24 kilometre uzaklıktadır. Hititlerin Anadolu’da kurduğu ilk kentin kalıntısı olan höyük ve onu saran Karum’dan oluşan Kültepe Ören Yeri’nde yönetim binalarının, dini yapıların, ev, dükkân ve atölyelerin kalıntıları görülmektedir.

Kültepe TabletleriDeğiştir

Asurların kurduğu büyük ticaret kolonileri karumların merkezi Kültepe’deki Karum’du ve diğer karumları yönetiyordu. Kültepe, Anadolu’daki ilk yazılı tabletleri barındırması ve dünyanın ilk organize ticaret merkezi olmasıyla ön plana çıkmaktadır. Asur çivi yazısı ile yazılan bu tabletlerde, dönemin siyasi ve hukuki ilişkilerini gösteren mektuplar, senetler, mühürler ve anlaşma metinleri vardır. Söz konusu tabletler 2015 yılında Unesco Dünya Belleği listesine alınmıştır.

Kayseri KalesiDeğiştir

 
Kastel

3'üncü yüzyılda Roma Dönemi'nde yapılan ve 6'ıncı yüzyılda Bizans Dönemi'nde daraltılan Kayseri Kalesi ve Surlar; Selçuklu Sultanı I.Alaeddin Keykubat zamanında bugünkü şekliyle yeniden yapılmıştır. Karamanoğulları ve Osmanoğulları zamanında iki defa tamir görmüştür. Orta Anadolu'da ulaşım geçitleri üzerinde bulunan Kayseri şehir merkezini koruyan kale günümüze kadar gelen eski varlığı ve zaman içinde yapılan ekleriyle bir orta çağ kalesidir. Tarihi Kayseri Şehri ve Kalesi düz bir alana kurulmuş olup Dış Kale ve İç Kale olarak iki kısımdan ibarettir. İç Kale, Dış Kale'ye göre daha yüksek yapılmış olması ve etrafına eklenmiş olan sur duvarları ile ayrı bir kale konumuna getirilmiştir.

KonumDeğiştir

Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[44] Alanı km²[45] Rakım mt. Merkeze km[46] Ulaşan Yollar[46]
Akkışla 1987 371 1.357 79   -11=> 
Bünyan Cumh.önce 1.210 1.345 42   -11=>  ,   ,  
Develi Cumh.önce 1.892 1.261 40   -05=>  ,   ,  
Felahiye 1957 444 1.308 61   -11=>  ,  
Hacılar 1990 187 1.385 12   -17,  
İncesu Cumh.önce 874 1.098 32   -05
Kocasinan 1988 1.471 1.056 3   -17,   -10
Melikgazi 1988 668 1.059 2   -17,  
Özvatan 1990 270 1.289 70   -11=> 
Pınarbaşı Cumh.önce 3.418 1.526 91   -18,   -01
Sarıoğlan 1960 642 1.156 63   -11=> 
Sarız 1946 1.173 1.569 128   -01=> 
Talas 1987 444 1.150 6   -18
Tomarza 1953 1.405 1.396 54   -18=> 
Yahyalı 1954 1.587 1.178 86   -05=>  ,  
Yeşilhisar 1948 913 1.167 65   -05,  
KAYSERİ Cumh.önce 16.970 1.060
*Metropol İlçelerin merkeze uzaklıkları, kaymakamlık ile valilik arasındaki uzaklıktır.

SporDeğiştir

Ana madde: Kayseri'de spor

Futbolda Süper Lig'de Kayserispor şehri temsil eder. Şehirde, 2009'da hizmete giren 32.863 seyirci kapasiteli tüm tribünleri kapalı, tamamı koltuklu Kayseri Kadir Has Şehir Stadyumu mevcuttur.

Basketbolda ise kadınlar birinci liginde mücadele eden Kayseri Basketbol, ile temsil edilmektedir. Kayseri Basketbol,maçlarını 7.500 seyirci kapasiteli Kadir Has Spor Salonunda yapmaktadır.

Kickboks-Muay Thai-Wushu 3 branşta millî sporcu olan Uğur Can Bayazit Kayserilidir.

