Karpuz

bitki türü

Karpuz (Citrullus lanatus), kabakgiller (Cucurbitaceae) familyasından tek yıllık bir bitki türüdür. Anavatanı Kuzey Afrika'dır.[1]

Karpuz
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Plantae
Şube: Tracheophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Cucurbitales
Familya: Cucurbitaceae
Cins: Citrullus
Tür: C. lanatus
İkili adlandırma
Citrullus lanatus
Schrad. ex Eckl. & Zeyh., Index Seminum (TI, Tokyo) 1915-1916: 30 (1916).

Karpuz sözcüğü Yunancadan Türkçeye geçmiştir. Kaşgarlı Mahmut'un 1071 yılında yazdığı Dîvânü Lugati't-Türk ve Ali Şîr Nevaînin yazdığı Muhakemetü'l-Lugateyn (İki dilin yargılanması) de Karpuz sözcüğünün Türkçesi Büken olarak geçmektedir.

Bitkinin kolları toprak yüzeyinde 100 – 200 m kadar uzayabilir. Normal şartlar altında ağırlığı 1,5-2 kilo ile 6,5-7 kilo arasında değişir. Susuz tarım şartlarında kökler oldukça derine inse de sulu tarım şartlarında saçak kökler daha çok 40–50 cm derinlikte yoğunlaşır. İri top şeklindeki meyveleri ise tatlı ve suludur. Karpuz yağ ve kolesterol içermez ancak şeker içeriği yüksektir.

İklim isteği

değiştir

Karpuz, sıcak ve ılıman iklimde yetişir. Soğuklardan çok etkilendiği için yetişme devresinde don tehlikesi olmamalıdır. Tohum ekiminde toprak sıcaklığı 12 °C'nin üzerinde olmalıdır. Nem oranı fazla olan yerlerde hastalıklar görülebilir.

Dünya Karpuz üretimi-2023 (ton)
  Çin 63.821.304
  Hindistan 3.626.000
  Türkiye 3.147.921
  Cezayir 2.507.140
  Brezilya 1.781.971
Dünya toplamı 104.932.071
Kaynak:
Birleşmiş Milletler gıda & tarım organizasyonu (FAO)
[1]19 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
 
Buryatia, Sibirya'da yetişen karpuz

Dünyada domatesten sonra en çok üretilen meyvedir. 2023 yılında 104,9 milyon ton karpuz elde edilmiştir. Dünyada sırasıyla; Çin 63,8 milyon ton, Hindistan 3,6 milyon ton, Türkiye 3,1 milyon ton, Cezayir 2,5 milyon ton, Brezilya 1,7 milyon ton ile önemli üretici ülkelerdir.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Origin of the dessert watermelon, Citrullus lanatus | International Society for Horticultural Science". www.actahort.org (İngilizce). 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2024.