Vikipedi

II. Petır

Bulgar hükümdarı

II. Petr,[not 1] doğum ismi Theodor, ayrıca Theodor-Petr olarak da bilinir (Bulgarca: Теодор-Петър; ö. 1197) 1185 ile 1197 yılları arasında İkinci Bulgar İmparatorluğu'nun ilk imparatoru (ya da çar) idi. Paristrion Bizans theması dağlarından zengin bir çobanın oğluydu. O ve küçük kardeşleri Asen ve Kaloyan'dan çoğu birincil kaynakta Ulahlar olarak bahsedilmiştir, ancak büyük olasılıkla karışık Ulah, Bulgar ve Kuman kökenliydiler.

II. Petr
Петър II
Bulgaristan çarı
Hüküm süresi1185–1197
Taç giymesi1185
Sonra gelenKaloyan
Ölüm1197
HanedanAsen Hanedanı

Petr ve Asen, 1185'te Trakya'da Bizans İmparatoru II. İsaakios'a Balkan Dağları'nda mülk talebinde bulundular. İmparator onları reddedip aşağıladıktan sonra, Bulgarlar ve Ulahlar arasında yeni bir verginin yol açtığı hoşnutsuzluktan yararlanarak bir isyanı kışkırtmaya karar verdiler. Yurttaşlarını kendilerine katılmaya ikna etmek için Selanikli Aziz Dimitrios'un onları desteklediğini ilan eden yerli tanrı elçilerini tuttular. Yıl sonundan önce, Petr taç giydi ve sadece imparatorlar tarafından kullanılan nişanları kullanmaya başladı.

Bizans ordusu isyancıları yendi ve Petr ve Asen'i Nisan 1186'da Kumanlara kaçmaya zorladı. Sonbaharda Kuman birliklerinin başında geri döndüler. Paristrion'un kontrolünü ele geçirdiler ve ayaklanmalarını, Birinci Bulgar İmparatorluğu'nun halefi olarak kabul edilen yeni bir devletin kurulmasıyla sona erdirdiler. Kardeşler, 1190'ların başında yakın Bizans topraklarına düzenli baskınlar yaptı. Kutsal Roma İmparatoru Friedrich Barbarossa'nın haçlı seferi sırasında II. İsaakios ve Friedrich Barbarossa arasındaki çatışmalar, Petr'in 1190'da yeni bölgeleri fethetmesini sağladı. Petr ve Asen, 1192'de krallıklarını böldüler, Petr Preslav'ı ve kuzeydoğu bölgesini aldı. Bizans İmparatorluğu ile bir barış antlaşması imzaladı. Asen, 1196'da bir boyar tarafından öldürüldükten sonra Petr, Asen'in eski krallığını yönetmesi için Kaloyan'ı atadı. Petr ertesi yıl öldürüldü.

İsimleri

değiştir

1211 yılında yazılan Çar Boril'in Kitabı, orijinal adının Theodor olduğunu kanıtlayan "Theodor, Petr" olarak bahsetmiştir.[2][3] Yaygın bir bilimsel teoriye göre, imparator olarak taç giydiğinde, büyük olasılıkla 11. yüzyılın başlarında aziz ilan edilen I. Petr'in anısına adını değiştirdi.[2][4] Tarihçi Alexandru Madgearu, Theodor'un Bizans İmparatorluğu ile barışı korumaya çalışan I. Petr yerine 11. yüzyılda Bizans karşıtı isyanların iki lideri olan Peter Delyan ve Konstantin Bodin'e (veya Petr) atıfta bulunarak yeni adı benimsemiş olması gerektiğini söyler.[1] Antakya patriği Theodoros Balsamon bir şiirde ona "asi Slavopetros" adını verdi.[5][6] Friedrich Barbarossa'nın haçlı seferi hakkındaki iki vakainame ondan "Kalopeter" ("Yakışıklı Peter" anlamında Yunanca bir ifade) olarak bahseder.[7][8]

