Vikipedi

Karamürsel

Kocaeli'nin ilçesi
(Karamürsel, Kocaeli sayfasından yönlendirildi)
Başlığın diğer anlamları için Karamürsel (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Karamürsel, Kocaeli ilinin bir ilçesidir. Kocaeli körfezinin güneyinde, Gölcük ile Yalova arasında yer alır. Sahili, balık lokantaları, meyve bahçeleri (kiraz, erik, şeftali, armut, incir vb.) ve zeytinciliğiyle bilinir. Karamürsel'e ait olan ve başka bir benzeri olmayan Karamürsel sepeti mevcuttur. Karamursel sepetinin diğer sepetlerden farkı sapı olmamasıdır. Ancak onun yandan geçirilmiş ipi vardır ve bele bağlanır. Ayrıca küçük görünür ama çok şey alır. O yüzden Karamürsel sepeti "Ufacık tefecik gördün de Karamürsel sepetimi sandın" ifadesiyle çok kullanılan bir nama sahiptir. Ayrıca Karamürsel'e özgü bir yemeği de (özellikle ramazan ayında yapılır) simit dolmasıdır. Yıllardır 4 Temmuz Karamürsel'in Kurtuluşunun yıldönümünde her sene yapılan şenlikleriyle bilinir. Ayrıca Karamürsel'de Osmanlı Dönemi kurulan kumaş fabrikasına ait bir baca bulunur. Bu tarihi baca günümüze dek yıkılmadan kalabilmiştir. Bu kumaş fabrikasının kurucularının daha sonra kurdukları Yeni Karamürsel Mağazaları adını buradan almıştır.

Karamürsel
İlçe
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlKocaeli
Coğrafi bölgeMarmara Bölgesi
İdare
 • KaymakamOsman Aslan Canbaba[1]
 • Belediye başkanıAhmet Çalık(CHP)
Yüzölçümü
 • Toplam262 km²
Rakım10 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam56.604
 • Kır
-
 • Şehir
58.412
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu41500
İl alan kodu262
İl plaka kodu41
Ereğli, Karamürsel limanı

Karamürsel adı

değiştir

Orhan Gazi'nin büyük oğlu Koca Eli Sancak Beyi Süleyman Paşa (1337'de sancak beyi olmuştur), İzmit'i almak için baskı kurarken, İzmit'in güney sahilini fethetmesi için Türklerin ilk Kaptan-ı Deryası olan Deniz kumandanı Kara lakaplı Mürsel Alp'i memur tayin etmiştir. Böylece uygun bir limanda gemiler inşa edilecek bu da İzmit'in haberleşme ve ulaşımını kesmeye yarayacaktır. Kaptan-ı Derya Karamürsel Alp tarafından 1326'da kurulan ilk donanma ile 1327'de görev yerine getirilmiş ve bu bölgede kendisi tarafından kurulan kasabaya Karamürsel denilmiştir. Zamanında ilk kez burada yapılan küçük gemilere de Karamürsel denmesi bundandır. Kanuni zamanında 1523 yılında yapılan tahrirde Mürsellü olarak geçen geçen kasaba Hersekzade Ahmet Paşa Camii ve vakfı ile Kara Bali Camii ve vakfını içeren tarihi yapıları barındırır.

Tarihçe

değiştir

Karamürsel'in Prainetos ismiyle Bizans'ın Bithynia eyaletine bağlı Helenopolise ait bir köy olduğu bilinmektedir. Güzel Anadolu'nun tarihi süreç içindeki yaşam çeşitliliği, bizlere bugüne kadar kesintisiz intikal eden kültürel zenginlikler sağlamıştır. Sonra Anadolu da dışarıdan gelen göçlerinde onun kültür birikimlerine yeni lezzetler kattığını belirtmek gerekir. Karamürsel'in de bir Anadolu kenti olarak kültürel bağlamda kendisine özgü özellikleri mevcuttur. ’Ufacık tefecik gördün de Karamürsel sepeti mi sandın?’ deyimi bile halk el sanatının edebi bir hicivle kültürel mesajlara dönüşmesine katkı sağlayabilecek güzel bir örnektir. Bu örnekleri çoğaltmak mümkündür. Karamürsel'in kimlik dokusunun ilk oluşumunda Manavlar mevcuttur. Rum ve Ermeni varlığı da, bu bölgenin sosyal ve kültürel yapısına tesir etmiştir. 19. asırda önemli ölçüde göç alan Karamürsel, Çerkes, Boşnak (1895'te Oluklu, Kara Pınar, İhsâniye, Hayriyeye iskân edildiler, kalan 21 hâne ise Manav köyleri olan İnebeyli ile Dere Köye iskân edildi.), Laz ve Gürcü halkların örf; âdet ve anâneleriyle daha da renkli bir sosyal yapıya ulaşmıştır. Bu zengin kültür mozaiğinin giyim kuşamdan yiyeceklere, inanç ve günlük hayattan, toplumsal yaşam biçimine kadar her alanda ayırım ve kayırımdan uzak karma bir bütünlük sergilemiştir.

Karamürsel de giyim kuşamda en gözde kostüm bindallı olmuştur. Has kadife ya da saten üzerine özel simlerle hazırlanan bu tören kıyafeti, özel günler ve bayramlar için sandıklarda saklana gelmiştir. Bu tip kostümler artık bugün çok azalmıştır. Eski tarihlerde Karamürsel'de önemli ölçüde yaş koza üretilmesine rağmen ipek halıcılık ancak 1975'li yıllardan sonra ilçenin köylerinde gelişme göstermiştir. Komşu belde Hereke'nin bunda etkisi büyüktür. Ancak oya ve sarma gibi ince el ve oya işlerinin Karamürsel'in köylerinde yoğun bir şekilde gerçekleştiği yıllar yaşanmıştır. Öyle ki, ‘Sarma İşi İşlemeciliği’ bu ilçede kendine özgü bir şekilde oluşmuş, gelişmiş el emeği göz nuru olarak, Karamürsel'in el sanatlarında, seçkin yerini almıştır.

