Karpuz

Karpuz (Citrullus lanatus), kabakgiller (Cucurbitaceae) familyasından tek yıllık bir bitki türüdür. Anavatanı Kuzey Afrika'dır.

Karpuz
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae Şube: Tracheophyta Sınıf: Magnoliopsida Takım: Cucurbitales Familya: Cucurbitaceae Cins: Citrullus Tür: C. lanatus
İkili adlandırma
Citrullus lanatus Schrad. ex Eckl. & Zeyh., Index Seminum (TI, Tokyo) 1915-1916: 30 (1916). Vikitür'de Citrullus lanatus ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur. Wikimedia Commons'ta karpuz ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Karpuz sözcüğü Yunancadan Türkçeye geçmiştir. Kaşgarlı Mahmut'un 1071 yılında yazdığı Dîvânü Lugati't-Türk ve Ali Şîr Nevaînin yazdığı Muhakemetü'l-Lugateyn (İki dilin yargılanması) de Karpuz sözcüğünün Türkçesi Büken olarak geçmektedir.

Bitkinin kolları toprak yüzeyinde 100 – 200 m kadar uzayabilir. Normal şartlar altında ağırlığı 1,5-2 kilo ile 6,5-7 kilo arasında değişir. Susuz tarım şartlarında kökler oldukça derine inse de sulu tarım şartlarında saçak kökler daha çok 40–50 cm derinlikte yoğunlaşır. İri top şeklindeki meyveleri ise tatlı ve suludur. Karpuz yağ ve kolesterol içermez ancak şeker içeriği yüksektir.

İklim isteği

Karpuz, sıcak ve ılıman iklimde yetişir. Soğuklardan çok etkilendiği için yetişme devresinde don tehlikesi olmamalıdır. Tohum ekiminde toprak sıcaklığı 12 °C'nin üzerinde olmalıdır. Nem oranı fazla olan yerlerde hastalıklar görülebilir.

Üretim

Dünya Karpuz üretimi-2023 (ton)
Çin	63.821.304
Hindistan	3.626.000
Türkiye	3.147.921
Cezayir	2.507.140
Brezilya	1.781.971
Dünya toplamı	104.932.071
Kaynak: Birleşmiş Milletler gıda & tarım organizasyonu (FAO)[1]19 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Buryatia, Sibirya'da yetişen karpuz

Dünyada domatesten sonra en çok üretilen meyvedir. 2023 yılında 104,9 milyon ton karpuz elde edilmiştir. Dünyada sırasıyla; Çin 63,8 milyon ton, Hindistan 3,6 milyon ton, Türkiye 3,1 milyon ton, Cezayir 2,5 milyon ton, Brezilya 1,7 milyon ton ile önemli üretici ülkelerdir.