Erken dönem hayatı

değiştir

Petr'in doğduğu yıl bilinmemektedir.[9] Madgearu'ya göre görünüşe göre Haemus Dağları'ndan zengin bir çobanın en büyük oğluydu.[9] Öte yandan, kendisi veya kardeşi Asen'in sığır sahibi olduğuna dair hiçbir kaynakta kayıt yoktur.[10] Madgearu, bir imparatorluk at çiftliği idare etmiş olabileceklerini söylüyor ve mülklerinin büyük olasılıkla Tarnova yakınlarında olduğunu ekliyor.[11] Tarihçi Ivan Dujčev, kardeşlerin Balkan Dağları'ndaki yerel reisler olduklarını yazar.[12]

Petr ve kardeşlerinden, 12. yüzyılın sonlarında ve 13. yüzyılın başlarında yazılan kaynaklarda Ulah[10] (modern Rumenlerin ataları)[13][14] olarak bahsedilmiştir, ancak etnik kökenleri bilimsel tartışmalara tabidir.[15][16] 12. yüzyılda Aşağı Tuna'nın güneyindeki topraklarda birçok etnik grubun varlığı iyi belgelenmiştir, bu nedenle büyük olasılıkla karışık Ulah, Bulgar ve Kuman kökenlidirler.[17][18]

Petr ve Asen, 1185'in sonlarında Trakya'daki Kypsela (modern İpsala) yakınlarında Bizans İmparatoru II. İsaakios'un huzuruna çıktılar.[19][20][21] Bizans tarihçisi Nikitas Honiatis'a göre, imparatordan onları imparatorluk ordusunda görevlendirmesini ve onlara "imparatorluk tarafından Haimos Dağı yakınlarında bulunan ve onlara biraz gelir sağlayacak belirli bir mülk vermesini"[22] istediler.[23][24] Honiatis'ın sözlerinden, kardeşlerin bir Pronoia tahsisi (yani, askerlik hizmeti karşılığında bir imparatorluk mülkünden elde edilen gelir) almak istedikleri anlaşılmaktadır.[25][26] Bilimsel bir teoriye göre, kardeşler aslında imparatoru kendilerini Mezya'nın özerk hükümdarları yapmaya ikna etmeye çalıştılar, çünkü Honiatis, isyanlarının daha sonraki bir aşamasında, "sadece kendi mallarını korumak ve Mezya hükümetinin kontrolünü üstlenmekle"[27] yetinmediler.[28][15] İstekleri ne olursa olsun, II. İsaakios onları reddetti.[26] Asen ayrıca imparatorun amcası İoannis Dukas'ın emriyle "yüzüne vuruldu ve küstahlıktan dolayı azarlandı".[22][19][24]

Ayaklanması

değiştir
Ana madde: Ulah-Bulgar Ayaklanması
Ayrıca bakınız: Selanik'in Yağmalanması (1185)
 
Petr ve Asen tarafından yaptırılan "dua evi" nin bulunduğu yere dikildiği iddia edilen Tarnovo'daki Selanik Aziz Demetrius Kilisesi

Petr ve Asen, Kypsela'daki aşağılanmalarının ardından anavatanlarına döndüler ve bir isyanı kışkırtmaya karar verdiler.[24][26] 1193'te II. İsaakios'u öven resmi bir konuşma, Petr'in imparatora karşı "ilk isyan eden" olduğunu belirtir.[29] Madgearu, Mihail Honiatis'in Petr'i "nefret dolu ve hain bir köle" olarak tanımladığını ve bunun da ayaklanmanın kışkırtıcısı olduğunu öne sürer.[29]

Kardeşler, 1185 sonbaharında alınan olağanüstü bir verginin toplanmasının, özellikle Anchialos (modern Pomorie) bölgesinde halkı kızdırdığını biliyorlardı.[19][30][31] Ancak, Honiatis'e göre, vatandaşları "girişimin büyüklüğüne şaşkınlık ile" baktıkları için,[32] başlangıçta hoşnutsuz insanları isyana kışkırtamadılar.[6] Petr ve Asen, Bulgarların ve Ulahların Selanik Aziz Demetrius kültüne olan bağlılığından yararlanarak onları Bizans egemenliğine karşı ayaklanmaya ikna etmeye karar verdiler.[33][34]