Amatör sporda ve atletizmde Kayseri Birlikspor şehri temsil etmektedir. Talas'ta Kayseri İsmail Hakkı Güngör Güreş Eğitim Merkezi bulunmaktadır.[47]

AGÜ, 2016-17 sezonunda basketbolda EuroCup Women Avrupa 2.si olmuştur.

2018-2019 Sezonu sonunda, Kayserispor futbol süper liginde 10.olmuştur. Kayseri Basketbol, Basketbol kadınlarda süper liginde 10.olmuştur. BAL’da 1 takımı, kadın futbolu 3. Liginde 4 takımı vardır. Ayrıca voleybol ve hentbol 2. Liglerindeki 5 takımdan ikisi küme düşmüştür. Bölgesel liglerde ise 7 takımı yer almıştır.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Kayserispor, son 16 turunda Akhisar Belediyespor'a elenmiştir.

EğitimDeğiştir

İlköğretim ve liselerDeğiştir

  • 30 Anaokulu
  • 521 İlköğretim Okulu
  • 9 Yatılı İlköğretim Bölge Okulu
  • 34 Anadolu Lisesi
  • 4 Anadolu Öğretmen Lisesi
  • 33 Meslek Lisesi
  • 12 İmam Hatip Lisesi
  • 11 Çok Programlı Lise
  • 32 Genel Lise
  • 4 Fen Lisesi
  • 1 Güzel Sanatlar ve Spor Lisesi
  • 2 Sosyal Bilimler Lisesi
  • 16 Halk Eğitim Kurumu
  • 5 Mesleki Eğitim Kurumu
  • 31 Özel Öğretim Kurumu
  • 18 Özel Eğitim Kurumu
  • 11 Öğretmen Evi ve 13 KayMek (Kayseri Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Eğitim Kursları) bulunmaktadır.

ÜniversitelerDeğiştir

Erciyes Üniversitesi, 1978 yılında Kayseri Üniversitesi adı altında kuruldu. 1969 yılında Hacettepe Üniversitesi'ne bağlı olarak açılan Gevher Nesibe Tıp Fakültesi ve 1977 yılında açılan Kayseri İşletme Fakültesi, Erciyes Üniversitesi'nin nüvesini oluşturmuştur. Kayseri’deki diğer iki yükseköğretim kurumu olan ve 1965’te kurulan Kayseri Yüksek İslam Enstitüsü İlahiyat Fakültesi olarak; 1977’de kurulan Kayseri Devlet Mimarlık ve Mühendislik Akademisini Mühendislik Fakültesi olarak bünyesine alarak 1982 yılında Erciyes Üniversitesi adını almıştır.

Abdullah Gül Üniversitesi, Kayseri'nin 4. üniversitesi ve 2. devlet üniversitesidir.

Melikşah Üniversitesi, Kayseri'nin ilk vakıf üniversitesi olarak 2008 yılında öğrenci alımına başlamıştır. 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında üniversiteye kayyum atanmıştır ve Ekim 2016'da Erciyes Üniversitesi'ne devredilmiştir.[48] Daha sonra Melikşah Kampüsü, Erciyes Üniversitesi'nden ayrılarak Kayseri Üniversitesi'nin kurulması ile Kayseri Üniversitesi'ne devrolmuştur.

Nuh Naci Yazgan Üniversitesi, Kayseri'nin 2. vakıf üniversitesi olan üniversite 2011-2012 eğitim öğretim döneminde öğrenci alımına başlamıştır.

MedyaDeğiştir

Kayseri il merkezinde, 7 günlük siyasi gazete, 3 ulusal, 7 yerel televizyon ve RTÜK'e kayıtlı 16 radyo ve 1 yerel internet sitesi bulunmaktadır. Basın İlan Kurumu'nun Kayseri'de şubesi bulunmaktadır. Uydudan yayın yapan TV1, TV Kayseri ve Kent Türk, yerel yayın yapan Erciyes TV, Elif TV, Kay TV, Kanal 38, TV 38, HunatTV, Kampüs TV ve Olay Türk TV ile Kayseri medyası oldukça gelişme göstermiştir.

