Manavlar
Manavlar, Batı ve Kuzeybatı Anadolu'da yaşayan göçebeliği asırlar önce bırakmış Hanefi Sünni yerleşik Türkmen grubudur.[1][2][3][4] Osmanlı kaynaklarında Manavlar, Manavlı, Manavlar Parakendesi biçiminde Yörükân Taifesi’ne bağlı bir topluluk olarak gösterilmektedir.[5] Manavlar için yöredeki Yörükler yörüğün yörümeyenine manav deris («Yörüğün yürümeyenine Manav deriz») demektedir.[6] Sakarya, Bilecik, Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Kocaeli, Eskişehir, Bolu ve Düzce illerinde yaşayan Manavlar'a "Yerli " de denilmektedir.[7] Manavlar, Sakarya ve Kocaeli illerindeki nüfusun % 60’ını, Rumeli bölgesinden ve Kafkaslar'dan göç edenler, nüfusun %20’sini, iç göçle diğer şehirlerden gelenler ise nüfusun % 20’sini oluşturmaktadır.[6]
|
| |
|
| |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
|
| |
| Din | |
|
|
KökeniDüzenle
Türkologlara göre Manavlık, Anadolu'da yerleşik hayata ilk geçen Yörükleri tanımlamada kullanılan bir sıfat olup 20. asrın başında bile hâlen yerleşik hayata geçmemiş Yörüklerden ve Türk dilli Rumeli muhâcirlerinden ayırmak için daha çok kullanılmaya başlanmıştır. Manavlar hakkında kabul edilen resmi görüş: Yörüklükten vazgeçmiş; ziraat, küçük ticaret ve el sanatlarıyla uğraşan Yörükler'dir.
Düzenle
Anadolu ağızları içinde değerlendirilen ve Manav adıyla anılan Türkmen ağızlarında Eski Türkçenin ŋ (ñ = ng) ve ń (ny) sesleri ile bunlardan ikincisinin ayrışmasının sonucu olan y’li biçimler varlığını sürdürmektedir: pazılıyasıń, sāvoluŋ («sağolun»), attıy («attın») vb. Bazı Manav Türkmen ağızlarında Gagauz Türkçesi ile Rumeli ağızlarındaki (ilk hecede) o > u ve ö > ü daralmaları da görülmektedir: undan («ondan»), kǖde («köyde») vb. Bu durum çoğunlukla Kıpçak Türkçesinin Oğuz Türkçesine etkisi olarak açıklanır. Öte yandan bölge ağızlarında görülen ḳ > ġ ötümlüleşmesi de tam bir Oğuz özelliğidir: ġarış («karış»), ġavrā vb. Bu ağızlar Eski Türkçede bulunup Türkiye Türkçesinin yazı dilinde değişmiş olan bazı unsurları korumaktadır. Yavuz kelimesinin ilk biçimi olan yabız’ın olumsuz anlamıyla Kandıra’da yaşaması ile bugünkü demek ve yemek fiillerinin Düzce ve Balıkesir Gönen’de ilk biçimlerindeki gibi i’li kullanımı, bunun iki örneğidir. Düzce Çilimli’deki verüdük («verirdik»), yapduktan («yaptıktan») vb. yuvarlak ünlülü şekiller, Batı Karadeniz ağızlarının; Balıkesir Gönen’deki alcā («alacağız»), gelcek («gelecek») vb. a/e’siz gelecek zaman şekilleri ise Batı Anadolu Yörük Türkmen ağızlarının izlerini taşımaktadır.[8]
KaynakçaDüzenle
- ^ Altun, Işıl ( 2003 ); Kocaeli-Kandıra Türkmenlerinde (Manavlar) Geçiş Dönemleri (Doğum, Evlenme, Ölüm), SAÜ, SBE Sakarya, Haziran 2003. (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Türker Eroğlu, Yayımlanmamış Doktora Tezi ).
- ^ Aktaş, Ali (2002). “Sakarya’da Yaşayan Manavlar”, Irmak Kültür Sanat Dergisi, 14.,15. Sayıları, Sakarya 2002 .
- ^ İyiyol, Fatih (2003). Sakarya Türkmenleri (Manavları)’nde İnanışlar (Tavuklar, B. Esence Köyü Örneği), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- ^ Gülensoy, Tuncer (1995). “Manavların Türklüğü ve Gökbörüler”, Yesevi Dergisi, Ankara 1995, s. 39.
- ^ Türkay, Cevdet (1979). Başbakanlık Arşiv Belgelerine Göre: Osmanlı İmparatorluğu'nda Oymak, Aşiret ve Cemaatlar. Tercüman Kaynak Eserler Dizisi: I, İstanbul, 1979, s.576
- ^ Sümeyye Köktürk Gergerlioğlu, Kocaeli Türkmenleri (Manavlar) 10 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Kocaeli Kandıralılar Derneği, 18 Aralık 2011
- ^ Acar, Kenan (2010). Kuzeybatı Anadolu Manav Türkmen Ağızları Üzerine Birkaç Not. SAÜ Fen Fakültesi Dergisi 2010 (II)