Petr ve Asen, azize adanmış bir "dua evi"[32] inşa ettiler ve Bulgar ve Ulah erkek ve kadın tanrı elçilerini topladılar.[24] Kardeşlerin talimatı üzerine elçiler, Tanrı'nın Bizanslılara karşı ayaklanmaya razı olduğunu ve Aziz Demetrius'un Selanik'i terk edip, yaklaşan isyan sırasında "onlara yardımcı olmak için geleceği" şeklinde "saçmaladılar".[35][36] Bu "profesyonel manipülasyon çalışması"[34] etkiliydi: orada bulunanların tümü Petr ve Asen kardeşlerin hareketine gönüllü olarak katıldılar.[37] Bu olayları kaydeden Nikitas Honiatis, buluşma yerinin adını vermedi, ancak modern bilim adamlarının görüşlerine göre Tarnovo en olası yerdir.[38][39]

İmparatorluğu

değiştir

Başlangıç

değiştir

Bizans İmparatorluğu ile Sicilya Normanları arasındaki savaştan yararlanan isyancılar Trakya'yı işgal etti ve diğerlerini kendilerine katılmaya ikna ettiler.[40] Zaferlerden cesaret alan Petr, "başı için altın bir çelenk ile ayakları için kırmızı sandalet yaptırdı",[41] böylece yalnızca imparatorlar tarafından kullanılan nişanları benimsedi.[42] Honiatis, Petr'ın kendisini de imparator olarak nitelendirdiğinden bahsetmese de, imparatorluk nişanlarının kullanılması onun ya imparator ilan edildiğini ya da en azından bu unvanı hak ettiğini göstermektedir.[43][44][45] Madgearu, taç giyme töreninin büyük olasılıkla 1185'in sonundan önce gerçekleştiğini, çünkü rahip Basileios'un o yıl yeniden kurulan Bulgar Ortodoks Kilisesi'nin başına geçtiği iddia edilir.[46]

Petr, Birinci Bulgar İmparatorluğu'nun başkenti olan Preslav'ı kuşattı, ancak ele geçiremediler.[47][48] İsyancılar 1186'nın başlarında yeniden Trakya'ya hücum ettiler ve "pek çok özgür [insan], çok sayıda sığır ve yük hayvanı, az sayıda olmayan koyun ve keçi" götürdüler.[41][49] İsyancıların dağ geçitlerini geçmesini önlemek için II. İsaakios onlara karşı bir sefer başlattı, ancak “engebeli ve erişilemez yerleri”[41] işgal ettiler ve saldırılara direndiler.[50] Ancak, 21 Nisan 1186 Güneş tutulması ilişkili ani bir "karanlık" yükseldi ve "dağları kapladı",[51] Bizanslıların isyancıları ağır bir yenilgiye uğratmasını sağladı.[18][52]

Sürgün ve dönüş

değiştir
 
Radziwiłł Vakayinamesi'nde Kumanların tasviri

Bizans zaferinden sonra, bir saray mensubu Petr ve Asen'in kısa sürede imparatora teslim olmaya zorlandığını belirtir ve Petr'ın boyunduruğu kıran bir boğa olarak tanımlar.[52] Ancak kardeşler Aşağı Tuna nehrini geçerek Kumanlardan yardım istediler.[44][53] İmparatorluk birlikleri, yerel halk tarafından "yığınlar halinde toplanan mahsullere ateş açtı", ancak isyancıların "dik kayalıklar ve bulut kaplı tepeler üzerine inşa edilmiş" kalelerini ele geçirmek için büyük bir çaba sarf etmediler.[44][54][55]

II. İsaakios, 1186 sonbaharında Kuman birlikleri eşliğinde mültecilerin geri dönmesini sağlayarak Aşağı Tuna boyunca kaleleri garnizona yerleştirmeyi de başaramadı.[18][56] Nikitas Honiatis'in olaylardan bir yıl sonra imparatorun adına yazdığı bir mektuba göre, Petr zengin ganimet ve maaş vaadi ile kendisini desteklemeleri için Kumanlar ile konuştu.[57][58] Aynı yazar, vakainamesindeki askerî harekâtta başrolü Asen'e atfeder.[57] İsyancılar ve Kuman müttefikleri Bizans İmparatorluğu'nu istila ettiler ve Aşağı Tuna ile dağlar arasında Paristrion'un (veya Mezya'nın) kontrolünü ele geçirdiler.[57][59] Bundan sonra, Mezya ve Bulgaristan'ın "eskiden olduğu gibi tek bir imparatorlukta"[27] (yani, Birinci Bulgar İmparatorluğu'nun yeniden kurulması) birleştirilmesi ana hedefleri haline geldi.[60] O sıralarda (1187 veya 1188'de) Asen, Petr'ın yanında eş hükümdar oldu.[61][62]

Bilimsel bir teoriye göre II. İsaakios, 1188 yazında imzalanan barış antlaşmasında Petr ve Asen yönetimindeki bölgelerin bağımsızlığını kabul etti.[63][55] John Van Antwerp Fine Jr., kardeşlerin topraklarının "Balkan Dağları ile Tuna arasındaki bölgeyi kapsadığını" yazar.[55] Madgearu, dağların güneyindeki Plovdiv, Stara Zagora ve Ahtopol'u birbirine bağlayan hattın da yeni devlete dahil edilmesini önermektedir.[63] Bahsi geçen antlaşma, Honiatis tarafından zikredilmemiştir.[63] Tarihçi Paul Stephenson, yeni devletin bağımsızlığını kabul eden bir anlaşmayı destekleyen hiçbir kanıt bulamadığını belirtirken, dağların kuzeyindeki bölgenin, Petr ve Asen'i hükümdarları olarak sayan çeşitli Ulah, Bulgar ve Kuman lordları tarafından yönetildiğini de vurgulamaktadır.[64]

Üçüncü Haçlı Seferi

değiştir

1188'den sonra önemli sayıda Bulgar ve Ulah Bizans yönetimi altında kaldı.[65] Bizans valisi Braničevo'ya tabi olanlar, 1189 Temmuz'unda Kutsal Roma İmparatoru Friedrich Barbarossa'nın haçlılarını taciz ettiler.[65] O sıralarda, Sırbistan Büyük Župan'ı (veya hükümdarı) Stefan Nemanja, Bulgaristan'ın Bizans themasının bazı kısımlarını ele geçirdi.[66] Nemanja ve Petr, Bizanslılara karşı bir anlaşma yaptılar.[65]

Petr, egemenliğini genişletmek için haçlıların varlığından yararlanmak istedi.[67] O ve erkek kardeşi, "Tuna'nın denize döküldüğü bölgenin"[68] (günümüz Dobruca) yaz aylarında kontrolünü ele geçirdiler. Temmuz'da Niş'teki Barbarosa'ya bir elçi göndermişti[69] ve ona "düşmanlarına karşı saygı ve sadık yardım vaadini" sunmuştu.[68][70] Aralık ayında II. İsaakios ile çatışan Barbarossa'ya ikinci bir elçiyi Edirne'ye göndererek Bizanslılara karşı savaşmaları için "yay ve oklarla silahlanmış kırk bin Ulah ve Kuman"[71] teklif etti.[72][73] Ayrıca "Yunan krallığının"[71] (veya Bizans İmparatorluğunun) "imparatorluk tacı" iddiasını ilan etti.[72]

Barbarossa gerçekten de Konstantinopolis'e bir saldırı planlıyordu, ancak fikrini değiştirdi ve Şubat 1190'da II. İsaakios ile bir barış anlaşması imzaladı.[74][75] Antlaşmanın sonuçlandığı gün, II. İsaakios'un elçisi, Barbarossa'yı Ulahlara karşı ortak bir askerî harekâta ikna etmeye çalışırken, Petr'ın delegesi yine Bizanslılara karşı bir ittifak önerdi.[76] Ancak Kutsal Topraklar'a doğru haçlı seferine devam etmek isteyen Barbarossa her iki teklifi de reddetti.[76]