GazetelerDeğiştir

Kayseri, merkez nüfusu göz önüne alındığında Türkiye'de en çok günlük gazete yayınlanan şehirdir.[kaynak belirtilmeli] Şehir merkezinde (Kocasinan + Melikgazi ilçeleri) hâlen 21 günlük siyasi gazete yayınını sürdürmektedir.

Günlük gazeteler
Yayın Adı Baskı
Erciyes Gazetesi Web ofset
Büyük Kayseri Gazetesi Ofset
Kayseri Akın Günlük Ofset
Kayseri Ana Haber Ofset
Kayseri Anadolu Haber Ofset
Kayseri Deniz Postası Gazetesi Ofset
Kayseri Gazetesi Ofset
Kayseri Gündem Gazetesi Ofset
Kayseri Güneş Gazetesi Ofset
Kayseri Haber Gazetesi Ofset
Kayseri Hakimiyet 2000 Ofset
Kayseri Havadis Ofset
Kayseri Maç Gazetesi Ofset
Kayseri Manşet Gazetesi Ofset
Kayseri Meydan Gazetesi Ofset
Kayseri Olay Gazetesi Ofset
Kayseri Postası Gazetesi Ofset
Kayseri Star Haber Ofset
Ülker Gazetesi Ofset
Yeni Kayseri Gazetesi Ofset
Yeni Sabah Gazetesi Ofset
Haftalık gazeteler
Yayın Adı Baskı
Kadim Kent Kayseri Gazetesi Ofset
Çağdaş Develi Gazetesi Bilgisayar
Çağrı Gazetesi Bilgisayar
Develi Gazetesi Bilgisayar
Develi Seyrani Gazetesi Bilgisayar
Kayseri Ses Ofset

Televizyon, radyoDeğiştir

  • Kay TV (Karasal Yayın-KabloTv (sadece Kayseri) 889. kanal)
  • Kent Türk (Türksat)
  • TV1 (Türksat, Digitürk, D-Smart, KabloTv, Tivibu, Turkcell TV+, Vodafone TV)
  • TV Kayseri (Türksat, Digitürk, D-Smart, KabloTv, Tivibu, Turkcell TV+, Vodafone TV)
  • Elif TV (Karasal Yayın-KabloTv (sadece Kayseri'de) 890. kanal)
  • Kampüs TV (Karasal Yayın)
  • Erciyes TV (Karasal Yayın-KabloTv (sadece Kayseri'de) 132. kanal)
  • Kanal 38 (Karasal Yayın)
  • TV 38 (Karasal Yayın)
  • Olay Türk TV (Karasal Yayın-KabloTv (sadece Kayseri'de) 892. kanal)
  • Radyo Plus
  • Kay Radyo
  • Radio FM-38 Kent FM
  • Art FM
  • Furkan Radyo-Birlik FM
  • Erciyes FM
  • Kayseri Gözde FM
  • Şafak Radyo
  • Çağrı-Ozan FM
  • Can Radyo
  • Üniversite FM

AltyapıDeğiştir

UlaşımDeğiştir

Karayolu

Karayoluyla, Ankara'ya 4, Adana'ya 3, Konya'ya 4, İstanbul'a 8 saat uzaklıktadır. Şehirlerarası ulaşımı sağlayan Kayseri Şehirlerarası Otobüs Terminali ve Develi ilçesinde Develi Otobüs Terminali bulunmaktadır. Bu alanlardan Türkiye'nin birçok iline sefer yapılmaktadır.

Havayolu

1998 yılında sivil hava trafiğine açılan Erkilet Havalimanı, Kayseri ilinin Kocasinan ilçesinin Erkilet semtinde bulunmaktadır.

Erkilet Havalimanı'nın bitişiğinde 12. Hava Ulaştırma Ana Üs Komutanlığı konuşludur. Bu birliğe bağlı C-130, C-160, CN-235 ve A-400M tipi askeri nakliye uçakları meydanı yoğun olarak kullanırlar. Bunun dışında meydanda yoğun bir sivil kargo trafiği de mevcuttur.

