Kıptîler

Kuzeydoğu Afrika'dan köken alan etno-dinî grup

Kıptîler veya Koptlar (Yunanca: αιγυπτος - Arapça: اقباط), Mısır'ın eski halkıdır. İskender'in Mısır'ı alması ve İskenderiye şehrini kurması ile beraber Helenistik bir kültür ile etkileşime geçmişlerdir. Kıptîcenin yazımında içerisinde büyük çoğunlukla Yunan harfleri barındıran Kıptî alfabesi kullanılmaktadır. Roma devrinde ağır vergiler altında ezilen Kıptî halkı, MS 46'da Mark'ın Mısır'a gelmesi ile Hristiyanlığa geçerler. Bu sefer de Romalılar din baskısı yapmaya başlar, ta ki Bizans dönemine kadar. Konstantinos Hristiyanlığı serbest bırakınca biraz rahatlarlar. 416'da yapılan 4. Ekümenik konsilinde Hristiyan temel meseleleri hakkında anlaşmazlık çıkar ve Hristiyan cemaatinden dışlanırlar. Kendi inanışlarına göre İsa'nın ilahi ve insani yanları birdir, hiç ayrılmamıştır.

Kıptiler - Koptlar
ⲛⲓⲣⲉⲙⲛ̀ⲭⲏⲙⲓ
Kıpti diasporası
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Mısır Mısır15.000.000
Sudan Sudan550.000
Kanada Kanada65.000
Avustralya Avustralya75.000
Amerika Birleşik Devletleri ABD1.500.000
Diller
Din
20. yy başlarında Kıpti rahipler
Kahire'deki bir Kıpti kilisesi

Katolikler, Kıptîlerin sapkınlığa düştüğünü söylerler ve devlet dinini Hristiyanlık olarak benimseyen Bizans'tan o kadar baskı görürler ki Araplar saldırdığı zaman Bizanslılar'a yardım etmezler. Araplar geldiği zaman üç yüzyıl rahat ve huzura kavuşurlar. Haçlı Seferleri başladığı zaman Haçlılardan sapkın oldukları ileri sürülerek kıyım görmeye başlarlar.

Osmanlı zamanında kendi hallerine bırakılıp İslam hukukuna göre gayrimüslim vergileri olan cizye ve haraçtan mesul tutuldular. Kavalalı Mehmet Ali Paşa zamanında devlette yüksek kademelere kadar çıkarlar. İngiliz egemenliği altında başkaldırıya destek olurlar.

Şu anda Mısır'da 15 milyon civarında Kıptî vardır.

Etimoloji değiştir

Hut-ka-Ptah

p
t
HHwtt
pr
kA
Z1
t
niwt

Kıptîler, Yunanca bir kelime olan aigyptos'tan gelmiştir. Aigyptos da eski Mısır'ın başkenti olan hikaptah kelimesinin bir türevidir. Günümüzde "kıpt"î kelimesi Hristiyan Mısırlılar'ı tarif etmekle beraber Eski Mısır dilini de (Kıptîce) belirler.

Bununla birlikte, bir diğer görüşe göre de; Aigyptos sözcüğünün açılımı Yunanca Aigos İptios yani Ege'den Sonraki anlamına gelen bileşik kelimeden gelmektedir ki bu kelime coğrafi olarak düşündüğümüzde de şimdiki Yunanistan'dan güneye doğru baktığınızda Ege Denizi'nin ardındaki Mısır'ı simgelemektedir.

Nüfus değiştir

Sene Kıptîler Toplam Mısır nüfusu
1335 30.000 cizye ödeyen 4.000.000 (1348)[1]
1668 100.000[2] 3.000.000?
1840 150.000[2] 3.000.000[2]
1907 667,036[3] 11,183,000
1976 2.315.560[2] 36,556,000

Kaynakça değiştir

Boş kaynak (yardım) 

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
  2. ^ a b c d "Arşivlenmiş kopya". 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 

Bağlantılar değiştir