Yeni çatışmalar

değiştir
 
Bulgar tarih atlasına göre 1185 ile 1196 arasında Petr ve Asan hükümdarlığında İkinci Bulgar İmparatorluğu Haritada gösterildiği gibi Bulgaristan'ın Oltenia ve Muntenia'yı içerdiği teorisi tarihçilerin tamamı tarafından kabul edilmemektedir.[77]

Barbarossa Trakya'yı terk ettikten sonra, II. İsaakios, Pter ve Asen'e kaybettiği toprakları kurtarmak için yeni girişimlerde bulunabildi.[78] Temmuz 1190'da Riş Geçidi boyunca kardeşlerin krallıklarını işgal etti ve Kumanların nehri geçmesini önlemek için Aşağı Tuna'ya bir filo gönderdi.[79] Ancak kardeşler, tahkimatlarını çoktan güçlendirmişler ve işgalcilerle doğrudan yüzleşmekten kaçındılar.[78] Bizans imparatoru, Kuman birliklerinin Eylül ayında Aşağı Tuna'yı geçtiğini öğrendikten sonra başkentine dönmeye karar verdi.[80] Ulahlar ve Bulgarlar dar bir geçişte imparatorluk ordusunu pusuya düşürdüler ve büyük bir yenilgiye uğrattılar.[8] II. İsaakios kaçtı, ancak ordunun çoğu telef oldu ve galipler, "imparatorun işaretlerinden daha değerli olan",[81] piramit şeklindeki tacı ve Meryem Ana ile ilişkili kutsal emanet de dahil olmak üzere ele geçirdiler.[82]

Ulahlar, Bulgarlar ve Kumanlar Bizans topraklarına yönelik baskınlarına yeniden başladılar.[82] Varna ve Pomorie'yi yağmaladılar; Triaditsa'yı yok ettiler ve özellikle Bulgarlar tarafından saygı duyulan bir aziz olan Rila'lı İvan'ın kutsal emanetlerini ele geçirdiler.[8][83] II. İsaakios, Nisan 1191'de Kuman yağmacılarını Filibe yakınlarında bozguna uğrattı.[84] Kuzeni Konstantinos Dukas Angelos'u 1192'de Filibe'nin komutanı yaptı.[84][85] Konstantinos, Petr ve Asen'in Trakya'ya sık sık yağma baskınları yapmasını engelledi, ancak imparatoru tahttan indirmeye çalıştıktan sonra kör edildi.[85][86] Petr ve Asen, Konstantinos'un kaderine sevindiler. Honiatis'a göre[86] "İsaakios'u kendi ulusları üzerinde imparator" yapmaya hazırlardı, "çünkü Ulahlara Konstantinos'un gözlerini oymaktan daha fazla fayda sağlayamazdı".[87] 1193'te iletilen en az iki methiyede, İsaakios'un Petr ve Asen arasında bir çatlak yaratmayı başardığına dair kanıt sağlar.[88][89] Bir hatip, Petr'ın Bizanslılarla bir barış anlaşması imzaladığını söyledi; diğeri ise, Asen'i "en pervasız ve inatçı bir isyancı" olarak tanımlarken, onu "kardeşine tökezleten bir engel" ve kendi ailesinin düşmanı olarak tanımlar.[89] Georgios Akropolitis, Preslav, Pravadı ve "etrafındaki alan" ın 13. yüzyılda "Petr'ın toprakları"[90] olarak bilindiğini kaydeder.[91] Madgearu'ya göre kaynaklar, kardeşlerin, yönettikleri bölgeleri muhtemelen 1192'de ikiye böldüklerini öne sürer.[91] Kuzeydoğu bölgesini alan Petr, başkentini Preslav'da kurdu.[91] Fine, 1193'te ortaklaşa Trakya'nın işgalini emrettikleri için kardeşler arasındaki çekişmenin büyük olasılıkla kısa sürede giderildiğini söyler.[92]

