Kırmızı
| Renk koordinatları | ||
|---|---|---|
| Hex | #FF0000 | |
| RGB | (r, g, b) | (255, 0, 0) |
| CMYK | (c, m, y, k) | (0, 100, 100, 0) |
| HSV | (h, s, v) | (0°, 100%, 100%) |
Kırmızı, alaş veya kızıl; parlak gökkuşağının en dışındaki renk. Sarı ve mavi gibi ana renklerden biridir. Güneş içteki gökkuşağındaki kırmızı renk ve gözümüzün açısı 42 derecedir. Elektromanyetik tayf'ın görülebilen renklerinden biridir. Kırmızı ışığın dalgaboyu 630-760 nanometre civarındadır. Kırmızı en düşük frekanslı renktir. Kırmızının altındaki frekanslara kızılötesi, infrared (ya da infraruj) denir. karşıt rengi mavi'dir. Kırmızının, tamamlayıcı rengi yeşil'dir.[1]
İnsan kanı oksijenin varlığında hemoglobin yüzünden kırmızıdır. Kırmızı renk deniz suyu tarafından emildiği için siyah gözükürler.
İştah açar. O yüzden dünyadaki gıda firmalarının çoğu logosunda kırmızıyı kullanır. Kırmızı tansiyonu yükseltir, kan akışını hızlandırır. Yanlış bir inanış vardır, boğaların kırmızıya saldırdığı sanılır. Oysa boğalar renk körüdür. Kırmızıya değil kendilerine sallanan koyu renkli beze saldırır.
Kırmızı renginin bazı çağrışımları: aşk ya da sevgi, nefret, cesaret, kuvvet, ısı, enerji, mutluluk, refah, saldırganlık, kızgınlık, baştan çıkarma, cinsellik, erotizm, ahlâksızlık, sonbahar, sosyalizm, komünizm, tutkunluk, güzellik, ateş, erkeksilik, tehlike, kan, Noel, savaş.
İçindekiler
Kelimenin kökeniDüzenle
Kırmızı sözcüğü Türkçeye Arapçadan geçmiştir.[2] Kırmızının "kırmız" adlı bir böcekten elde edilen ve Osmanlı döneminde romatizma tedavisinde kullanılan, koyu kırmızı renkte bir ilacın adından geldiği de söylenir.[3] Kızıl sözcüğü ise Eski Türkçede kızmak (çok fazla ısınarak kızıl renge bürünmek) eyleminden türemiştir. "Alaş" sözcüğü ise Türkçedir kısaca Ala veya Al denir.
Tarihte KullanımıDüzenle
- M.Ö.5000'lerde Çatalhöyük duvar resimlerinde kullanıldı[4].
- Eski Mısır'da, kırmızı yaşam, sağlık ve zaferle ilişkiliydi. Mısırlılar kutlamalarda kendilerini kırmızı renkli toprakla boyarlardı[5]. Mısırlı kadınlar yanakları ve dudakları için kozmetik olarak kırmızı toprak; saçlarını boyamak içinse kına kullandılar.
- Antik Yunan'da ve eski Girit Uygarlığı sırasında kırmızı, duvar resimlerinde; tapınaklar ve sarayların çok renkli dekorasyonunda yaygın bir şekilde kullanıldı.
- Antik Roma'da Sur moru, kraliyet sembolüne dönüştü.
- Fransız Devrimi sırasında kırmızı, Jakobenlerin kullandığı özgürlük simgesi haline geldi.
- 18. ve 19. yüzyılda Sanayi Devrimi'nin Avrupa'da yaygınlaşmaya başlamasıyla Türk kırmızısı kumaşlarda tercih edilen bir renk oldu.
- 20. yüzyılda kırmızı, devrimin rengiydi; 1917'de Ekim Devriminin ve 1949'daki Çin Devrimi'nin ve ardından Kültür Devrimi'ninde semboldü. Kırmızı, Doğu Avrupa'dan Küba'ya ve Vietnam'a kadar olan Komünist Partilerin bir rengi olarak kullanıldı.
KaynakçaDüzenle
- ^ Kırmızı
- ^ "kırmızı." Dil Derneği. Erişim: 6 Şubat 2012.
- ^ Hepçilingirler, Feyza. Yıldız Teknik Üniversitesi Türk Dili Bölümü. Cumhuriyet Kitap Sayı:971
- ^ Anderson E, Almond MJ, Matthews W, Cinque G, Frogley MD, 2015. Analysis of Red Pigments from the Neolithic sites of Çatalhöyük in Turkey and Sheikh-e Abad in Iran.
- ^ Pigments through the Ages - Intro to the reds. Webexhibits.org. Retrieved 2012-09-08.
Dış bağlantılarDüzenle
- Kızıl (Türk Dili Dergisi'nde). "Kızıl" ve ilgili sözcüklerin etimolojisi hakkında.
| Web renkleri | siyah | gümüş | gri | beyaz | kırmızı | bordo | mor | galibarda | yeşil | çim | zeytin | sarı | altunî | turuncu | mavi | lacivert | teal | turkuvaz |
| Yazılış | black | silver | gray | white | red | maroon | purple | fuchsia | green | lime | olive | yellow | gold | orange | blue | navy | teal | aqua |
 |
renk ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |