Vikipedi

Büyükada

Marmara, Türkiye'de yerleşim yeri

Büyükada, Prens Adaları olarak da bilinen İstanbul açıklarındaki adaların en büyüğüdür.[1] Eski Yunanca adı Prinkipos (Πρίγκηπος)'tur. Prinkipos Yunancada "Prens" anlamına gelmektedir.[1]

Büyükada
Büyükada.JPG
Harita
Coğrafya
Büyükada'nın Prens Adaları içerisindeki konumu
Büyükada'nın Prens Adaları içerisindeki konumu
İstanbul üzerinde Büyükada
Büyükada
Büyükada
Büyükada'nın İstanbul'daki konumu
Koordinatlar 40°51′28″K 29°07′12″D / 40.85778°K 29.12000°D / 40.85778; 29.12000
Takımadası Prens Adaları
Denizi Marmara Denizi
Yüzölçümü 5,36 km2
Siyasi
Adadaki ülke(ler)
Bölge Marmara Bölgesi
İl İstanbul
İlçe Adalar

CoğrafyaDeğiştir

Yüzölçümü 5,4 km²'dir. Kış nüfusu 2000 yılı verilerine göre 7.320 kişidir. Evlerin çoğunun yazlık mahiyetinde olması sebebiyle yaz nüfusu kış nüfusundan çok daha fazladır. Maltepe sahiline uzaklığı 2.300 metredir. Büyükada'da biri güney, diğeri kuzeyde olmak üzere iki tepe bulunur. Güneydeki tepe, 203 metre yükseklikteki Yücetepe'dir. Kuzeydeki tepe ise 164 metre yükseklikteki Manastır Tepesi'dir.

TarihçeDeğiştir

 
Büyükada'nın meydanında yer alan Atatürk büstü ve Türk bayrakları

1930 yılında Karacabey mevkiindeki Rum Ortodoks mezarlığı yakınında bulunan ve Büyük İskender'in babası Makedonya kralı II. Filip'e ait altın sikkelerin bulunduğu Büyükada Definesi, adanın tarihine ilişkin en eski bulgudur. Hepsi 207 altın sikkeden ibaret olan define şu anda İstanbul Arkeoloji Müzesi'ndedir. Diğer Prens Adaları gibi Büyükada da Bizans döneminde sürgün yeri olarak kullanılmıştır. Adalar, Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul'un Fethi'nden bir ay önce alınmıştır.

I. Dünya Savaşı ve Cumhuriyet sonrasında Rum halkını kaybeden Büyükada’daki canlılık 1930’lara kadar büyük ölçüde kaybolmuştur. Ancak, 1940'lı yıllara doğru, Cumhuriyet dönemi devlet ileri gelenlerinin ve yüksek bürokrasinin, varlıklı kesimlerin rağbet ettiği bir sayfiye yeri olma özelliğini yeniden kazanmıştır. Büyükada, bu dönemde yeni köşklerle, özenli ve zevkli yapılarla süslenmiş, İstanbul halkının günlük gezinti yerlerinin de başında yer almıştır. Adanın kuzey-güney doğrultusuna dik olarak çıkan Dil Burnu’nun iki yanındaki Yörük Ali Plajı ve Nizam Plajı, Lunapark, Aşıklar, Viranbağ kır gazinoları, korulukları, biri iskeleden başlayıp adanın tüm çevresini dolaşan büyük tur, diğeri Araba Meydanı’ndan başlayıp Dil’den, Aşıklar Kır Gazinosu’ndan Lunapark’a oradan da Maden’e geçerek binildiği noktaya dönülen küçük tur olmak üzere araba turları, Lunapark meydanındaki süslü eşeklerle yapılan geziler Büyükada gezilerinin başlıca eğlenceleri haline gelmiştir.

Tarihi yapılarDeğiştir

Adanın en yüksek tepesinde Aya Yorgi Manastırı ve kilisesi bulunmaktadır. Buradaki ilk yapı, M.S. 6. yüzyıl'da inşa edilmiştir. Bu mevkide, başka birçok kilise ve manastırın kalıntıları da vardır. Bunlardan bazıları günümüze kadar ulaşmış, bazıları yıkıntı olarak kalmıştır.

İsa Tepesi'nde ise Hristos kilise ve manastırı ile Rum Yetimhanesi bulunmaktadır. Rum Yetimhanesi'nin binası harabe olmasına rağmen hâlen dünyanın en büyük ahşap monoblok yapılarındandır.[kaynak belirtilmeli]

Kumsal semtindeki Ayios Dimitrios kilisesi de Büyükada'nın önemli dini yapılarındandır. Adadaki çok küçük Ortodoks cemaat, büyük ayinlerini burada yapar.