Son yılları

değiştir

Asen, 1196 sonbaharında boyar Ivanko tarafından Tarnovo'da öldürüldü.[93] Petr kısa sürede birliklerini topladı, aceleyle kasabaya gitti ve orayı kuşattı.[94][95] Ivanko, Konstantinopolis'e bir elçi göndererek yeni Bizans İmparatoru III. Aleksios'a kendisine takviye göndermeye çağırdı.[93] İmparator, Tarnovo'ya bir ordu yönetmesi için Manuel Kamytzes'i gönderdi, ancak dağ geçitlerinde pusuya düşme korkusu bir isyan çıkmasına neden oldu ve askerler onu geri dönmeye zorladı.[96] Ivanko, Tarnovo'yu artık savunamayacağını anladı ve kasabadan Konstantinopolis'e kaçtı.[94] Petr, Tarnovo'ya girdi.[94] Küçük kardeşi Kaloyan'ı kasabanın yöneticisi yaptıktan sonra Preslav'a döndü.[94][97]

Petr 1197'de "belirsiz koşullarda"[95] öldürüldü. Honiatis'in kayıtlarına göre "vatandaşlarından birinin kılıcı tarafından ezildi".[98][99] Tarihçi István Vásáry, Pter'ın bir isyan sırasında öldürüldüğünü yazar;[95] Stephenson, Kumanlarla yakın ittifakı nedeniyle yerli lordların ondan kurtulmak istemelerini sebep olarak önerir.[99]

Ayrıca bakınız

değiştir

Notlar

değiştir
  1. ^ Georgi Atanasov, Miliana Kaimakamova ve diğer bazı Bulgar tarihçiler ondan IV. Petr (Bulgarca: Петър IV) bahsederler, çünkü Bizans karşıtı isyanların önceki iki liderini, Peter Delyan (1040'ta imparatorluk unvanını aldı) ve Konstantin Bodin'i (1072'de Peter adını alan) dikkate alıyorlar.[1]