Erkilet Havalimanı, Boeing 747 gibi büyük uçakları da ağırlayacak kapasitededir. Zaman zaman KC-135 askeri yakıt ikmal uçakları da meydanı kullanır.

Raylı Sistem
 
Kayseray tramvay setleri

Şehirde özel ve belediye halk otobüslerinin yanı sıra hafif raylı tramvay hattı, Kayseray bulunmaktadır.

Kayseray, Kayseri OSB-Cumhuriyet Meydanı-İldem 5 ve Cumhuriyet Meydanı-Talas olmak üzere iki hatta çalışmaktadır. Bu hatlar Cumhuriyet Meydanı-Tuna arasında aynı rayları kullanmakta ve ara duraklarda aktarmaya olanak vermektedir. Anafartalar-Şehir-Hastanesi-Yht Gar hattının temeli 21 Kasım 2020 tarihinde atılmıştır. 2022'de bitirilmesi planlanmaktadır. Proje 7 km'dir.

Talas-Anayurt hattının ihalesi 30 Aralık 2020'de yapılmıştır. Proje 5.5 km'dir. Bu hatlar tamamlandığında Kayseri'deki toplam raylı sistem uzunluğu 48 km'ye çıkacaktır.

GaleriDeğiştir

Kardeş şehirlerDeğiştir

KayseriDeğiştir

TalasDeğiştir

DeveliDeğiştir

HacılarDeğiştir

Önemli KişilerDeğiştir

Ayrıca bakınızDeğiştir

KaynakçaDeğiştir

  1. ^ "Nüfus ve İdari Yapı". tüik.gov.tr. Kayseri Valiliği. 28 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2020. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2019. 
  3. ^ "Yeni Valiler Kararnamesi Resmi Gazete'de yayımlandı: 39 ilin valisi değişti". Haberturk.com. 27 Ekim 2018. 25 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2018. 
  4. ^ "Türkiye'nin İlleri". 1 Temmuz 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "Türkiye'nin yüzölçümü en büyük illeri". Milliyet. 9 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2022. 
  6. ^ "Türkiye'nin yüzölçümü en büyük illeri". Erişim tarihi: 13 Mart 2023.  |arşiv-url= hatalı: timestamp (yardım)
  7. ^ "Kanun No. 3508" (PDF). 4 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Ağustos 2014. 
  8. ^ a b "Kanun No. 5216". 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2014. 
  9. ^ "Kanun No. 6360". 15 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2014. 
  10. ^ "Resmî İstatistikler - Kayseri". Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 13 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
  13. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
  14. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  15. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  16. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  17. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  18. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  19. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  20. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  28. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  29. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  30. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  31. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  32. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  33. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  34. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  35. ^ a b c d e f g h
    • "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Kayseri Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Kayseri Nüfusu". nufusune.com. 
    • "Kayseri Nüfusu". nufusubu.com. 
  36. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2015. 
  37. ^ https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/05/202205121-1.pdf
  38. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020. 
  39. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020. 
  40. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020. 
  41. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020. 
  42. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020. 
  43. ^ Kayseri Mihrapları (PDF). Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları. 2019. ISBN 9786059117302. 13 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  44. ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  45. ^ Milli Savunma Bakanlığı- Haritalar Genel Komutanlığı
  46. ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
  47. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2015. 
  48. ^ "Erciyes Üniversitesi 15 Temmuz Yerleşkesi". erciyes.edu.tr. Erciyes Üniversitesi. 12 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2016. 
  49. ^ Mostar belediye sitesi. "Gradovi prijatelji". 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2021. 
  50. ^ "Kayseri, Libya'nın Misurata ve Azerbaycan'ın Şuşa Şehri ile "Kardeş Şehir" Oldu". 12 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  51. ^ "Kardeş Belediyeler". 6 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  52. ^ "Kardeş belediyeler". 15 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılarDeğiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kayseri&oldid=29820067" sayfasından alınmıştır