Büyükada'da bulunan 4 camiden mimari bakımdan en dikkat çekeni II. Abdülhamid tarafından yaptırılan Hamidiye Camii'dir. Mimari açıdan batı etkisinde inşa edilmiş bulunan mekan, Ada Cami Sokağı'nda bulunmaktadır.

TurizmDeğiştir

Tarihi ve doğal güzellikleriyle yerli ve yabancı turistlerin uğrak noktalarından biridir. Adada ulaşım bisiklet ve elektrikli araçlar ile sağlanır.[2] Bir dönem iç ulaşım atların kullanıldığı faytonlarla sağlanmaktaydı.[3]

Denize girmek isteyenler için plajlar mevcuttur:

  • Eskibağ Plajı
  • Halik Koyu Plajı
  • Prenses Koyu Plajı
  • Yörükali Plajı
  • Nakibey Plajı
  • Kumsal Plajı
  • Aya Nikola Plajı

Lev Troçki'nin, Sovyet lideri Stalin tarafından sürgün edildikten sonra 1929-1933 yılları arasında yaşadığı Nizam Mahallesi'ndeki ev ve ünlü yazar Reşat Nuri Güntekin'in Maden Mahallesi'ndeki evi adayı ziyaret edenlerin ilgisini çekmektedir.

Aya Yorgi manastır ve kilisesinin özel bir yeri vardır: Her yıl 23 Nisan ve 24 Eylül günlerinde ziyaretçilerin 200 metrelik bu tepeyi tırmanıp kiliseye ulaşınca, inancı doğrultusunda dua ettiği, niyet tuttuğu ya da şifa umuduyla siyah cübbeli bir Ortodoks papazdan dua dilediği görülebilir.

Adalar MüzesiDeğiştir

İstanbul’un ilk çağdaş kent müzesi olan Adalar Müzesi, Adaların oluşumundan bugüne gelen hikâyesini yüzlerce obje, 20 bin belge, 6 bin fotoğraf, yüzlerce belgeleme çekimi, film ve sözlü tarih kayıtlarından oluşan kuruluş koleksiyonu ile ziyaretçilerine sunmaktadır. Müze özellikle Adaların kentsel tarihine odaklanan Osmanlıca belge arşivine sahiptir. Adalar Müzesi'nin misyonu, Adalar’ın tarihi, kültürel ve doğal zenginliklerinin tanınmasını sağlamaktır. Aya Nikola mevkiinde eski helikopter hangar alanı dönüştürülerek tasarlanmıştır.

UlaşımDeğiştir

 
Büyükada Vapur İskelesi (Nisan 2009)
 
Büyükada'da bir fayton (Haziran 2018)

Büyükada'ya İstanbul Şehir Hatları, Mavi Marmara, Prenstur, Dentur ve Turyol firmaları düzenli olarak sefer düzenlemektedir. Bostancı'dan kalkan motorlar yaklaşık 35 dakikada adaya varırken, Kabataş'tan kalkan vapurlar 1 saat 20 dakika, Kartal'dan kalkan motorlar ise yaklaşık 30 dakikada adaya varmaktadır. Büyükada'ya sefer yapan firmalar genelde yaz ve kış olarak 2 tarife kullanmaktadır. Bu seferlerin sıklığı da hafta içi ve hafta sonu günlerde değişmektedir. İlgili seferler tarifeler kullanılarak takip edilebilmektedir. İstanbul Deniz Otobüsleri (İDO) özelleştirilme sonrasında haksız rekabetten dolayı iç hat seferlerini durdurma kararı almıştır.[4][5] Günümüzde adada ulaşım bisiklet ve elektrikli araçlar ile sağlanır.[2] Bundan önceki dönemlerde ise faytonlar ile sağlanmaktaydı.[3]

GaleriDeğiştir

KaynakçaDeğiştir

  1. ^ a b Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410. 
  2. ^ a b "Adalar'da elektrikli araç dönemi başladı". Diken. 30 Temmuz 2020. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2020. 
  3. ^ a b "İBB önündeki "Yaşam Nöbeti" kazandı: Adalar'daki atlı faytonlar kaldırılıyor". Evrensel. 17 Ocak 2020. 22 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2020. 
  4. ^ "sendika.org, İç hat seferlerini iptal eden İDO, sorumlu olarak AKP'yi işaret etti, fatura halka kesildi. 19 Kasım 2018". 5 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022. 
  5. ^ "evrensel.net, İDO'dan 'iptal' açıklaması. 19 Kasım 2018". 5 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022. 

Dış bağlantılarDeğiştir


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Büyükada&oldid=29297255" sayfasından alınmıştır