Kaynakça

değiştir
Özel
  1. ^ a b Madgearu 2017, ss. 37-38.
  2. ^ a b Madgearu 2017, s. 37.
  3. ^ Petkov 2008, s. 254.
  4. ^ Dall'Aglio 2013, s. 307.
  5. ^ Madgearu 2017, s. 45.
  6. ^ a b Stephenson 2000, s. 290.
  7. ^ Madgearu 2017, ss. 39, 88.
  8. ^ a b c Vásáry 2005, s. 45.
  9. ^ a b Madgearu 2017, s. 64.
  10. ^ a b Curta 2006, s. 358.
  11. ^ Madgearu 2017, ss. 53, 64.
  12. ^ Madgearu 2017, s. 53.
  13. ^ Vásáry 2005, s. 33.
  14. ^ Vásáry 2005, s. 40.
  15. ^ a b Chary 2011, s. 17.
  16. ^ Madgearu 2017, ss. 62-63.
  17. ^ Madgearu 2017, s. 62.
  18. ^ a b c Dall'Aglio 2013, s. 308.
  19. ^ a b c Stephenson 2000, s. 289.
  20. ^ Curta 2006, ss. 358-359.
  21. ^ Madgearu 2017, ss. 53-54.
  22. ^ a b O City of Byzantium, Annals of Niketas Choniates (5.1.369), p. 204.
  23. ^ Madgearu 2017, s. 35.
  24. ^ a b c d Curta 2006, s. 359.
  25. ^ Curta 2006, s. 359 (not 108).
  26. ^ a b c Fine 1994, s. 10.
  27. ^ a b O City of Byzantium, Annals of Niketas Choniates (5.1.374), p. 206.
  28. ^ Madgearu 2017, ss. 41-42.
  29. ^ a b Madgearu 2017, s. 38.
  30. ^ Treadgold 1997, s. 657.
  31. ^ Vásáry 2005, s. 14.
  32. ^ a b O City of Byzantium, Annals of Niketas Choniates (5.1.371), p. 205.
  33. ^ Madgearu 2017, s. 43.
  34. ^ a b Vásáry 2005, s. 16.
  35. ^ Vásáry 2005, ss. 16-17.
  36. ^ Madgearu 2017, ss. 44-45.
  37. ^ Fine 1994, s. 11.
  38. ^ Dall'Aglio 2013, ss. 306-307.
  39. ^ Madgearu 2017, s. 55.
  40. ^ Fine 1994, s. 13.
  41. ^ a b c O City of Byzantium, Annals of Niketas Choniates (5.1.372), p. 205.
  42. ^ Madgearu 2017, ss. 46-47.
  43. ^ Madgearu 2017, ss. 47-48.
  44. ^ a b c Curta 2006, s. 360.
  45. ^ Fine 1994, ss. 13-14.
  46. ^ Madgearu 2017, s. 48.
  47. ^ Dall'Aglio 2013, ss. 307-308.
  48. ^ Fine 1994, s. 14.
  49. ^ Madgearu 2017, ss. 66,68.
  50. ^ Madgearu 2017, s. 67.
  51. ^ O City of Byzantium, Annals of Niketas Choniates (5.1.372), p. 206.
  52. ^ a b Madgearu 2017, s. 68.
  53. ^ Vásáry 2005, s. 42.
  54. ^ O City of Byzantium, Annals of Niketas Choniates (5.1.373), p. 206.
  55. ^ a b c Fine 1994, s. 15.
  56. ^ Madgearu 2017, ss. 71-72.
  57. ^ a b c Dall'Aglio 2013, s. 309.
  58. ^ Madgearu 2017, ss. 70-72.
  59. ^ Madgearu 2017, s. 73.
  60. ^ Madgearu 2017, ss. 72-73.
  61. ^ Chary 2011, s. 18.
  62. ^ Madgearu 2017, s. 77.
  63. ^ a b c Madgearu 2017, s. 83.
  64. ^ Stephenson 2000, s. 293.
  65. ^ a b c Madgearu 2017, s. 85.
  66. ^ Madgearu 2017, s. 88.
  67. ^ Madgearu 2017, s. 89.
  68. ^ a b The History of the Expedition of the Emperor Frederick, p. 64.
  69. ^ Fine 1994, s. 24.
  70. ^ Madgearu 2017, s. 87.
  71. ^ a b The History of the Expedition of the Emperor Frederick, p. 84.
  72. ^ a b Madgearu 2017, s. 93.
  73. ^ Stephenson 2000, s. 299.
  74. ^ Treadgold 1997, s. 658.
  75. ^ Madgearu 2017, s. 96.
  76. ^ a b Madgearu 2017, s. 97.
  77. ^ Madgearu 2017, s. 133.
  78. ^ a b Fine 1994, s. 25.
  79. ^ Madgearu 2017, ss. 98-100.
  80. ^ Madgearu 2017, s. 100.
  81. ^ George Akropolites: The History (ch. 11.), p. 133.
  82. ^ a b Madgearu 2017, s. 101.
  83. ^ Madgearu 2017, ss. 101-102.
  84. ^ a b Madgearu 2017, s. 104.
  85. ^ a b Treadgold 1997, s. 659.
  86. ^ a b Madgearu 2017, s. 105.
  87. ^ O City of Byzantium, Annals of Niketas Choniates (5.3.437), p. 240.
  88. ^ Madgearu 2017, ss. 105-106.
  89. ^ a b Stephenson 2000, s. 302.
  90. ^ George Akropolites: The History (ch. 12.), p. 137.
  91. ^ a b c Madgearu 2017, s. 107.
  92. ^ Fine 1994, s. 27.
  93. ^ a b Fine 1994, s. 28.
  94. ^ a b c d Stephenson 2000, s. 306.
  95. ^ a b c Vásáry 2005, s. 47.
  96. ^ Madgearu 2017, s. 111.
  97. ^ Madgearu 2017, s. 112.
  98. ^ O City of Byzantium, Annals of Niketas Choniates (5.3.472), p. 259.
  99. ^ a b Stephenson 2000, s. 306 (not 92).
Genel

Birincil kaynaklar

değiştir

İkincil kaynaklar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta II. Petır ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
II. Petır
Ölümü: 1197
Resmî unvanlar
Boş
Başka isim ile kullanılan makam
İvan Vladislav 		 
Bulgaristan imparatoru
1185–1197
I. İvan Asen ile birlikte
Kaloyan 		Sonra gelen
Kaloyan
tek imparator olarak
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=II._Petır&oldid=33840620" sayfasından alınmıştır