Soğuk savaş döneminde ABD'nin en büyük dinleme üslerinden biri de 1950'li yılların sonunda Karamürsel'de kurulmuştur. 1977 yılına kadar faaliyette olan üs özellikle Sovyetler Birliğinin uzay faaliyetlerini dinleme görevini yürütmüştür ve istihbarat üssünün kontrolü 1975 yılında Türk kontrolüne geçmiştir.[4] Üs bünyesindeki devasa anten "Fil Kafesi" olarak da anılırdı. Üssün faaliyette olduğu dönemde çok sayıda Amerikalı aile Karamürsel'de yaşamıştır. Karamürsel'de bir mahallenin adı halk arasında hâlâ "Amerikan Mahallesi" olarak anılır.

Karamürsel 17 Ağustos 1999'da meydana gelen Mw 7,6 büyüklüğündeki depremde hasara uğramış 164 can kaybı olmuştur, ilçe depremden sonra önemli bir yapılanmaya girmiş tekrar canlı günlerine kavuşma yoluna hızla girmiştir.

Ulaşım

değiştir

Kocaeli Körfez'e bağlı Hereke ile Karamürsel arasında vapur seferleri düzenlenmektedir.[5] Ayrıca Karamürsel-Değirmendere-Gölcük-İzmit vapur hattı, bölgenin bir diğer deniz hattıdır.[6] Yaz aylarında pazar günleri ile sınırlı olmak üzere ve rezervasyona tabi olarak Karamürsel ile İstanbul Büyükada arasında seferler düzenlenmektedir.[7] Yalova ve Karamürsel arasında minibüs işletmeleri mevcuttur ancak araçların il dışına çıkmış sayılmaları, ulaşımda kart kullanımını engellemektedir.[8] İlçe ile Kocaeli'nin diğer bölgeleri arasında ulaşımı sağlamak için, şehir içindeki otobüs hatları kullanılmaktadır.[9]

Nüfus

değiştir
Yıl Toplam Şehir Kır
1927[10] 25.319 2.311 23.008
1935[11][a] 19.425 2.732 16.693
1940[12] 19.974 2.511 17.463
1945[13] 21.806 2.762 19.044
1950[14] 24.373 3.176 21.197
1955[15] 25.988 4.099 21.889
1960[16] 29.744 6.169 23.575
1965[17] 32.766 9.144 23.622
1970[18] 34.758 12.227 22.531
1975[19] 35.062 13.498 21.564
1980[20] 41.635 15.174 26.461
1985[21] 48.601 20.571 28.030
1990[22] 55.835 25.437 30.398
2000[23][b] 48.508 29.353 19.155
2007[24] 48.831 36.466 12.365
2008[25] 49.719 44.925 4.794
2009[26] 50.886 46.132 4.754
2010[27] 51.987 47.196 4.791
2011[28] 52.501 47.172 5.329
2012[29] 52.621 47.433 5.188
2013[30] 53.033 53.033 veri yok
2014[31] 54.225 54.225 veri yok
2015[32] 55.169 55.169 veri yok
2016[32] 55.895 55.895 veri yok
2017[32] 56.404 56.404 veri yok
2018[32] 56.604 56.604 veri yok
2019[32] 57.557 57.557 veri yok
2020[32] 58.412 58.412 veri yok

Not: 2008 yılında bazı belde ve köyler mahalle statüsüne geçtiğinden şehir nüfusu artıp kır nüfusu azalmıştır. 2013 yılında ise Büyükşehir yasası nedeniyle köylerin tamamı mahalle statüsüne geçtiğinden kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Notlar

değiştir
  1. ^ Yalova ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
  2. ^ Altınova ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça

değiştir
  • Kocaeli Valiliği Tanıtım Kitapçığı, 2001.
  • Tarih-i Abul Faruk Osmanlılarda Körfez Fetih Hareketi, Ömer Faruk, ?
  1. ^ "5 kaymakamın görev yeri değişti". Ozgurkocaeli.com.tr. 8 Ağustos 2019. 9 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2019. 
  2. ^ "İl ve İlçe Yüz Ölçümleri" (PDF). Harita Genel Komutanlığı. 28 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2014. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012. 
  4. ^ Roberts, Steven V. (20 Ekim 1975). "Americans Adjust to Turkish Command of Bases". The New York Times (İngilizce). 12 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2023. 
  5. ^ "Hereke-Karamürsel vapur seferleri yeniden başladı". 7Deniz. 14 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024. 
  6. ^ "Deniz ulaşımında yaz sefer tarifesine geçilecek". Kocaeli Büyükşehir Belediyesi. 24 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024. 
  7. ^ "Körfez'de Mehtap ve Büyük Ada turları başlıyor". Kocaeli Büyükşehir Belediyesi. 24 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024. 
  8. ^ "Yalova- Karamürsel minibüsleri". Kocaeli Gazetesi. 
  9. ^ "Karamürsel-Gölcük hattı geliyor". Özgür Kocaeli. 2 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024. 
  10. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  11. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  12. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  13. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  14. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  15. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  16. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  17. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  28. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  29. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  30. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  31. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  32. ^ a b c d e f

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Karamürsel&oldid=33906429" sayfasından alınmıştır